 Çı məsələ tarix
1. Milliə kamion vəziyyəti barədə məsələ Avropə Şurədə 40 sori dılədə rə-rə muzakirə bə. Hələ ıştə mevcudəti iminnə sori Parlament Assambleya ıştə yuridik iyən inzibatiə məsələon barədə Komitə dəklədədə «milliə kamion həxon əniyən veə hevujə planədə mudafiə problemıj» zınəy. 1961-minnə sori assambleya məsləhətış kardıje ki, İnsonə Həxon iyən Əsasə Ozodətion Mudafiə barədə Konvensiyadə (İHAK) ıştəni nıvində milliə kamion kami həxon qarantiyə doe məğsədiro bə 2-minnə əlavə protokoli co maddə dəğande lozime. Həmonnə Konvensiyadə ancax 14-minnə maddədə co-vıjneəti barədə mıddoədə bə «milliə kamion assosiasiyaon» ejə doə bə. 285-minnə (1961) rekomendasiyadə təklif hestbe ki, milliə kamion mudafiə barədə maddə layihə jinə redaktədə doə bıbu:
«Bə milliə kamion mənsub bə şəxsiku iyən əçəy ijma co uzıvonku çı ictimai ğaydəon dılə həddədə çəvon bəştə mədəniyyəti bə həxe iyən ıştə zıvoni oko doe, ıştə məktəbon bino karde, ıştə vıjniə zıvonədə təhsil se, bəştə xıdo itoət karde iyən ıştə dini icro karde həxon se əbıni».
2. Komitə, kom ki, bəy joğo protokoli hozo karde imkoni iyən loziməti barədə məsələ umute aspardəşon be, ıştə ko detobə təhsil sistemiədə zıvonədə oko doe dair Belqiyədə zıvoni problemon barədə ğəbulbə ğəti ğərari oğətışe (Avropə Insoni Həxon Məhkəmə 23 iyul 1968-minnə sori ğəbulış ka, seriyə a, №6 bə ğərar). 1973-minnə sori Komitə joğo qılə rəyış doe ki, yuridik cəhətiku milliə kami həxon barədə bə İHAK əlavə protokol hozo karde xususi zərurət ni. Əmma eksperton bə joğo qıləy fikir omən ki, əqər dı co əsason məğsədi həmrəğ hisob bəbəy, bəvədə yuridik cəhətdən joğo qıləy prtokoli ğəbul karde maneə nəbiy.
3. Bı nezono Parlament Assambleya bə Naziron Komitə rekomendasiya doşe ki, kali siyasiə iyən huğoğə problemon, xususən milliə kamion həxon barədə proтokol yaən Konvensiya hozo karde barədə ğəror ğəbul bıkə. 1134-minnə (1990) rekomendasiyadə assambleya fikiri qorə bo milliə kamion mudafiəro zəruri bə prinsipon siyahi ıştə vırəş sə. 1991-minnə sori oktyabrə manqədə İnsoni Həxon barədə Rəhbərə Komitə (İHRK) joğo qıləy aspardəy səşe ki, Avropə Şurə çi milliə kamion mudafiə qorə ıştə fəaliyyəti Avropədə Betəhlukəti iyən Əməkdaşəti barədə Muşavirə iyən İbə Milləton Təşkilati koon nəticə, çəyo Avropə Şurə ğeydon bə nəzər se əsasədə barde zıne qorə huğoğə iyən siyasiə cəhətiku bə şəraiti diə bıkə.
4. 1992-minnə sori mayə manqədə Naziron Komitə bə İHRK joğo qıləy aspardəy doşe ki, milliə kamion mudafiə barədə xususi huğoğə normaon hozo karde imkoni umuton. Dı məğsədi İHRK eksperton Komitə duzış karde ki, əvən bəy 1993-minnə sori martədə doə bə dı tojə səlahiyəton Avropə Şurə iyən ABƏT-i i yəndı təmom kardə ko prinsipi bə nəzər se əsasədə, bı sahədə xususi huğoğə normaon məsələ barədə ıştə fikiri bəpe bəvoti. İhrk iyən eksperton Komitə bı məsələ barədə muxtəlif sənədon, xususən dı huğuği bo demokratiyəro Avropə Kəmissiyə (ve vaxt bəy Venetsiyə Kəmissiyə votedən) hozoş karde milliə kamion həxon mudafiə barədə Avropə Konvensiya qorə təklifon, AİHK əlavə protokoli barədə avstriyə təklifon, çı assambleya 1201-minnə (1993) rekomendasiya daxil bə AİHK əlavə protokoli proyekt iyən bə co təklifonşon umute. Çı ko nəticə ğəzinə, İHRK 1993-minnə sori sentyabri 8-də bə Naziron Komitə məruzəş təğdim karde. Bəvədə bı sahədə təklif karde zıne bən muxtəlif huğoğə normaon iyən ın normaon ğoym zıne bən huğoğə akton ıştə vırəşon səbe. Bımədə İHRK ğeyd ka be ki, «milliə kamion» termini izoh kardeədə bə konsensus ome mumkun nıbe.
5. 1993-minnə sori oktyabrə manqi 8-də çı Avropə Şurə uzv bə devləton devlətə iyən hukumətə yolon barzə səviyyədə dəvardə vindemonədə səhehə qəm şodoə be. Bı vindemonədə əvon bə ray omən ki, Avropədə tarıxə tələtumon nəticədə ofəyə milliə kamion bəpe mudafiə iyən hurməti oko doe bızınon, ımən bo əmniyəti iyən stabilətiro qıləy xəzinəye. Devləton iyən hukuməton yolon xısusən bə joğo qıləy ğəror omən ki, əvon milliə kamion mudafiə karde bəpe bəştə ehdə peqəton. Vyana deklarasiya dıminə əlavədə bo Naziron Komitə ın vəzifəon noə bin:
- ən kamə vaxtədə bo milliə kamion mudafiə təmin karde məğsədiro, riayət karde rozi bə devləton səpe qıləy vəzifə ğəzinə noəbə prinsipon nişon doə çərçivə Konvensiya hozı karde. In Konvensiya bəpe bo uzv nıbə devlətonroən ğol kəşero oj bıbu.
- insonə həxon barədə Avropə Konvensiya mədəniyyəti sahədə bə fərdiə həxon, xususən bə milliə kamion mənsub bə şəxson təminot doə muddəaon ıştənədə nəzərədə qətə əlavə protokoli hozı karde bino bıkən.
