"Talış xalqı Azərbaycanda yarımkölə şəraitində yaşayır". Bu sözləri Azərbaycan Talışların İctimai Şurasının (ATİŞ) həmsədri, hüquqşünas Ataxan Əbilov Milli azlıqlarla bağlı Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsinin fevralın 3-də Azərbaycana verdiyi tövsiyələri Meydan TV-yə şərh edərkən deyib.
ATİŞ həmsədri deyib ki, Milli azlıqların müdafiəsi haqqında Çərçivə Konvensiyasındakı müddəalar Azərbaycanda gerçəkləşməyib: “Məsələ belə qoyulur ki, milli azlıqlarla bağlı hansı problemlər var? Əslində "hansı problemləri yoxdur" deyilməlidir. "Avropa Şurasının Milli azlıqların müdafiəsi haqqında Çərçivə Konvensiyasını açın baxın. Həmin sənəddə yazılanların heç biri məsələn, talışlara münasibətdə həyata keçirilməyib. Siz deyə bilərsiniz ki, dərslər keçirilib. Yalandan keçirilir bu dərslər. Dərslərin keçirilməsi ilə bağlı problem odur ki, birincisi dərsliklər çap olunmur, ikincisi müəllim kadrlar heç yerdə hazırlanmır. Avropa Şurası qarşısında “quş qoymaq” üçün o dərsləri saxlayıblar ki, guya öhdəliyi icra edirlər. Dərslər əvvəl həftədə 2 saat keçirilirdi, indi da ediblər 1 saat, o da fakültativdir. Fakültativ də könüllü deməkdir, yəni şagird istəsə, keçirilə bilər, istəməsə, keçirilməz. Sinifdən-sinifə keçmək üçün o dərsin şagirdin qiymət cədvəlində heç bir rolu yoxdur”.
A.Əbilovun sözlərinə görə talış xalqı Azərbaycanda yarımkölə şəraitində yaşayır: “Xüsusən talışlarla bağlı Azərbaycanda ciddi problemlər var. Mən şəxsən deyirəm: talış xalqı Azərbaycanda yarımkölə halında yaşayır. Bilirəm, reaksiya pis olacaq və ay "separtizm belə gəldi, belə getdi" deyəcəklər. Talışlar Azərbaycanı öz dövləti, vətəni hesab edirlər, amma milli özünüifadə ilə bağlı dövlətdən heç bir qayğı görmürlər. Bu, dəhşətli bir şeydir. Dövlət öz xalqını tanımaqdan imtina edir, yəni Azərbaycan dövləti bu gün talış xalqını tanımır. Bu, biabırçılıqdır. Dövlət öz xalqını tanımamaq xəttini aparır.
İkinci, talış sözünü utancverici, aşağılayıcı adlar siyahısına salıblar. Yəni “sovet”, “kombayn”, “traktor” kimi talış adını da uşaqlara qoymaq olmaz. Əvvəla, sən etnik xalqın adını uşağa qoymağı öz siyasətinə zidd hesab edirsənsə, xalqlar arasına bu cür ayrı-seçkilik salmaq lazım deyil. Sən yaza bilərsən ki, Azərbaycanda yaşayan etnik xalqların adını uşaqlara qoymaq olmaz. O zaman heç kəs bu qərara etiraz edə bilməz ki, burada diskriminasiya var. Azərbaycanda nə qədər xalq yaşayır, yalnız talış adı eybəcər adlar siyahısına salınıb. Dövlət öz vətəndaşına, insan da insana hörmətlə, qayğı ilə yanaşar. Bu nə biabırçılıqdır? Əgər dövlət məni tanımırsa, hansı hüququ verər? Bir sözlə, talışların ictimai-siyasi və hüquqi vəziyyəti faciəvidir”.
ATİŞ həmsədri Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Azərbaycan Talışlarının İctimai Şurasını qeydiyyata almaqdan imtina etdiyini söyləyib: “Azərbaycan Talışlarının İctimai Şurası bir ildən çoxdur fəaliyyət göstərir. Ancaq dəfələrlə Ədliyyə Nazirliyinə müraciət edilsə də, nazirlik bizi qeydə almır, bizmimlə nöqtə, vergül davası aparırlar, bizi süründürürlər. Azərbaycan Talışlarının İctimai Şurası vətəndaş cəmiyyəti strukturudur da. Prezident deyir ki, vətəndaş cəmiyyəti inkişaf etsin, digər tərəfdən də vətəndaş cəmiyyətini boğur. Yəni mən vətəndaş cəmiyyəti ola bilərəm, amma orada talış adı olmamalıdır. Bu, nə yanaşmadır?"
Hüquqşünas daha sonra bildirib: "Bir sözlə Azərbaycan hökumət talışları assimilyasiya etmək siyasəti aparır. Konkret vəziyyət belədir. Əlbəttə, bunu rəsmi edə bilməz, çünki assimliyasiya qeyri-sivil xarakterli siyasətdir. Bunu gizli həyata keçirir. Onun əməlləri və fəaliyyəti bunu sübut edir. Talışa qayğı, münasibət bunu göstərir. Talışların dili, mentaliteti, adı, statsitikası, tarixi, toponimikası məhv edilir. Bununla bağlı həyəcan siqnalı çalınmalıdır”.
