Azərbaycanımızın qədim diyarlarından biri olan Talış mahalı öz füsünkar təbiəti ilə yanaşı öz qədim tarixi ilə də seçilir. Bu tarixin qədimliyini göstərən amillərdən biri də onun tayfa birlikləri və ziyalı nəsilləridir. Heç təsadüfi deyil ki, Talış diyarında tanınmış zadəgan nəsillər, eləcə də böyük tayfalar vardır. Talış diyarından çıxan bu nəsillərdən bir qismi: Talışxanovlar, Mehmandarovlar, Nurullabəyovlar, Kələntərovlar təkcə bu diyarın yox, həm də Azərbaycanımızın ictimai-siyasi mühitində öz sözünü demişdir. Bunlarla yanaşı diyarın özündə də birləşmiş böyük tayfalar və nəsillər vardır: Qədim Değ Əmirlər (xan, bəy) nəsli, Seyid Piran nəsli, Orand Tayfa birliyi, Alar Tayfa birliyi və Məydonlar nəsli.
...
Читать дальше »
|
 Dünyada yüzə qədər din vardır. Bu dinlərdən biri də İslam dinidir. İslam VII əsrin əvvəllərində (610-cu ildə) Ərəbistan yarımadasında yaranmışdır. Təkallahlığı təbliğ edən İslam ayrı-ayrı tayfaların birləşməsinə və nəticədə 630-cu ildə Ərəb xilafətinin (dövlətinin) yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Ərəblər tezliklə İslam bayrağı altında digər ölkələrə yürüşlər etmişdirlər. Onların yürüşünə məruz qalan ölkələr arasında Azərbaycan da olmuşdur.
Ərəblər Azərbaycanın cənubuna 639, şimal hissəsinə isə 644-cü ildə yürüş etmişlər. Məhz İslam yarandıqdan sonra ayrı-ayrı ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda da ziyarətgahların sayı artmışdır. Ziyarətgahlar seyid, şeyx, mürşid, mömin, ruhani, alim və digər adlar ilə bağlıdır. Əhalinin inanc yeri olan ziyarətga
...
Читать дальше »
|
 "Toponim” sözü yunan dilində "yer adı” deməkdir.
Azərbaycan-türk mənşəli toponimlər respublikamızın ərazisində geniş yayıldığı üçün bu qəbildın olan toponimlər Azərbaycanın toponimik fondunu təşkil edir. Azərbaycan-türk mənşəli toponimlər İran, Gürcüstan və Dağıstandan başqa, Ermənistanda da geniş yayılmışdır. XIX əsrin ikinci yarısında Ermənistanda 2310 kəndin 1500-dən çoxu azərbaycanlılara məxsus idi. XX əsrin sonunadək azərbaycanlılar İrəvan, Leninakan (indiki Gümrü) şəhərlərindən başqa Qafan, Gorus, Sisyan, Mehri, Vardenis, İcevan, Əzizbəyov, Masis, Aştarak, Amasiya və digər rayonlarda kompakt halında yaşamışlar. Ümumiyyətlə, azərbaycanlılar Ermənistanın 37 rayonunun 17-də məsku
...
Читать дальше »
|
 Altıncı əsrdən xəbər verən bu kənd, Talış Sıra Dağlarının qoynunda, Masallı rayonun ərazisindədir.
Piəkon kəndinin çox qədim tarixə malik olması barədə ətraf kəndlərdə məlumatı olmayan as adam tapılar. Müasir dövrümüzdə Talış zonasında bir çox kəndlərin sanki düşünülmüş siyasət nəticəsində asimliyasiyaya məruz qalması, bölgənin coğrafi xəritəsindən tamamilə silinməsi artıq sirr deyil.
Uzaq keçmişdə "Sığəçolə”, "Ğəntur”, "Vərsəmon” kəndləri barədə indi çoxömürlü qocalarımız həsrətlə yad edib, gənc nəsilləri sanki nağıllar dünyasına aparırlar. Sözügedən kəndlərə dövlət qayğısının olmaması, nəticəsində kənd sakinləri hissə-hissə köçüb, doğma yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qalmışlar. SSRİ hakimiyyətinin QOELRO-planı da bu kəndlərə heç bir töhfə
...
Читать дальше »
|
 Lerik rayonunun yüksək dağlıq ərazisində yerləşən Orand massivində qədim daş kitabələr aşkarlanıb.
Ümumilikdə, bir neçə qaya səthi olmaqla, aşkarlanmış yazılar təxminən 80-100 metrlik məsafəyə qədər uzanır.
Yaşadığı ərazinin tarixini və mədəni irsini tədqiq edən Lerik şəhər 3 nömrəli orta məktəbin tarix müəllimi Araz Qurbanovun sözlərinə görə, aparılan elmi-arxeoloji tədqiqatlar bir daha sübuta yetirir ki, alt paleolit, orta paleolit, mezolit dövründən bu günə qədər Lerikdə həyat davam edib. Daş kitabələr isə
...
Читать дальше »
|
 Azərbaycanın cənub-şərqi sayılan Talış ərazisi çox zəngin tarixə malik bir diyardır. Bu bölgənin özünə məxsus adlı-sanlı nəsilləri var. Bu adlı sanlı nəsillər Talış ərazisinin ta qədimdən tutmuş indiyə qədər tarixi gedişatında, ictimai-siyasi, mədəni tarixində böyük rol oynamaları, xalqın inkişafına böyük təsir göstərməsi və böyük hörmət, nüfuza malik olmalarıdır.