6. 1993-minnə sori noyabri 4-də Naziron Komitə çı milliə kamion mudafiə barədə xususiə Komitəş (MKMXK) soxte. Vyanadə ğəbul kardə bə ğəroron nəticəon bəçəy səlahiyyət daxıl kardə be. Çı Avropə şurə uzv bə devlətonku omə ekspertonədə təşkil kardə bə ın Komitə 1994-minnə sori yanvarə manqi oxoədə ıştə koş bino karde. Əçəy koədə İHRK, mədəni əməkdaşəti barədə Şurə (məş), kutləvi informasiya vasitəon barədə rəhbərə Komitə (KİVRK) iyən dı huğuği bo demokratiyəro Avropə Kəmissiyə numayəndəon iştirokşon karde. Çı ABƏM-i milliə kamion barədə Aliə komissari iyən çı Avropə İttifoği komissiyə bı koədə bənə mışohidəvoni iştirokışon karde.
7. 15 aprel 1994-minnə sori MKMXK bə Naziron Komitə arə hisobotış təğdım karde, çəyo əv bə Parlamentə Assambleya doə be (his. 7109). Çı 1994-minnə sori mayə manqədə Naziron Кomitə ıştə 94-minnə sessiyadə çı Vyana deklarasiyaku bə nav omə səlahiyyəton bə vırə rosneyədə çı Komitə bə dast vardə nəticəonku rozi mande bə zıvonış varde.
8. Siyosiə arbitraji munasibətədə çı çərçivə Konvensiya kali muddəaon iyən çı çərçivə Konvensiya tətbığ karde səpe nəzorəti həxədə muddəaon Naziron Komitə coədənə hozış karde (sənəd 517 bis, 7 oktyabr 1994-minnə sorədə çı səlahiyyətinə naziron muşavirə).
9. Çı MKMXK 10-14 oktyabr 1994-minnə sorədə dəvardə iclosədə çı çərçivə Konvensiya layihə bə Naziron Komitə təğdım karde ğəror ğəbul kardə be. Naziron Komitə ıştə 10 noyabr 1994-minnə sorədə dəvardə sessiyadə Konvensiyaş ğəbul karde. Çərçivə Konvensiya bo Avropə Şurə uzv bə devlətonro bo ğol kəşe oj be…
Umumi ğeydon
Çərçivə Konvensiya məğsədon
10. Çərçivə Konvensiya jəğo qıləy sıftənə, vetərəfinə, huğuğiyə-məcburinə akte ki, əv həmməəvo bə milliə kamion mudafiə həsr kardə bə. Əçəy məğsəd çı milliə kamion mudafiə təmin kardero çı devləton vəzifə ğəzinə riayət kardənin bə huğuğinə prinsipon dırıst kardeye. Demiən, Avropə Şurə çı Avropədə betəhlukəti iyən əməkdaşəti muşavirə (abəm) ğəbul kardə Vyana deklarasiyadə (2-minnə əlavə) nəzərədə qətə bə siyosiə ehdımonon normativə aktonədə imkon bə vırədə hovuj-hovuji ğoym karde barədə təklifış bə vırə rosnie.
Nezbeon (urusi: podxodı) iyən əsas tərifon
11. Co-co şəroiton iyən həl bə problemon de dığğəti nəzəriku dəvonie bəpeşt çı çərçivə Konvensiya səpe mandəbin, bə qorə ki, ənə əyo əsasə, nımunəviə proğramə muddəaon, çı tərəfon bəştə ehdımonon həmrəğ dumo şə məğsəd nişon doə bə. Bə vırə rosnie məcburinə tələb nıbə ın muddəaon bə həmrəğə devləti muəyyənə dərəcədə bə məğsədi (komi ki, xususi holon bə nəzər se imkoni dılədə bə vırə rosnie əvon bəştə ehdəşon peqətə) rəsero ozodə hərəkət karde imkoni doedə.
12. Həmən ğeyd karde lozime ki, çı «milliə kami» tərif çərçivə Konvensiyadə doə bəni. Bə ğəror omən ki, bı mərhələdə bə problemi praqmatik nez be lozime. Imən ısətnə devrədə çı Avropə Şurə həmmə uzıvon bəqəm kardə tərifi doe imkoni nıbeku bə nav omedə.
13. Isətnə çarsivə Konvensiyadə ıştə vırə sə prinsipon de milliə ğanunədəti iyən de muvafiğə hukuməti siyosəti bə vırə rosnedən. Əv kollektivə həxon zıne nəzərədə qətedəni. Əsasən, bə coylinə iyən de co kəson bə ico ıştə həxon jimonədə dəvoniero bə milliə kami mənsub bə şəxson mudafiə aksent doə bə (maddə 3, bənd 2). Bə planədə çərçivə Konvensiyan bə co beynəlxəlğə sənədonədə tətbığ kardə bə nezbeon vırə doedə.
Çı çərçivə Konvensiya soxtemon
14. Peş navsıxani çərçivə Konvensiya əsasə poə omedə, əvən penc poəku iborəte.
15. 1-minnə poədə çı çərçivə Konvensiya əsasə muddəaon izoh kardə əsasə prisipon ıştə vırəşon sə.
16. Bə 2-minnə poə çı bəştəmunasibə prinsipon siyahi dəğandə bə.
17. 3-minnə poədə çı çərçivə Konvensiya izoh iyən çəy tətbığ karde aid bə co-co muddəaon bənd kardə bən.
18. 4-minnə poədə çərçivə Konvensiya bə vırə rosne səpe qorə nəzarəti barədə muddəaon band bən.
19. 5-minnə poədə bə muddəaon çı Avropə Şurə çərçivədə dəbastə bə Konvensiyaon iyən roziətion oxonnə muddəaon nımunədə nıvıştə bən.
Çərçivə Konvensiya muddəaon kommentariya
Navsıxan
20. Navsıxanədə bo ın çərçivə Konvensiya hozı karde əsas bə motivon iyən çəy muəllifonku norohətəti ofəyə minimumə əsasə momenton izah doə bə. Əv de sıxanon bino bedə ki, bı çərçivə Konvensiya çı Avropə Şurə uzv nıbə co devlətonən ğol kəşe bəzınen (diəkə: m. 27).
21. Navsıxanədə çı Avropə Şurə məğsədi iyən bı məğsədi rəse metodonədə qıləy: insonə həxon iyən əsasə ozodətion mudafiə iyən çəvon peşınə ozavziye ıştə vırəş qətə.
22. Bəvədə ijən çı ısətnə çərçivə Konvensiya fundamenti noə sənəd - bə Avropə Şurə uzvə devləton devləti iyən hukuməti sədə nıştə şəxson Vyana deklarasiya istinad bə. Navsıxan, əsasən çı ın deklarasiya, xususən çəy 2-minnə əlavə təsiri jiədə tərtib kardə bə. In sıxanon çı çərçivə Konvensiya 1-minnə iyən 2-minnə hissəonədə doə bə ehdımonon vıjnie barədən vote bəbe.
23. Navsıxanədə ğərəyz bımi, çı se qılə mənbəi, roste, çəvon məzmun okardə nıbuən, nomon qətə bedə: insonə həхon iyən əsasə ozodətion mudafiə həxədə Konvensiya (İHAK) iyən çı milliə kamion mudafiə barədə ehdımonon nəzərədə qətə bə imt iyən ABƏM-i normativə akton.
