 Talışlarla bağlı, xüsusən Azərbaycan dilində olan məlumatlar
saxtalaşdırılır, yer adlarımız təhrif edilir, tarixi şəxsiyyətlərimizin
milli mənsubiyyəti məqsədli şəkildə dəyişdirilir
Yanvarın 15-də 100-dən çox ölkədə bir mərasim keçiriləcək: İnternet ensiklopediyası olan «Wikipedia» özünün 10 illiyini qeyd edir.
«Wikipedia»nın yaradılmasında ideya bu olub ki, daha çox adam informasiya paylaşmaq istəyir. Hətta rəylərin kəskin fərqlənməsi, istifadəçilərin çoxsaylı töhfələri məlumatların dəqiqləşdirilməsinə kömək edir və dezinformasiyasının qarşısını alır.
Vaxt ötdükcə «Wikipedia» sui-istifadənin qarşısını almaq üçün bu inqilabi yanaşmanı dəyişib. Amma bu faktdır ki, «Wikipedia» yenə də əməkdaşlıq etmək üçün açıq meydan olaraq qalır.
Saytın yaradıcısı Jimmy Wales sayta yerləşdirilən video mesajda deyir:
- Təsəvvür etmək çətindir ki, «Wikipedia»nı yaradandan bəri 10 il ötüb. Mən birinci günü xatırlayıram. Mən «redaktə»ni açdım və yazdım: «Salam, dünya». Bundan sonra «Wikipedia» işə başladı. Hazırda bizim yüzlərlə dildə məqalələrimiz var. Ay ərzində 400 min adam saytı ziyarət edir.
«Wikipedia» planetin 5-ci ən populyar saytıdır. Saytın administratoru Andrew Lih deyir ki, o, «Wikipedia»nı «bilik sandığı» adlandırardı. Onun fikrincə, sayt məlumat boşluğunu aradan qaldırır. Endryu deyir ki, bu illərdə «Wikipedia»nın dəqiqliyini və reputasiyasını artırmağa çalışıblar. O danışır ki, son 5 ildə «adam axtarışı» bölməsində Amerika jurnalisti John Siegenthaler′in adı keçmiş ABŞ prezidenti John Kennedy və onun qardaşı Robert Kennedy′nin ölümündə şübhəli bilinən adamla eyniləşdirilib. John Siegenthaler bundan xəbər tutanda «Wikipedia»nı ittiham edib.
«Bu hadisə həqiqətən «Wikipedia»ya üçün dönüş nöqtəsi oldu və «maraqlı» və «laqeydlik»dən «vacib» və «məsuliyyətliliyə» keçidi öyrətdi», - Andrew deyir.
2005-ci ildə «Nature» jurnalı da kəşf etdi ki, «Wikipedia» elmi dəqiqlikdə yaxşı tanınmış «Britaniya Ensiklopediyası» ilə uzlaşır.
Amma hər halda bəziləri «Wikipedia»nın informasiyasına şübhə edir. ABŞ-da bir neçə məktəb saytın məlumatlarına qadağa qoyub.
Andrew Lih bildirir ki, indi 10 ildən sonra gələcəyə baxan «Wikipedia» bəzi dəyişikliklə üzləşə bilər. 2007-ci ildən bəri «Wikipedia»da yeni məqalələrin dərci azalıb, amma saytın ingilis versiyasında ən azı 3.5 milyon məqalə var.
«Wikipedia» xəbər verib ki, sayta məqalə yerləşdirmək və redaktə etmək üçün dünyanın hər yerindən işçi götürür.
Ukraynada İnternet Texnologiyaları Şirkətləri Assosiasiyasının rəhbəri Yuri Perohanych hər «boş beş dəqiqəsi»ni «Wikipedia» və digər «Wiki» layihələrə xərcləyir:
- Yeddi il əvvəl bizim «Wikipedia»nın Ukrayna dilindəki versiyasında bir dənə də məqaləmiz yox idi, amma indi yüz minlərlədir. Biz hər gün təxminən 200-300 məqalə hazırlayırıq. Əminəm ki, yaxın 5 ildə daha da çox olacaq.
Saytın yaradıcısı Jimmy Wales yanvarın 12-də keçirdiyi mətbuat konfransında «Wikipedia»nı məlumat öyrənmək və məlumat paylaşmaq üçün «təbii park və ya kitabxanaya» bənzədib:
- «Biz bu qeyri-kommersiya strukturu ilə xoşbəxtik. Bu qeyri-kommersiya strukturunun missiyasından biri də bu idi: Planet sakinlərinin hər birinin öz dilində ensiklopediyası olması. Bu, bizim məqsədimizdir və heç bir şey bizi bu məqsəddən yayındıra bilməz.
«Wikipedia»da talışlarla bağlı olan məlumatlara gəldikdə isə, təəssüflə qeyd edilməlidir ki, onların xeyli hissəsi çox vaxt obyektivliyi əks etdirmir. Xalqımızın tarixi ilə bağlı, xüsusən Azərbaycan dilində olan məlumatlar saxtalaşdırılır, yer adlarımız təhrif edilir, tarixi şəxsiyyətlərin milli mənsubiyyəti məqsədli şəkildə dəyişdirilir.. Kəsəsi, çox hallarda «Wikipedia» Azərbaycanda hazırkı rejimin xalqımızla bağlı nəzərdə tutduğu planların həyata keçirilməsində təəssüv ki, bir növ vasitəçi rolunu oynayır. Əlbəttə, bu istiqamətdə talış istifadəçilərinin də passivliyi öz işini görür. «Wikipedia»nın hər bir istifadəçisi saxtakarlıqla mubarizə aparmalı, tariximizi saxtalaşdıran yalan və qeyri-obyektiv məlumatlara reaksiya verməli, belə məlumatları «Wikipedia»da yerləşdirənlər barədə ensiklopediyanın qurucularını vaxtında məlumatlandırmalıdır.
Təqdirəlayiq haldır ki, «Wikipedia» talış dilində də məlumatları yerləşdirməyə hazırdır. Ümid edirik ki, «Wikipedia»nın talış istifadəşilərinin fəallığı tezliklə bu layihənin reallaşmasına gətirib çıxaracaqdır.
TALISH.ORG
|
