 Şaiq Yaponiyada yaşamasına baxmayaraq, qəzetimizin yaxın dostu və Oxucusudur. Mütəmadi olaraq qəzetimizlə əlaqə saxlayan Şaiq bolinin Azərbaycan haqqında, xüsusən də Talışlar və qəzetimiz barədə fikirlərini öyrənmək istədik və onunla telefon əlaqəsi yaradıb, suallarımızı cavablandırmaq üçün müsahibəyə dəvət etdik.
Müsahibimiz Yaponiyanın Tohoku Universitetinin maqistri Şaiq Cəfərzadədir.
Şaiq Əvəz oğlu Cəfərzadə - 21 yanvar 1983-ci ildə Lənkəranın Sütəmurdov kəndində anadan olmuşdur. 2001-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinə daxil olmuş, Fars dili şöbəsinin 2-ci kursunu bitirdikdən sonra, eyni adlı fakültədə yenicə açılmış Yapon dili şöbəsində təhsil almaq üçün həmin şöbəyə keçid almışdır. Şaiq yapon dili şöbəsində 3-ci kursu bitirdikdən sonra, Yaponiyanın Osako şəhərindəki Osaka Xarici Dillər Universitetində yapon dilini, yapon mədəniyyətini, yapon həyatını realda təcrübədən keçirmək üçün xaricilər üçün nəzərdə tutulmuş mərkəzdə 1 illik proqramda işdirak etmişdir. 2006-cı ildə təhsilini yenidən BDU-nun Şərqşunaslıq fakültəsinin Yapon dili şöbəsində davam etdirmişdir. 2007-ci ildə Yaponiya Təhsil Nazirliyinin Xarici Tələbələrin Yaponiyada təhsilini reallışdırması üçün nəzərdə tutduğu Proqram çərçivəsindəki müsabiqənin iki qalibindən biri olaraq, 2008-ci ildə Yaponiyanın Senday şəhərindəki Tohuko Universitetinin Maqistraturasına daxil olmuş və hal-hazırda 2-ci kursda təhsil alır (Xatici tələbələr üçün maqistr kursunun ilk bir ili dil təcrübəbisinə həsr edilir).
- Boli, salam. Sizi Azərbaycandan salamlayır və tək-tük həmyerlilərimizin ayaq açdığı, dünyanın ən qədim və ən tərəqqi etmiş ölkələrindən sayılan Yaponiyada necə bərqərar tutmağıniz barədə 1-2 kəlmə ilə oxucularımıza məlumat verməyinizi xaiş edirik...
- İlk öncə, mən də Sizi, bütün həmyerlilərimi Yaponiyadan salamlayır və müsahibənizə ğörə də Sizə təşəkkür edirəm...
- Şaiq, maşallah, tələffüsünüzdən dərhal Talış olduğunuz nəzərə çarpır... Öz milli soy-kökünü gizlətməyə çalışan bəzi həmyerlilərimiz kimi, bu cəhət hərdənbir sizi də narahat etmir ki?
- Yaponiyanın paytaxtı Tokiodan təxminən 500 km. məsafədə olan və ilk öncə orada təhsil aldığım Osaka şəhərinin özünəməxsus ləhcəsi var. Yaponlar bu ləhcəli insanları dərhal ayıra bilirlər. Əgər əvvəllər bu şəhər əhlinin danışdığı ləhcə, az qala gülüş predmeti idisə, Osakadan olan elm və sənət adamlarının mediyada davamlı olaraq bu ləhcədə danışmaları Osaka ləhcəsini gülüş predimeti olmaqdan qurtardı. İndi, bəzən Yapon cavanlarının içərisində bu ləhcədə danışmağa səy edənlər də var. Osakalılar hal-hazırda Osaka-ben ("ben”toponimin sonuna birləşdikdə "ləhcə” anlamını daşıyır) ləhcəsində danışmağı özlərinə ayıb bilmirlər. Odur ki, mən də qədim Azəri dilimizin ləhcəsiylə danışmaqdan, nəinki xəcalət çəkmir, əksinə, hesab edirəm ki, bu ləhcədə danışmağı özünə ayıb bilənlər, bu kompleksdən qurtarmalıdırlar. Dil ünsiyyət vasitəsidir və əsas odur ki, qarşındakı fərdə fikrini çatdıra biləsən.