24. Navsıxanədə çı Avropə Şurə iyən çəy uzv bə devləton de milliə kamion hesteəti təhlukə əloğədə norohətəti ıştə vırəş sə, ənə oyo bə milliə yaənki etnikə kamion, dinə iyən zıvonə kamion mənsub bə şəxson həxon barədə imt deklarasiya 1-minnə maddə 1-minnə bəndi (18 dekabr 1992-minnə sori yolə məclisi ğəbul ka 47/135-minnə rezolusiya) təsiri hiss karde bedə.
25. Çərçivə Konvensiya bo Avropə Şurə uzv nıbə devlətonən oj be qorə iyən de ve tərəfon bəy nez ome təmin karde məqsədi joğo bə ğəror omən ki, çı AİHK-i iyən bəy əlavə kardə bə protokolon təminot doə həxon iyən ozodətionku bə nav omə kali prinsiponən bə çərçivə Konvensiya dəğandon (demi əloğədə bə çərçivə Konvensiya 23-minnə maddə diə bıkə).
26. Bə imt bı sahədə bə Konvensiyaon iyən deklarasiyaon, məsələn, çı mılki iyən siyosiə həxon Pakti (diəkə: 27-minnə maddə), bə milliə yaənki etnikə kamion, dinə iyən zıvonə kamion mənсub bə şəxson həxon barədə Deklarasiya istinad karde dınyo səviyyədə bə qıləy koy ğəzinə ımi bə yod dəğandedə. Demiən jıqo, bı istinad kardə bə sənədonədə nişon doə bə milliə kamion tərif doə bedəni.
27. ABƏM bə bı sahədə bə ehdımonon istinad karde, xısusən çı Vyana deklarasiya 2-minnə əlavədə nıvıştə bəyon çı Avropə Şurə ıştə siyosiə ehdımonon huğoğə sənədonədə imkoni dılədə ğoym kardero cəhd karde piye nişon doedə. Kopenhaqenədə ğəbul kardə bə sənədonədə çı çərçivə Konvensiya tərtib kardero istiğamət ğeyd kardə bə.
28. Navsıxani oxonəsə navınə bəndədə çı çərçivə Konvensiya əsasə məğsəd dırıst kardə bə: milliə kamion iyən bəvon mənsub bə şəxson həğiğiə mudafiə. Vəyo həmən xususi ğeyd bə ki, həğiğiə mudafiə çı həxon peəti, devləton ərazi bitovəti iyən çəvon milliə suverenəti hurmət karde çərçivədə bəpe təmin bıbu.
29. Çı oxonnə bəndi məğsəd çı ısətnə çərçivə Konvensiya muddəaon çəvon bə i sə məcburinə tətbığ kardə be tələb nıkarde nişon doe. In bənd çı devləti dılə huğoğədə beynəlxəlğə muğaviləon tətbığ karde planədə bə tərəfon huğuği iyən praktikə ğəsd kardedəni.
I poə
maddə 1
30. Çı 1-minnə maddə əsasə məğsəd əy dırıst kardeye ki, çı milliə kamion mudafiə çı insonə həxon beynəlxəlğə mıdafiəku co nıbə poəye, əv bə devləton mustəsnaə imtiyazi daxil niy. «Milliə kamion mudafiə çı insoni həxon beynəlxəlğə mudafiəku co nıbə poəye» - ımi тəsdığ karde nişon doedə ki, çı AİHK-i əsasədə tumo kardə bə orqanon ısətnə çərçivə Konvensiya izoh karde səlahiyyətışon ni.
31. Bı maddədə həm milliə kamion həmmə mudafiəku, həmən bəvon mənsub bə şəxson həxon iйən ozodətion mudafiəku sıxan şedə. Imon, de iyəndı fərğ doə formulirovkaon dırıst nişon doedən ki, ısətnə holədə sıxan çı milliə kamion kollektivə həxonku şedəni (bə 3-minnə maddə komentariyaən diə bıkə). Demiən jıqo, tərəfon zınedən ki, çı milliə kamion mıdafiə ancax de bəvon mənsub bə har qılə şəxsi həxon mudafiə karde royi təmin karde bəbe.
maddə 2
32. Bı maddədə çı çərçivə Konvensiya tətbığ karde nizomisə noə kali prinsipon pehandə bən. In maddə çı imt nizamnamə rosti devləton arədə dustə munasibət iyən əməkdaşəti barədə beynəlxəlğə huğoğə prinsipon həxədə imt deklarasiya (24 oktyabr 1970-minnə sori yolə məclisədə ğəbul kardə bə, qətnamə 2625) təsiri jiədə tərtib kardə bə. Bı maddədə nişon doə bə prinsipon umumiə xarakterədən, əvon bə çərçivə Konvensiya zu aid bə sahəonro xususiə munasibətədən.
maddə 3
33. In maddə har qılə co bəndədə ğoym kardə bə, əmma de iyəndı əloğədə bə 2 qılə prinsipış ıştənədə cəm kardə.
1-minnə bənd
34. Har çiyku bənav, 1-minnə bənd bə milliə kamion mənsub bə har qılə şəxsi bə milliə kami mənsub be iyən nıbe sərbəstə ğaydədə vıjnie ozodəti təminot doedə. In vəziyyət bəy əy həl karde imkon doedə ki, çı çərçivə Konvensiya prinsiponku bənav omə mudafiə oko doe əv arzu kardedə ya ne.
35. In bənd bə hiç kəsi həx doedəni ki, əv bə milliə kami mənsub be ıştənbəsə bıvıjno. Har kəsi subyektivə vıjneəti çı həmonə şəxsi i-curəti barədə obyektivə meyaron ğoym-ğoymi əloğədəy.
36. 1-minnə bənd mıəyyən kardedə ki, təminot doə bə çı ozodə vıjneətiku iyən de vıjneəti əloğədə bə həxon bə jimon dəvonero hiç qılə arzu nıkardə nəticə bə nav ome əzıni. Muddəa ın poə təminot doedə ki, ozodə vıjneəti oko doe hətto bə hiç qılə yanə nəticəonən səbəb be əzıni.
2-minnə bənd
37. 2-minnə bəndədə votə bedə ki, çı ısətnə çərçivə Konvensiya prinsiponku bənav omə həxon iyən ozodətion coylinə iyən deştə ijma uzıvon bə ico bə jimon dəvonie bəbe. Ancax bəyo çı kollektivə həxonku fərğinə həxon iyən ozodətion bə ico riayət karde imkoni zınedən. Ənə ıyo bə «co» sıxani hovujə qətımədə diə karde lozime, iyo əv həm bə milliə kami, həmən bə co milliə kami iyən bə veni mənsub bə şəxs aide.