Talış ərazisində ziyalı adlı-sanlı nəsillər bunlardır: Talışxanovlar, Seyid Piran nəsli, Orand nəsli, Değ hakimləri nəsli (və ya Müqəddəs Beg nəsli), Kələntərovlar, Axundovlar, Bayramalıbəyovlar, Kazimbəyovlar və s.
Gördüyünüz kimi bu adlı-sanlı nəsillər Talış xalqının öndə gedən ziyalı nəslidir. Bu nəsillər içində ən çox diqqəti cəlb edən nəsil Drığ (Değ) hakimləri nəslidir. Drığ m
...
Читать дальше »
|
 ORAND sözü əslində ARVAND sözünün təhrif olunmuş formasıdır. "Səidiyyə" (Cavahirnaməyi-Lənkaran) kitabında bu tayfa URVAND kimi qeyd olunur. ARVAND sözünün etimologiyası iki sözün bitişməsindən yaranmış: AR - ariy və VAND- tayfa. VAND sonluğu bir çox talış tayfa və nəsillərinin adlarında geniş istifadə olunmaqdadır.
Ehtimal etmək olar ki, orandlılar midiyalıların ARIZANT tayfasının nəsilləridir. Konservativ etnopsixologiyaya malik olduqlarından ətraf tayfalarla az qarışmışlar və qədimdə malik olduqları arilik psixologiyalarını müəyyən qədər qoruya bilmişlər. Harda olmalarından asılı olmayaraq özlərini yüksək tutmaları və milli qürur hissinə malik olmaları buna sübutdur. Orandlıların indiyədək talış dilinin orta əsr şivəsində danışmaları da ("R" hərfinin
...
Читать дальше »
|
 Bu yaxınlarda tədqiqatçı, tarixçi-etnoqraf Həşim Kəlbiyevin "Azərbaycanın Cənub-Şərq bölgəsi əhalisinin etnoqrafik xüsusiyyətləri” adlı, sayca altıncı kitabı işıq üzü görmüşdür.
Kitab 500 tirajla Bakıda "MBM” nəşriyyatında çap edilmişdir. 128 səhifədən ibarət olan bu kitabda Azərbaycanın Cənub-Şərq bölgəsi əhalisinin etnik tərkibi, etnik proseslərinin tarixi, təsərrüfat həyatı, maddi mədəniyyəti və ailə məişətinin bəzi məsələləri haqqında məlumat verilir. İlk öncə bir ziyalı və bir vətəndaş kimi kitabın adı ilə bağlı fikirlərimi dəyərli oxucularımızla bölüşmək istəyirəm. Məlum olduğu kimi çoxmillətli vətənimizdə ən qədim zamanlardan bəri bir çox xalqlar yaşamışdır ki, bu xalqlardan biri də talışlar olmuşdur. Azərbaycanın aboregen xalqlarından s
...
Читать дальше »
|
 (tarixi faktlara kölgə salmaq mümkün deyil)
"Nəbz” qəzetinin 04 dekabr 2002-ci il tarixli 49 (150) sayında "Dünya və axirət məhəbbəti” başlıqlı məqalə dərc olunmuşdu. Məqalədə bir neçə mövzulara toxunulur. Onlardan biri də Babək haqqındadır. Məqalənin müəllifi Zəhra xanım, Səid Nəfisinin 1990-cı ildə çapdan çıxmış "Babək” kitabından, Babək haqqında qərəzli mövqedə duran o vaxtı yazanların təhqiramiz sözlərini mikroskop vasitəsi ilə axtarıb tapmış və onları xüsusi həvəslə məqaləsində yazmışdı. Halbuki Səid Nəfisinin "Babək” kitabını oxuyan hər bir şəxs şahid olur ki, o, Babəki Azərbaycan xalqının mərd və qüdrətli sərkərdəsi kimi təsvir etmişdir.
Mən, Babək haqqında yazılan böhtan və iftiralardan hiddətlənərək, indiyə qə
...
Читать дальше »
|
 Mən "Xürrəm termini haqqında” İlkin Muradovun yazısın oxudum. Təbəridən bəzi sitatlar gətirilib, lakin İlkin balamız Təbərinin Barzənd ərazisi və Bəzz qalası haqqında verdiyi coğrafi kordinatları nədənsə nəzərdən qaçırıb.
Təbəri yazir: "Babək Savalandan 6-7 fərsəng şimal-şərqdə, Biləlband adlı kənddə doğulmuşdur..” Əgər Təbərinin yazdığına istinad etsək (heç istinad etməsək də faktiki nə İran, nə də Azərbaycan ərazisində Biləlbənd, Bilalabad adlarında kənd yoxdur və olmayıb da!) və bir fərsəngin 6-7 km olduğunu nəzərə alsaq görərik ki, müasir xəritədə Təbərinin dediyi yerdə məhz Bılaband kəndi yerləşir. Təbərinin göstərdiyi Biləlband kəmdinin Lerik rayonunun Bılaband kəndi olduğu heç bir şübhə doğurmur. Sadəcə olaraq Təbəri Bılaband adını Biləlba
...
Читать дальше »
| |