- Boli, düzi, belə fərəhləndirici, müqayisəli cavabını gözləmirdik. Təşəkkür! Qayıdaq yuxaridakı ilkin və növbəti əsas sualımıza: Azərbaycan Yaponiyadan necə görünür?
(Özü barədə yuxarıda qeyd edilən bəzi məlumatları verdikdən sonra)
- Bilirsinizmi, on min illərdən bəri, Sakit Okeanın 3 mindən artiq adasında sıx şəkildə məskunlaşmış, çox qədim dövlətçilik tarixinə malik və hal-hazırda dünyanın ən tərəqqi etmiş, 130 milyon əhalisi olan Yaponiyadan, əhali və ərazicə ondan dəfələrlə kiçik olan Azərbaycan, demək olar ki, görünmür. İnanın ki, bəzi yaponlar "Azərbaycan” kəlməsini heç tələffüz də edə bilmirlər. Əslində, burada qeyri-adi heçnə yoxdur. Məsələn, deyək ki, Afrikanın əksər ölkələri Azərbaycan vətəndaşı üçün çox uzaq, iqtisadi əlaqə və münasibətlər baxımından önəmli olmadığı kimi, Azərbaycan da yaponlar üçün çox uzaq olub, hal-hazırda iqtisadi cəhətdən önəmli bir məmləkət deyil. Bu həm müstəqilliyin az zaman kəsimində movcudluğu və həm də maddi və mənəvi baxımdan Yaponiyaya uzaq olmasıyla bağlıdır. Qeyd edim ki, bir neçə il öncə, buranın teleefirində İPƏK YOLU ölkələrindən söhbət getdiyi zaman, bəzi yaşlı yaponların nastolji hisslərinə qapılaraq İpək Yolu ölkələrinə səyahətlər etməyə başladılar. Onlar, bu ölkələrin qədim ticarət əlaqələrini öyrənmək niyyətiylə, Bakıdakı Şirvanşahlar sarayında, Karvansarayda, Şəki Xan sarayında və i.a. yerlərdə oldular. Amma istərdim ki, yaponlar Azərbaycan iqtisadiyyatında, Azərbaycanın sənayeləşməsində, kadrların yetişdirilməsində iştirak etsinlər. Yaponiyanın Azərbaycana verə biləcəyi çox şeylər var.
- Boli, əlbəttə ki, gənc dövlətçiliyə malik ölkəmizi Yaponiya ilə müqayisə etmək çox mübaliğəli olardı. Bunula belə, neft-qaz kimi təbii sərvətləri ilə artıq dünya bazarında müəyyən yer tutan və bunun müqabilində ölkə rəsmilərinin dili ilə desək, "iqtisadi gücü durmadan artan və çiçəklənən Azərbaycan”ın sabahı Yaponiyadan necə ğörünür?
- Bilirsinizmi, bu ölkələr arasında fərq nədədir?! Azərbaycan – bilavasitə təbiətin ona bəxş etdiyi sərvətlərin hesabına pulu əldə edir. Ölkə əhalisi də bu və ya digər formada ticarətə qoşulmuşdur. Elə bil ki, bu ölkədə hamı tacirə çevrilib... İnsanlar öz həyatlarını yaxşılaşdıracaq bir əşyanı belə düşünüb istehsal etmir və buna heç istək, təşəbbüs də göstərmirlər. İstehsalat üçün müvafiq kadrlar yoxdur və bu kadrlar ölkə üçün heç yetişdirilmir də... Daha dəqiq desək, Azərbaycanın təhsil sistemi öz ölkəsi üçün intelektual-yaradıcı şəxsləri yetişdirə bilmir. Yaponiyanın isə İntelekt bazası çox güclüdür. Bu ölkənin hər bir vətəndaşı onun vacib potensial sütununu təşkil edir. Yaponiyada insanların həyat şəraitlərini kifayət qədər rahatlaşdıran hər şey var. Belə intelektual yaradıcı insanları isə məhz Yaponiyanın Təhsil sistemi yetişdirmişdir. Əslində Azərbaycanda da qısa müddət ərzində belə yaradıcı insanları yetişdirmək mümkündür, amma çox təəssüflər olsun ki, bəzi siyasi və iqtisadi problemlər bu tərəqqipərvər işin reallaşdırılmasına imkan vermir.
- Şaiq, boli, bəs Insan Haqqlarının qorunması baxımından Yaponiyada vəziyyət necədir? Bu məmləkəti azad,demokratik bir ölkə hesab etmək olarmı?