II poə
maddə 4
38. In maddə məğsəd bə milliə kamion mənsub bə şəxson munasibətədə bərobərəti iyən bə çımıni-ıştəni ro nıdoe prinsipon təmin kardeye. In maddə muddəaon çı çərçivə Konvensiya kontekstədə sərəse lozime.
1 iyən 2-minnə bəndon
39. 1-minnə bənd ıştənədə bı prinsipon klassik nezbeəti ğoym kardedə. 2-minnə bəndədə nıvıştə bə ki, bə milliə kamion mənsub bə şəxson de bə əhali əsasə qrupi mənsub bə şəxson arədə təmomə iyən həqiqiyə bərobərəti təmin karde çı həmrəğə şəxson xususiə şəroiti bə nəzər se qorə tərəfonku xususi tədbiron vinde tələb karde bəzıne. In tədbiron bəpe «həmrəğ» bıbun, yəni bə proporsionaləti prinsipi bəpe həmrəğ bıbu ki, bə co şəxson həxon nıqıno, bə co şəxson munasibətədə bə co-vıjneəti ro nıdo. Dı co şeyon bə i vırə, ın prinsip tələb kardə ki, joğo tədbiron bəştə drozəti iyən masştabi qorə tam iyən həqiqi bərobərəti rəsero zəruri bə həddiкu benışu.
40. Bə çərçivə Konvensiya dı bərobər imkonon prinsipi xususi əlağədə bə co muddəa dəğandə bəni. joğo muddəa dəğande lozimışon zınəni, bə qorə ki, ın prinsip həmonə maddə 2-minnə bəndi ıştəniku bə nav omedə. Bə co-vıjneəti ro nıdoe prinsip 1-minnə bəndədə be qorə, ənə oyo hərəkət karde ozodəti barədə muddəa dəğandeən lozimışon zınəni.
3-minnə bənd
41. 3-minnə bəndi məğsəd əy izoh kardeye ki, 2-minnə bəndədə bə yod vardə tədbiron bə bərobərəti iyən bə co-vıjneəti ro nıdoe prinsipon zid be ğəzinə diə karde lozim ni. Əv bə qorəye ki, bə milliə kamion mənsub bə şəxson dı məxloği əsas qrupi mənsub bə şəxson arədə həqiqi bərobərəti təmin bıkardo.
maddə 5
42. In maddə əsasən bə qorəye ki, bə milliə kamion mənsub bə şəxson ıştə mədəniyyəti oğəte, əy ozavzınie iyən ıştə məişəti oğəte bızınon.
1-minnə bənd
43. 1-minnə bənd bə ın məğsədi rəse qorə zəruri şəraiti bino karde barədə ehdımoni nəzərədə qətedə. vəy milliə kami məişəti 4 qılə əsas element aşmardə bə. In muddəa əy nişon doedəni ki, har qırə etnik, mədəni, zıvon iyən dini coəti məcburi ğaydədə milliə kami bə əməl vardedə (diəkə: ABƏM eksperton 1991-minnə sori cenevrədə vindemoni koy barədə hisobot, 2-minnə poə, 4-minnə bənd).
44. Bə «ənənəon» istinad, bə milliə ğanunədəti iyən beynəlxəlğə normaon zid bə praktikə zu doe iyən əvoni bəqəm karde nişon doedəni. Praktikədə ənənəon bə jimon dəğande dı ictimai ğaydə oğəte barədə tələbonku bə nav omə məhdudiyyəton əlağədəy.
2-minnə bənd
45. 2-minnə bəndi məğsəd bə milliə kamion mənsub bə şəxson, bə çəvon iradə əleh, əvoni assimilyasiya kardeku mudafiyəye. Əyo dı dıli assimilyasiya ğədəğən bəni.
46. 2-minnə bənd bo tərəfon ıştə umumi inteqrasiya siyasəti bardero tədbiron vinde mane bedəni. Dımi bə i vırə, əv sosialə həmrəyəti vəciəti zınedə iyən navsıxanədə mədəniə ranqrisinəti çı har qılə cəmiyyəti vılo karde ne, həniən ozavziye mənbə iyən amil be barədə arzun ıştənədə nəzərədə qətedə.
maddə 6
47. In maddə Vyana deklarasiya 3-minnə əlavədə (dı rasizmi, ksenofobiya, anti semitizmi iyən dı durumnəharde dave barde qorə deklarasiya iyən hərəkəton plan) votə bə norohətətion ifadə kardedə.
1-minnə bənd
48. 1-minnə bəndədə bə tov varde rufi iyən mədəniyyəton arədə bə dialoqi dığğət doə bedə. vəy tərəfon ıştə əroziədə jimon kardə həmmə şəxson dılədə bə i yəndı hurmət, i yəndı bə sə dəşe, çəvon arədə bə əməkdaşəti rəğbət doe əhəmiyyət ğeyd bə. Təhsil, mədəniyyət, kutləvi informasiya vasitəon ənə oyo xususi ğeyd bən, bə qorə ki, əvon bə ım məğsədon rəse qorə muhum amil hisob bedən.
49. Sosialə həmrəyəti ğoym karde qorə ın bəndi məğsəd, dı co şeyonən i vırədə, bə co etnikə, mədəniə, zıvonə iyən dinə qrupi mənsub bə şəxson arədə fərğon peğətero bə tov varde iyən mədəniyyəton arədə bə dialoqi ğoym karde, həmonnə şəxson məişəti oğəte şərti çəvon arədə bə i yəndı hurmət, i yəndı bə sə dəşe iyən sosialə inteqrasiya ozavziyero fəaliyyət nişon doə mədəniyyəton arə təşkilaton iyən hərəkaton rəğbət doe.
2-minnə bənd
50. In muddəa ABƏM kopenhaqen sənədi 40.2 bəndi təsiri jitono ğəbul bə, ın ehdımon çı tarslarzi iyən çımıni-ıştəni akton, dışmenəti yaən zılmi obyekt be zınə şəxson mudafiə kardero nəzərədə qətə bə.
maddə 7
51. In maddə bə milliə kamion mənsub bə har qılə şəxsi ənə oyo bə yod vardə bə əsasə ozodətion riayət karde həxi təminat doedə. In ozodətion təbii ki, umumi xarakterışon heste, yəni çəvon bə şəxson aid be bə milliə kami mənsum beku dəvardedəni (bo muğaisəro diə bıkə: AİHK 9, 10, 11-minnə maddəon), əmma əvon həmən bə milliə kamion aidin. Bı səbəbi qorə bə ğərar omən ki, bə Navsıxani komentariya AİHK-də bə yod vardə bə kami ehdımonon dəğandə bıbu.
52. In muddəa bo tərəfonro bə yod vardə bə ozodətion çı devlətonku nıomə ğəsdonku mudafiə kardero kali ehdımonon muəyyən karde bəzıne. AİHK çərçivədə joğo muəyyən ehdımonon be Avropə insoni həxon məhkəmədə zınəşone.
