ƏLİ NASİR - 60

Hörmətlə, 

TOLIŞƏ KİNON (Aytən Eyvazon; Gülya Əbilova; Səadət (Sa Da) Əhmədova və digər talış qızları) 

 

XƏLĞİ ŞAİR  ƏLİ NASİR

Əli Nasir Azərboyconi  yolə şaire. Əv həm ıştə moə zıvon bə tolışi, həmən Azərboyconi devlətə zıvon bə tırki zıvonədə ğırbinə poeziya nımunon muəllife. Əli Nasiri 60 sinn təmom bedə. Əli Nasir həx kardedə ki, xalq, millət boəy bəçəy nomi, ofayəmoni loyiğ yubiley dəvuno. 
          
Az 1990-minnə soriku Lankoni “Avesta” cəmiyyəti fəoliyyətədə kip, muntəzəm kom kardə. Əli boə Mirtəğiən bə devronədə deəmə bə ico fəoliyyətədəbe. De Miri yəndızınemon bə dustiyəti oqardə be. Az  ıştə hırdənnə sinni devronku qəp jəyədə Miri ha səfə əvotiy ki, ıştı tale rost bənəy  Əli taleye. Tınən bənəy Əli əğılə, nuperəsə devri  jiyemonı dəvuniyə...

Əli Nasir hakanəy bə Avesta mərənqon əvoy. Əncəx əv bə devronədə çı AXC murid be. Avesta cəmiyyəti murid nıbe. Avesta tədbironədə əncəx bə mərağı xoto şirkət əkəy. Əncəx hakanəy bə fik əşiy, əvotiy ki, az bomem... çımı vırə şımə paluyoye. Dılıj hejo  “Avesta”da be. 

Yodədəme, “Avesta” cəmiyyəti səkkonədə dı qıləyni arə sardın bə be. Qıləy bə dəvuniyə bə mərənqo omənıbe.   Əli sıxanıj səy... Iştə qəpədə bı məsələjən dığğət rosnije.  Nam-nami ıştə etiroz, ıştə noqırəyətij bə zıvon vardıje:

“Avesta” cəmiyyəti dı qılə lınqıj bə, əve tosbin ısə çokə, qərəkinə koonıj bə nav vardə. Isə qıləy lınqi iyo vindedənim.  “Avesta” de i lınqi poye əzıni...  Im susardiyəti miyono dəparçıne lozime...
           
Əli əsl-nəsıl çı Liko bıbuən əv Lankonədə perəsə, təhsilıj sə, əve tolışi zıvonədə ve fər qəp jəy zınedənıbe. Peşı anə ıştə səpej ko karde ki, ısə tolışi zıvoni 5-6 nığıl zınə xonəxonədə qıləyən Əli Nasire. Be əy çoknə bı zıvonədə anə poetikə, fəlsəfəynə fikon bə ğələm səy əzniy ki?...
           
Vote bəbe ki, az de Əli Nasiri, iyəndı ofayəmononımon sıftə rujnomon səhifonədə  vindəmone, handəmone. Curbəcur mərənqonədə ivrədə bıbumonən ve nez bənimon bə iyəndı. De iyəndı  əsəron hande vasitə bə iyəndı hurmətımon, ehtiramımon bə. Çəmə iyəndı nezo zıne Əli çı məhbəso beşə devri bəpeşt bə. 

Lankoni Ənıvışton İbemoni binoədə məclisədəbimon. Əli bə məclisıj çaş səğandıje:

- Nəriman Əğəzodə bəmı lozime. Şımənədə kome Nəriman Əğəzodə? (Az sıftə de “Nəriman Əğəzodə” imzo təqdim əbim, əve ısən mıni de imzo nomdo kardəkəson ven). 

Jıqo de iyəndı dastbədast, dimbədim didorımon binobe. 