- Bilisinizmi, Yaponiyada qanunlar, ilk növbədə olaraq Konstitusiya mükəmməl şəkildə işləyir. Hər kəsin hüququ bu qanunlarla qorunur. Bunula belə, Avropada "fərdi azadlıq” Yaponiya ilə müqayisədə daha genış çərçivəyə malikdir. Yaponiyada deyərdim ki, fərdi azadlıq daha dar çərçivədədir. Burada ictimai nəzarət çox güclüdür, kimsə qoyulmuş qanunu pozursa, dərhal digər bir kimsə bunu ona xatirladır. Avropa ilə müqayisədə Yapon mediasının da tam azad olduğunu deməzdim. Yaponlar siyasət məsələsində də ehtiyatlıdırlar. Əgər bir şirkətdə işçinin siyasətdən bəhs etdiyini bilsələr, həmin şirkətdə onun öz iş yerini itirmək ehtimalı var. Və burada nəzərə çarpacaq digər şey monotonluqdur. Əgər bir axşam televizorda "Çindən bizə filan siyasət yeridilir” fikri yürüdülsə, səhərisi gün hamı o fikri təkrar edər. Heç Azərbaycanda da bu belə deyildir, Azərbaycanda fikirlər daha müxtilif, daha rəngarəngdir. Yəni, Yaponiyanın belə xüsusiyyətləri də var...
- Boli, yeri gəlmişkən, bu gün Azərbaycanda siyasi gərginliyə çervrilmiş Hicab probleminə münasibətiniz necədir?
- Çox təəssüflər olsun ki bu gün Azərbaycanda Hicab məsələsi kifayət qədər qabardılmışdır. Cəmiyyətin, öz gününü tamamən bu movzuya həsr etməsi gülüncdür. Kifayət qədər digər problemləri olan ölkə üçün din və dünyəvilik tərəfdarlarının mübahisəsi vaxtın boş yerə itkisidir. Mənim şəxsi fikrimə görə, əgər qanun həqiqətən də vahid məktəbli formasını tələb edirsə, dini, milli və i.a. mövgedən asılı olmayaraq, hamı ona əməl etməlidir. Ümumiyyətlə, bütün sahələrdə qanunun aliliyi qorunmalıdır.
- Amma, Azərbaycanın Təhsil haqqında qanununda Hicaba qadağa yoxdur...
- Təkrar edirəm, qanun necə tələb edirsə, ona o cür də əməl olunmalıdır. Amma, şəxsi fikrimcə, bu gün Azərbaycan cəmiyyəti fundamental insan haqqlarının qorunması məsələsinə daha önəmli yer ayırmalıdır. Təəssüf ki, bu gün dünya ölkələri öz nüfuz dairələrini genişləndirmək uğrunda mübarizə apardıqları bir vaxtda, biz vaxtımızı Hicab davasına sərf edirik...
- Yaponiyada "milli azliqlar” varmı? Varsa, onlara münasibət necədir?
- Çoxmillətli Azərbaycandan fərqli olaraq, Yaponiya, demək olar ki, mono-dövlət sayılır. Ölkənin şimalında, sayı təxminən 20 minə yaxın olan Aynu adlı xalq yaşayır və bu yaxınlarda Yaponiya parlamenti bu xalqı rəsmən tanımış və onun hərtərəfli inkişafı üçün dövlət proqramını təsdiqləmişdir.
- Şaiq, boli, bu müsahibənizə görə Sizə təşəkkürimizi bildiririk. "Tolışi Sədo” qəzetinin kollektivinə və Oxucularımıza tövsiyyəniz?
- Mən ilk dəfə bu qəzeti ikinci kursda oxuyarkən əlimə aldım və çox sevindim ki, qəzetimiz dərc edilir. Fikrimcə, istənilən icmanın, qrupun öz mətbu orqanını nəşr etdirmək haqqı var və buna şərait yaradılmalıdır. O cümlədən, "Tolışi Sədo” qəzeti də xalqımızın tarixini, dilini, mədəniyyətini və i.a. sahələrini tədqiq və təbliğ etmək haqqına malikdir. Bunula da Siz, çoxmillətli Azərbaycan dövlətinin həyat tərzini daha da zənginləşdirir və daha da çoxrəngli edirsiniz. Bu yolda qəzetinizin kollektivinə və Oxucularına böyük uğurlar arzulayıram.
Tolışi Sədo, № 2, 2011
|