53. Çı 7-minnə maddə kali ozodətion bə 8 iyən 9-minnə maddə dəşedə.
maddə 8
54. In maddə, dı 7-minnə maddə muğayisədə, dinə ozodəti barədə ətrofinə ğaydə muəyyən kardedə. Əy çı ABƏM kopenhaqen dəkumenti 32.2, 32.3, 32.6-minnə bəndon kali elementon i qılə muddəadə cəm kardəşe. In ozodəti təbii ki, bə həmmə şəxson, həmən bə milliə kamion, bə 4-minnə maddə muvafiğ aide. Isətnə kontekstədə ın ozodəti xususə əhəmiyyətış be bə nəzər sə bə, bı qorə bəy xususi dığğət жo kardə bə.
maddə 9
55. In maddə, dı 7-minnə maddə muğayisədə, bə sıxanə ozodəti mudafiə barədə ətrofinə ğaydə muəyyən kardedə.
1-minnə bənd
56. In bəndi iminnə cumlə AİHK 10-minnə maddə 1-minnə bəndi 2-minnə cumlə modeli əsasədə tərtib bə. Ənə oyo kami zıvonədə informasiya, ideya se iyən əy bə co kəsi doe xususi ğeyd bıbuən, bəy həmən çı veon iyən co зıvononədə informasiya, ideya se iyən əy bə co kəsi doeən daxile.
57. Çı bəndi 2-minnə cumlədə kutləвi informasiya vasitəon bə dast vardeədə bə co-vıjneəti ro nıdoe ehdımon ıştə vırəş sə. «Iştə ğanundoəmonə sistemi çərçivədə» sıxanon tərəfon kutləvi informasiya vasitəon bə dast varde nizom doə ozodəti bə kam karde barədə konstitusiya muddəaon riayət karde qorə oyo noə bə.
2-minnə bənd
58. In bənd AİHK 10-minnə maddə 1-minnə bəndi 3-minnə жumlə modeli əsasədə tərtib bə.
59. radio, televiziya doəmoni iyən kinomatoqrafiya sahəondə fəaliyyəti icozə co-vıjneəti ro doə tədbiron nəzərədə qətedəni, çı obyektiv kriteriyaon əsasədə bino bə. AİHK 10-minnə maddə 1-minnə bəndi 3-minnə cumlədə bə yod nomə ın tələbon ənə oyo dəğande bə milliə kamion mənsub bə şəxson mudafiəro hozo bə normativ akti yolə əhəmiyyətiku bə nav omedə.
60. Həmən 3-minnə bəndədə bə raсt omə «radio-doəmon» sıxanonən AİHK 10-minnə maddədə həmrəğə cumlədə nıvıştə bəni. Əv ısətnə terminəloqiya bə nəzər se qorə bə zıvon vardə bə, ımiən çı AİHK 10-minnə maddəku hiç fərğış ni.
3-minnə bənd
61. Peçatə kutləvi informasiya vasitəon baste iyən əvoni oko doe barədə 1-minnə cumlədə əsasən dəqiq muəyyən nıbə ehdımon nəzərədə qətə bıbuən, 2-minnə cumlə aksenti çı radio – televiziya səhədə bə konkret ehdımonon (məsələn, rısxətə rejim co karde) doedə. In fərğ ozodə rısxətə rejim nırəse iyən radio – televiziya sahə nizom doe zərurətiku bə nav omedə. Ənə oyo bə milliə kamion mənsub bə şəxson kutləvi informasiya vasitəon bino karde qorə pulə vəsaitiro nəve həxe barədə hiççi nıvıştəyən nıbu, ın həx be bımiən ruşine.
4-minnə bənd
62. Məğsədış bə milliə kamion mənsub bə şəxson kutləvi informasiya vasitəon be maneə bə dast varde hoson karde, tov varde rəğbət doe iyən mədəniyyəton pluralizmi təmin karde bə xususi tədbiron vinde zərurət bı bəndədə nişon doə bə. «Həmrəğə tədbiron» ifadə 4-minnə maddə 2-minnə bəndi kommentariya vaxti (39-minnə bəndi diəkə) vardə bə səbəbon qorə (həmonə ifadə vəyoən oko doə bə) oko doə bə. In bəndi 9-minnə maddə 1-minnə bəndi oxonnə cumlədə formulirovka bə ehdımonon təmom kardedə. Bı bəndədə bə milliə kamion mənsub bə şəxson bə kutləvi informasiya rəse təmin karde qorə nəzərədə qətə bə tədbiron, məsələn, bo milliə kamion radio doəmoniro yaən kamion məsələon əlağədə iyən qrupon arədə dialoqi komək karde yaən əy rəğbət karde əlağədə proqram bino karde qorə muəyyən vəsait co karde be bəzıne.
maddə 10
1-minnə bənd
63. Bə milliə kamion mənsub bə har qılə şəxsi ıştə moə zıvonədə bemaneə oko doe həxe zıne xususi əhəmiyyətine. Kami ıştə zıvoni oko doe əçəy ıştə məişəti oğətero əsas vasitəonədə qıləye. Im həmən bəy sıxanə ozodətiku oko doe imkoni doedə. «İctimoi vırəonədə», məsələn, ictimai vırəonədə dı co şəxson iştiraki yaən be bəvon, ıştə zıvonədə qəp jəy nəzərədə qətedə, əmma ım hiç curə, ın maddə 2-minnə bəndi obyekt bə, dı devləti orqanon munasibətı əlağədə ni.
2-minnə bənd
64. In muddəa çı milliə kamion mənsub bə şəxson dı devləti orqanon arədə bə munasibəton həmməni əhotə kardedəni. Əv ancax bə inzibatiə orqanon aide. Ənə oyo «inzibatiə orqan»i hevujə mənədə bə sə dəşe lozime, oyo həmən çəvon arədə şə-omə kəsonən daxile. Ənə oyo çı milliə kamion arədə çəvon zıvoni oko doe maliyyə, inzibatiə, xususən hərbiə sahəonədə, texnika çətinətion be qorə ın muddəa dəqiq muəyyən bəni, bə qorən bə tərəfon hevuj hərəkət karde imkoni doedə.
65. 2-minnə bəndədə bə yod vardə bə şərton dıyniən i vaxtədə beədə tərəfon imkoni dılədə cəhd bəkan ki, kami zıvoni bə hukuməti inzibatiə orqanon muraciət kardeədə oko doe təmin bıkən. «realə tələbaton» be devlət bəpe dı obyektiv kriteriyaon əsasədə muəyyən bıkə. Duze, rozi bə tərəf bəpe ın prinsipi bə jimon dəğande qorə bəpe ıştə zu həmmə bınə, «imkon bə səviyyədə» formulirovka nişon doedə ki, oyo muxtəlif faktoron, xususən marağinə tərəfi maliyyə resurson bəpe bə nəzər bısəni.