Ve mərənqonədə, tədbironədə, xəyə məclisonədə ivrədə bəmon. Az tolışi ədəbiyyoti tarıxədə iminnə səfə soneton çələnqım bə ğələm səme. Peşı Əli 2-3 qılə sonetə çələnq  nıvıştıje. De fəxriyən votedə, etirof kardedə ki, az peş Nərimanim tolışi zıvonədə “soneton çələnq”ım nıvıştə.  Əli  “Boçi mını şair zande, şinə mo” nomədə şeirıj nıvışte. Az bəy  “Boçi mını tolış zande, şinə mo” nomədə nəzirəm  nıvışe (Şeiri jiyo bədomon).
         
Bə  Əli Nasiri istedadi hiç ki şubhə karde əzıni. Əli şeiri har vəznədə, har formədə mukəmmələ nımunon ofayeje. Əçəy lirik ğəzəlon, mərsiyon, siyosi-inqilobi şeiron çı milyonon zıvoni əzbərədəye. Əçəy tırki zıvonədə nıvıştə “İlğım” sənədinə poema çı 1990-minnə soron siyosi hərəkati, Ğərəboği cəbhədə şə dave həxədə nıvıştəbə ən sərostə salnomonədə qıləye. 

Əli Nasir çanədə tolışi xəlği zoəyebusə anədə bılındiyədən çı  Azərboyconi devləti Vətəni evlade.  Əli ləkə penıqətə insone. Poke, ğıyətmande, mərde, həmən ərkine... Bəştə nez zınə bə har xonəxo de ərki ovard bəka. Əçəy çə ərkiku hiç ki qırəy əkəni. Həmə kəs zınedə ki, har qəpədə, sıxanədə Əli səmimiye. 
           
Xəlği kələntərə şair Əli Nasir!  Şıməni deşmə movardə ruji, 60-minnə sorəqardışi munasibəti təbrik kardedəm. Şımə xunədə, insoni 100 sor jiyovniyə Liki—Tolışə bandon həvo-sat heste. Ruj ə ruj bıbu ki, Şımə 100 sornə yubiley dəvunəmon! Xalq Şımə ğədı, ğıməti zınedə. 

Bıji Əli Nasir!

BOÇİ MINI TOLIŞ ZANDE, ŞİNƏ MO

                                           Bə Əli Nasiri 

 Az nıjiyəym, vıjardıme ım umur,
 Şinə inə, soron səpe sor oməy.
 Əvəsordə bumən tojə be, məcbur,
 Az xo pi bim, kenə əvəsor oməy.

 Çiçım səbe, çiç  bardedəm dınyoku?
 Çaşım okay, dınyo dojon şələm be.
 Bo şoy doe bəxt novino, dınyo ku,
 Bo dard kırne boəm iqlə ğələm be.

 Harde, talo nıbe bomı ğəm nıbe,
 İnsonəti xıvəti mı okuşte.
 Boştə xalqim ruj nıbəmə dəm nıbe,
 Zıvonim dard yəğin mıni bəkışte.

 Nıznəme hiç , ç iç be  ç ımı  roy qıno,
 Xıdo doə zıvonədə qəpım jəy.
 Ha cəhd kardən əy bıbıron çı bıno,
 Qınoj çiç e, insonon bən afsi bəy?

 Xido, mını Tı tolışı ofəyəy,
 Boçi mını karde jıqo “qınoko”?
 Zıvonı doy, təmıj şəkə, bəxt tel çəy,
 Haştedənin, konco bıdəm əy oko?

 Çiçon jiyəym, ha rujım i sor be, şe?!
 Çımı jimon konco mande, şinə mo?!
 Im dınyomən bomı siyo qur be, şe,
 Boşi mını tolış zande, şinə mo?!