66. Tərəfon kami zıvoni oko doe munasibətədə ehdımonon bə rəsmi zıvoni yaən marağinə tərəfi zıvonon statusi qınedəni. Hələ çmi bə peşt, ın çərçivə Konvensiya zıne-zıne «milliə kamion mənsub bə şəxson ənəhoy yaən ənənəviə jiə coğrafiə rəyononədə» tərifi doedəni. Bə ğərar omən кi, çı ha tərəfi xususi holon bə nəzər se qorə konkret nıbə formulirovka ğəbul bıkən. «Ənənəvi jimon karde» termin bə tarixi milliə kamion nəy, ancax hələ bı coğrafi rəyononədə jimon kardə milliə kamion aide (həmən diəkə: 11-minnə maddə 3-minnə bənd, 14-minnə maddə 2-minnə bənd).
3-minnə bənd
67. In bənd çı AİHK 5 iyən 6-minnə maddəonədə nişon doə bə kali muddəaon əsasədə bino bə. Əv bə maddəonədə nişon doə bə təminaton çərçivəku bə biton beşedəni.
maddə11
1-minnə bənd
68. Bə ehdımonon praktik əhəmiyyəti dığğət doə be qorə, ın muddəa joğo formuлirovka bə ki, bə tərəfon, ıştə xususi holon bə nəzər se çərçivədə, əy tətbiq karde imkoni bıdə. Məsələn, çı milliə kami mənsub bə şəxson ıştə familya fonetik forma nıvıştero tərəfon ıştə rəsmi zıvoni əlifbaku oko doe bəzınen. Dəvardə soronədə ıştə həğiği familyaku məcburi imtino kardə şəxs yaən çiki familya dı zu dəğiş kardə bə, əvon, bə sui-oko doe holon iyən bo cinayət məğsədi familya dəğiş karde ro nıdoe çərçivədə, ıştə iminnə familya bərpo karde həxışon hıste. Imi joğo bə sə dəşe lozime ki, tərəfon milliə kamion mudafiə əlağədə bə beynəlxəlğə prinsipon riayət bəkan.
2-minnə bənd
69. In bəndi ehdımon «çı məxloği çəşəvədə ıştə kami zıvonədə levhəon, nıvıştəyon iyən co şəxsiə informasiyaon ehaşte» qorə har kəsi həxe barədəy. Im təbii ki, əy istisno kardedə ni ki, bə milliə kami mənsub bə şəxs əlavə rəsmi zıvoni iyən co milliə kami zıvonikuən oko doe bəzıne. «Şəxsiə informasiyaon» ifadə rəsmi nıbə har curə informasiya əhotə kardedə.
3-minnə bənd
70. Çı maddə məğsəd ənənəviə vırə nomon, kuçə nomon iyən co topoqrafikə informasiyaon bə ictimaiəti nişon doero həmən milliə kami zıvonədə nıvışte imkoni hevuj kardeye. In prinsipi bə vırə rosıneədə devlət xususi holon, ıştə ğanunədəti çərçivə iyən zərurət beədə dı co devləton dəbastə muqaviləon bə nəzər se bəzıne. In muddəa əhotə kardə sahədə tərəfon dı co devləton muqavilə dəbaste ehdəşon ni. Əmma joğo muqaviləon dəbaste istisno ni. Movcud bə muğaviləon məcburi yuridik xarakter çoko bə, jəğoən mandedə. In muddəa milliə kami zıvonədə vırəon nomi nıvışte rəsmi zıneəti nişon doedəni.
maddə 12
71. In maddə mədəniyyəton ranqinəti təmin karde qorə milliə kamion, həmən çı məxloği əsas hissəon mədəniyyəti, tarixi, zıvoni iyən bə dini aid bə zınəyon novne istiğamətış sə (diəkə: 6-minnə maddə 1-minnə bənd). Əçəy məğsəd çı çərçivə Konvensiya navsıxanədə iyən devləтon iyən hukuməton yolon Vyana deklarasiya 2-minnə əlavədə ıştə vırəj sə prinsipon: tov varde iyən dialoq həvosoti bino kardeye. 2-minnə bəndi siyahi təmom ni, vəy «məktəbə dərsəvonon hozı kardero» sıxanon həm dərsəvonon va doe, həmən əvoni co olkəonədə bə dast varde ğəzinə bə sə dəşe lozime. Həmə səviyyəonədə təhsil se qorə milliə kamion mənsub bə şəxson bərobər imkoni təmin karde barədə ehdımon Vyana deklarasiyadə ıştə vırəş sə norohətəti ifadə kardedə.
maddə 13
1-minnə bənd
72. Milliə kamion mənsub şəxson təhsil se iyən mutəxəssis hozı karde sahədə ıştə xususinə muəssisəon soxte iyən bəvon yoliəti karde həxe zıne barədə tərəfon ehdımon çəvon təhsil sistemi tələbon, xususən məcburi təhsili nizom doe predmete. Bı bəndədə nəzərədə qətə bə təhsilə muəssisə, co muəssisəon səpe bə, xususən tədrisi keyfiyyəti barədə nəzarəti məruz be bəzıne. Bı sahədə bə tələbon bə vırə rosnie keyfiyyət bəpe rəsmi zınə bıbu. Bı sahədə bə milliə ğanunədəti bəpe bə obyektiv kriteriyaon dəmandon iyən bə co-vıjneəti ro nıdə.
2-minnə bənd
1-minnə bəndi bə jimon dəvordone bo marağinə tərəfon maliйyə ehdımon nəzərədə qətedəni, əmma bı planədə koməkətiən istisna kardedəni.
maddə 14
1-minnə bənd
74. Milliə kamion mənsub bə har qılə şəxsi ıştə kami zıvoni umute həxe zıne barədə ehdımon bı şəxson ışdə məişəti təsdığ karde iyən oğətero komək kardə ən əsas vasitəonədə qıləye. Bımi munasibətədə hiç qılə istisno be əzıni. 2-minnə bəndədə bə yod vardə prinsipon nıqıne əsasdə ın bənd bo tərəfonro maliyyə xarakterədə bə hiç qılə pozitiv hərəkəti vinde bə nav vardedəni.
2-minnə bənd
75. In bənd milliə kami zıvonədə zıvoni tədrisi iyən milliə kami zıvonədə təhsil seəti aide. Milliə kami zıvonədə zıvoni tədrisi əloğədə maliyyə, inzibatiə iyən texniki çətinətion zıne be qorə, bı muddəa konkret formulirovka doə bəni, bə qorəən bo tərəfon hərəkətiro hevujiə spektr noedə. Mumkun bə dərəcədə bo milliə kamion ıştə kami zıvoni umute imkoni bino karde cəhd karde barədə tərəfon ehdımon muəyyən şərtonku, xususən əqər bımiro çı milliə kamionku «zəruriə tələbat»i hısteku ehaştə bə. «İmkon bə vırədə» ifadə nişon doedə ki, joğo təhsil çı marağinə tərəfon malik bə resursonku ehaştə bə.
76. Tekstədə zıne-zıne «zəruriə tələbat»i tərif doə bəni, konkret nıbə formulirovka bə tərəfon imkon doedə ki, ıştə olkə xususi holon bə nəzər bıstənon. Tərəfon ıştə təhsil sistemi xususiyyəton bə nəzər se çərçivədə joğo təhsili təmin karde qorə vasitəon vıjne bəzınen.
77. Bı bəndədə istinad kardə bə alternativ varianton – «ıştə kami zıvoni omute iyən bı zıvonədə təhsil sero» - i yəndı istisna kardedəni. 14-minnə maddə 2-minnə bənd devləti milliə kami zıvonədə zıvoni tədrisi təmin karde məcbur nıkən, əчəy redaktə bə iştirok bıkə devləton milliə kami zıvoni umute, milliə kami zıvonədə təhsil se təmin karde qorə maneəti kardedəni. Dı qılə zıvonədə təhsil bə ın bəndi məğsədi rəsero vasitə be bəzıne. In bəndiku bə nav omə ehdımon detosə məktəbi bə təhsiлi aid be bəzıne.
3-minnə bənd
78. Moə zıvoni umute iyən bı zıvonədə təhsil se imkon bəpe bo rəsmi zıvoni umute iyən bı zıvonədə təhsil sero neqativ nəticəon səbəb nıbu. Əsl həğiğətədə rəsmi zıvoni zıne cəmiyyəti həmrəyəti iyən inteqrasiya faktore.
79. I qıləku ve rəsmi zıvon bə дevlətonədə, ın muddəa tətbiği əloğədə bə məydon omə məsələon bəpe əvon ıştən həll bıkən.
maddə 15
80. In maddə bə milliə kamion mənsub bə şəxson mədəniə, ictimaiə, iqtisadiəə jimonədə iyən devləti koonədə, xususən bə çəvon mənafe aid bə koonədə səmərinə iştirok karde qorə zəruri şəraiti bino karde tərəfonku tələb kardedə. Har şeyku bə nav əçəy məğsəd bə milliə kamion mənsub bə şəxson dı venə poə təşkil kardə şəxson arədə həğiği bərobərəti nail be komək kardeye. Bə milliə kamion mənsub bə şəxson joğo iştirokiro zəruri şəraiti təmin karde qorə tərəfon ıştə konstitusiyə sistemi çərçivədə, dı co şeyon bərobər, jinə tədbiron bino bero koməkəti karde bəzınen:
- dı həmrəğə proseduraon vasitə dı şəxson, xususən tərəfon bə çəvon marağon qınə ğanunədətə iyən inzibatiə tədbiron vindeədə, də çəvon numayəndəti orqanon məşvərət karde;
- bə çəvon marağon qınyə milliə iyən reqional inkişofi planon iyən proqramon ğıymət doe iyən əvoni bə jimon dəğandero ın şəxson hozo karde;
- ozavziye qorə planədə bə fəaliyyət bəvonro kon nəticəon doe bəzıne muəyyən karde məğsədiro, dı ın şəxson i vırədə tədqiqaton barde;
- həm devlət, həmən jinə səviyəonədə bə vıjniyə orqanədə ğərar ğəbul karde prosesonədə bə milliə kamion mənsub bə şəxson dı səmərinə iştirok karde;
- çı idarə karde desentralizasiyə yaən vırəon ıştəniidarə formə.
maddə 16
81. In maddə məğsəd çı milliə kamion mənsub bə şəxson jimon kardə rəyononədə, çı məxloği proporsional nisbəti dəqeş karde qorə, ısətnə Konvensiya oko doə prinsiponku bə nav omə həxon iyən ozodətion bə kam karde qorə vində tədbironku mudafiəye. Bə joğo tədbiron ekspropriatsiya, kuç do karde, tojne yaən ın həxon iyən ozodətion məhdud karde məğsədiro vıjneəti dairə sərhədon dəqeş karde məsəl bəzıne be (çı vıjneəti nəticəon çı ğəsto təhrif karde).
82. Maddə ancax çərçivə Konvensiyaku bə nav omə həxon iyən ozodətion məhdud karde məğsədiro vində tədbiron ğədəğən kardedə. Joğo bə qərar omən ki, ın ğədəğə ğanuni çərçivədə bə joğo həxon iyən ozodəтion məhdud karde qorə vində tədbiron aid ni. Məsələn, səvon qətero divoji kuç karde.
maddə 17.
83. In maddə bə milliə kamion mənsub bə şəxson mədəniyyəti oğəte iyən əy ozavzınie, ıştə məişəti oğəte qorə əhəmiyyətinə dı qılə ehdımon nəzərədəş qətə (diəkə: 5-minnə maddə 1-minnə bənd). 1-minnə bəndədə sıxan sərhədi dırozi ozod iyən dincə əlağəon soxte iyən oqəte həxe, 2-minnə bəndədə ısəbu çı ni-hukumətə təşkilaton fəaliyyətədə iştirok karde həxi mudafiə karde (dımi əloğədə 7-minnə maddədə dincə yığnəğon ozodəti iyən cəmiyyəton ozodəti barədə bə muddəa diəkə) barəku şıdə.
84. In maddə muddəaon xəyli poə çı ABƏM kopenhaqen dəkumenti 32.4, 32.6-minnə bəndon əsasədə peğətə bə. Bə ğərar omən ki, devлəti dılədə ələğon bino karde iyən oğətey həxe barədə muddəa bə i sə oyo dənoe məcburi ni, bəçəy qoqə bı barədə çı çərçivə Konvensiya co maddəonədə, xususən qırdə be iyən cəmiyyəton ozodətiku 7-minnə maddədə sehbət şıdə.
maddə 18
85. In maddə çı tərəfon zuədə bə beynəlxəlğə akton əlavə, milliə kamion mudafiəro, əqər bımi xususi zərurət hıstebu, dıtərəfinə iyən vetərəfinə Konvensiyaon baste rəğbət doedə. Əv həmən bo trassərhəd əməkdaşəti stimul doedə. Vyana deklarasiya 2-minnə əlavədə ğeyd be ğəzinə, joğo muğaviləon iyən əməkdaşəti bo tov varde, ovc karde, sobitəti iyən əmniyyəti ğoum kardero vacibe.
1-minnə bənd
86. Bı bəndədə nəzərədə qətə bə dıtərəfə iyən vetərəfə muğaviləon, misol mədəniyyətə, təhsilə iyən informasiya sahəonədə dəbastə bə muğaviləon be bəzınen.