Nəriman TOLIŞİ 

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

"Qriqori Podşivaylov" nomədə bə gəmi qədə-qədə bə Boku nez bedəbe. Xəbə oməy ki, bərkə vo bəqıne. Çı gəmi kapitani vaxta orəxəbe. Çımı nubəbe. Bə boçmanim vote çı gəmi yakori vadə, çı vo həmuj be çəşbakamon. Bəvədə Bokuədə co voon qınedəbin. Şəhər həmmə qınəbe bəyəndı.Votdəbin ki, camaat həmmə həni bə Lenin meydani Azadlıq meydani votedən. Çı Boku KİV-onku heç qley xəbə-ətə nıbe. Votdəbin ki, çı mərkəzi TV-enerji blokşon tıpniyə. Çəmə gəmiyədə "Lastoçka"nomədə radio stansiya hısbe. Radio rubkada xəbon məsdəbimon. Çəmə radist votdəbe ki, Ozorboyconi xəbon həmmə çı Lankoniku omedən. Çəyo xəbob haft qılə zıvonədə pevılo bedən. Lankoniku bərk norohətbim. Çoko ki,vo həmuj be, dı gəmi beşimon bə sahil. Bəvədə Vano Strua nomədə gəmi təmirəkə zavod hısbe. Gəmi bə remont mandə bə peştə mı bə məzuniyyət beşim. Oməym bə Lankon.Bəvədə Lankoni miyonə məydon qledəbe. Mı dıştə dus rəhmətdiq Tarıxi mandəbimon məydonədə. Tribunədə qley şəxs qəp jedəbe.Votdəbe:

Əmə bəpe urusi əsorətiku perəxəmon. Işdənomon das bıbu, ışdənomon yəxə. Çı sıə imperiya bitov xəlqon bəpe ozod bıbun. Çı edaşti bə peştə qley marşışən hande. Məvuji "Ey ana vətən" marşibe handəbe. Bitov məydon ə marşi dəy bə ivrə handəbe. In odəm ə marşi handə bə peşt tribunaku bəy ji evoəy. Rəhmətddiq Tarıxe bəmı vote ki,zındəş ın zoə kiye? Votem ne. Tarıxe mınış dəy bə ivrə varde.Yəndımon zınəy. Tarıx vote, Əli Nasir ın zoə Kaqəlonəje, ışdı həmnome.Əli vote, nom çı İmom Əliye. Çokə zoə bəbe. Tikə sırəbimon bəvədə. 1988-minnə sorbe məvuji.

Çə vaxtiku həni bə dıyo nışim bo ko karde. Bə qıley dıyo dəşimon ki, bovəm hıse ə dıyo əməni bə qıley sahil bebaka ki, hejo bə sahilədə çəmənən yəni Toloşonən ışdən das bəbe, ışdən yəxə. Çoko ki, tribunədə Əli Nasiri bio Ozorboyconiş orzu kabe. Bə sahilədə həni Toloşi do melı dənibəno.
 

Tənburəjən hınə bıkə,
Pukə,ım otəşi pukə,
Hıtəkəson çəşon okə,
Sıvık kardero ın şələ.
 

60 - minnə sorı xose mubarəke şinə bo.

Əli RZAYEV

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Əli Nasiri həxədə kali xatiron. De Əli Nasri çımı şəxsən oşno be tiki di bıə. Diəməkə 80-90-nə soronədə kali tədbironədə i məkondə iştirakomon kardə, çəmə arədə pard nıbero yəndımon əncəx diəroədə zınəmone. **-nə sorədə AXC Lankoni şebə iminə qırdemon dıyo kəno be. Bəvədə əmənən (masallijon) əyo bimon. Hətto bəvədə çımı tərəfədə qıle joqo təklifən be ki, Lankoni şebə nom Tolışi bıbuy. İctimoi fik bəvədə co istiğomətədə bero təklif dənıvarde. Əmmo bəmı dastək bıə ğıvvon bə meydon beşe.Yəğın Ə.Nasirən əyo be. 92-nə sori mayədə Lankonədə de AXC Lankoni şebə tərəfo (Ənıvıştonən əyo be) Ziyalion kədə Tolışi poeziyə ruji dəvuniə be. Bə ruji Masalli şairon (T.İlhom, X.Tolış, C.Lələzoə unən co şairon, tarıxəvon M.Mirzəyev əyo nitğışon vote, şeirişon hande. Az əyo sovı ıştə nitği həmən qıle bə tolışi ğəzəlım hande.