2-minnə bənd
87. In bəndədə transsərhəd əməkdaşəti vəciəti ğeyd bə. Devləton arədə informasiya iyən praktikə mubadilə bo iyəndı bə sə dəşe iyən etibori bino kardero vacibə diləke. xususən transsərhəd əməkdaşəti imkon doedə ki, həmrəğinə şəxson arzu iyən ehtiyoci qorə ımi «siforiş» bıkəy.
maddə 19
88. In maddə bo məhdudiyyəton, ğeyd-şərton iyən bə dumo oqardero bə imkonon nəzərədə qətedə. Bı çərçivə Konvensiya dəğandə bə ehdımonon co beynəlxəlğə huğoğə aktonədə təkrar beədə, məsələn, AİHK-də, ancax bə aktonədə nəzərədə qətə bə məhdudiйyəton, ğeyd-şərton iyən bə dumo oqardəyon zuşon hıste. Əqər bı çərçivə konvensiyadə nəzərədə qətə bə ehdımonon co beynəlxəlğə huğoğə sənədonədə ekvivalentışon nıbeədə, bəvədə ancax aink-də bə məhdudiyyəton, ğeyd-şərton iyən bə dumo oqardəyon bı məsələonşon dəxıl hıste.
III poə
maddə 20
89. Bə milliə kami mənsub bə şəxs bə milliə konstitusiya iyən bə milliə ğanunədəti riayət karde ğarzıxoye. ancax bə milli ğanunədəti ın istinad bə tərəfon həx doedəni ki, sı çərçiвə Konvensiya muddəaon inkor bıkən. Bə milliə kami mənsub bə şəxs həmən co kəsi həxon bəpe hurmət bıkə. Dımi əloğədə bə milliə kami mənsub bə şəxsi devləti səviyyədə kamədə, əmma devləti konsə рeqioni səviyyədə veədə mande bə şəraiti istinad karde bəbe.
maddə 21
90. In muddəa çı əsasə beynəlxəlğə huğoğə prinsipon vəciəti ğeyd kardedə iyən bə milliə kami mənsub bə şəxson mudafiə, dı ın prinsipon həmrəğ, bə jimon dəğande ofəyedə.
maddə 22
91. Əsasədə AİHK 60-minnə maddə mandə ın muddəa umumi məlum bə prinsipi ifadə kardedə. Əv nişon doedə ki, bə milliə kamion mənsub bə şəxson insoni həxon barədə bəvonro ən ve munasib bə milliə iyən beynəlxəlğə aktonku oko doe bəzınen.
maddə 23
92. Bı muddəadə navsıxanədə istinad doə bə AİHK dı çərçivə kolnvensiyə arədə bə munasibəton diə kardə bedə. Dı hiç qılə şərti çərçivə Konvensiya AİHK-də təminat doə bə həxon iyən ozodətion dəqeş karde əzıni. Tərsinə, çı çərsivə Konvensiya muəyyən ka həxon iyən ozodətion, əqər çı AİHK həmrəğə muddəaon predmeti aidbu, bəvədə əvon bəpe bə AİHK muddəaon həmrəğ izoh bıbu.
IV poə
maddə 24-26
93. Bə çərçivə Konvensiya tətbiği nəzorət karde məğsədiro rozi bə tərəfon əy bə vırə rosne səpe mışohidə səlahiyyət bə Naziron Komitə doə bə. Naziron Komitə çı Avropə Şurə uzv nıbə devləton çərçivə Konvensiya vırə rosne mexanizmədə iştiroki şərton muəyyən bəkan.
94. Har qılə tərəf bə yolə katibi mutəmadi iyən çı naziron Komitəku bı barədə xahiş daxil beədə çərçivə Konvensiya vırə rosne munasibətədə informasiya vığandedə. yolə katib ın informasiyaon bə Naziron Komitə vığandedə. Konvensiya əsasədə bəştə səpe peğətə ehdımonon bə vırə rosne qorə ğəbul kardə ğanunədətə tədbiron iyən co tədbiron barədə informasiya təğdım karde məğsədiro tərəfon iminnə hisoboti bə Avropə Şurə yolə katibi ın çərçivə Konvensiya bə çəy munasibətədə bə zu penışte bə peşt i sori dılədə bəpe bıdə. Çı dumonnə hisoboton məğsəd ısəbu iminnə hisobotədə bə informasion əlavəye.
95. Konvensiya bə vırə rosne səre səmərinə nəzorəti təmin karde məğsədiro məşvərətə Komitə təsis bedə. In məşvərətə Komitə məğsəd, Naziron Komitə çı har qılə tərəfi ısətnə çərçivə Konvensiyadə nıvıştə bə prinsipon bə vırə rosne qorə vində həмrəğə tədbiron muəyyən kardeədə, bəy koməkəti kardeye.
96. In çərçivə Konvensiya bə zu penıştə bə peşt i sori dılədə, milliə kamion mudafiə sahədə məşhur bə mutəxəsison uzvə məşvərətə Komitə tərkibi iyən prosedura təsdığ karde bə Naziron Komitə səlahiyyəti daxile.
97. Çərçivə Konvensiya bə vırə rosne səpe nəzarəti, imkoni daxilədə oşkoəti şəraitədə bəpe bıbəy. Dımi əloğədə məsləhəte ki, ın nəzarəti nəticə ğəzinə tərtib bə hisoboton iyən co sənədon nəşr karde vində bıbu.
V poə
98. 27-32-minnə maddəonku iborət bə oxonnə muddəaon Avropə Şurə çərçivədə dəbastə bə Konvensiyaon iyən muğaviləon oxonnə maddəon modeli əsasədən. Ənə oyo bo ğeyd-şərti munasibətədə i qılə maddəən ni; bo ğeyd-şərtiro ancax beynəlxəlğə huğoğədə nəzərədə qətə bə holonədə icazə hıste. ğərəz 27 iyən 29-i, əmandə maddəon xususi izoh tələb kardedəni.
maddə 27 iyən 29
99. Çərçivə Konvensiya bo Avropə Şurə uzvə devləton iyən Naziron Komitə dəvət kardə co devləton qorən bo ğol kəşero oje. «co devlət» sıxani jitono Avropədə betəhlukəti iyən əməkdaşəti təşkilatədə iştirok kardə devlət nəzərədə qətə bedə. Bı muddəaonədə Vyana deklarəsiyaən bə nəzər sə bə. Bəçəy qorə çərçivə Konvensiya bəpe bo uzv nıbə devlətiən oj bıbu (diə bıkə: Avropə Şurə ən yolə səviyyədə bə muşavirə barədə Vyana deklarasiya 2-minnə əlavə).
Layihə Insoni Haxon Mudafiə Təşhkilati tərafo bino bə.
Layihə rəhbər Zalihə Tahirova
Tərcuməkə Ataxan Əbilov
Konvensiya rəsmi mətn əncəx ingilis iyan firanğ zivonədən, tərcumon rəsmi hisob bedənin, məlumatə xarakter kəsb kardedən.
Boku - 2004
|