Peşo X.Tolışi bəmı votışe, tı ğəzəl handədə ənıvışt M.Əliyev bə ohənqi uyğun ıştə səy bə nav, bə dumu dodəbe. Bə vindemondə Ə.Nasir hıstıbe. Bəni təşkilatəvoni. De Əli əsl oşnəm be, unən dustəti 2002-nə sori çımı 50 sori yubileyi ğeyd kardədə be. Masalli Qamoədə, "Turkan" sanatoriyədə çe Tolışi, unən Boku tolışə şairon qərd bıəbin oyo. Əliən bəni fəxri mehmoni oməbe. Bəvədə həni Əli Nasiri həmmə kəs zınedəbe, bıro əçe nitği həmmə kəs çəş kardəbe. Nitğ vey əla be. Əli bəmə lozim bıə ğədərikuən vey yolə ğıymətış doe, unən bəmı tojə nıvıştə şeiriş de bəloğəti handışe. Əlovə de xahişi co şeirəş hande ("şalvar-var" şeri.Məclis sı be). Bı nitğədə kali nesenzurnıy sıxanışən vote, qıle yolə cəsorotış nuşu doşe. Peşnə sorondə çəmə vindemonon vey be. Har vindemondə  Əli Nasiri şəxsiyyəti qıle qəhromonə keyfiyyət bə dim beşedəbe...5-6 sor və nav bə Boku bə qıle şairi yubiley şəbim. Rast qınim bə Əli. Çımı niyyəti zınəcəğın Əli vey təəssüf karde. Quş nıdome bəy. Əvım okornie bə yubiley. Ha Xıdo, bə yubileydə vindıme Əli Nasir ıştə dıli hardə. Bəmə votdəbe, zə, bəştə boçi heyfi omedəni? tı bəkey, ın şair bəkey. Beşt. De zu mınış çe yubileydə bekardışe. Şimon.  İlahi, Əli Nasir çanə ıştə millətış pidəbe. Imi az bıvotım ısətən vey odəm təsəvvur əkəni.

Az ıştə ofəyəmondə bə hikoyə janri ovaştədə çımı hikoyon həxədə iminnə sıxan votəkəs Əli be. Iştə heyronətiş bə çan qılə hikoyəş  ifodə kardəşe. Az imi bəştə, bəştə ənıvıştə həmron çe Əli  ən yolə məhəbbət hisob kardəm. Çımı 60 sinn təmom bıədə Əli Çe RTM nomədə mınış təbrikiş karde. Dıminə qıle şeiriş nıvışte, hələ üstəlik Çe MM nomədə bəmı "tolışi xalq şairi"nomış doe. Əlbəttə bə nomi bəsə mısə Əli Nasir ve loyiğe, co həmron vey loyiğe. Məsələ bıvrədəy ki, Əli ıştən qeyri-adi odəme, əçe poeziyan, şəxsiyyətən qeyri-adiye. Bəyku har vaxt ın qeyri-adiyyəti çəç karde bəbe, çəş kardəmon. Əli vey soyə odəme. Bə dərəcə ki, bə cilid dəşə deşmoniən "con" votedə. Bəçero hakanə,hakanə boçi, həmişə səş bə qulqulon dəşedə. Əli Nasiri həxədə vey nıvışte bəbe, həmən lozime. Çumçiko joqo zoə bə dınyo hojo omedəni, hojoən əvoni.  

Camal LƏLƏZOƏ

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Əli Nasirlə  bağlı  xatirə deyəndə onu deyə bilərəm ki, onunla tanışlığımız 1987-88-ci illərdən olub. O vaxtlar Lənkəran ədəbi məclislər keçirilirdi. Məhəmmədhüseynin sədirliyi ilə.  O məclisdə Əli Nasir, öz yazdığı bir qəzəli oxudu. Bu məni çox təəccübləndirdi. Çün ki o məclisdə, heca və sərbəst vəzndən başqa şerlər oxunmurdu. Əli Nasiri özümə qəzəl oxumaqına yaxın bir insan kimi qəbul etdim çün ki mən də qəzəl yazırdım.Məndə bir qəzəl oxudum.Məclisdən sonra Əli Nasir mənə yaxınlaşıb, məndən soruşdu ki, Quran oxuya bilirsən? Dedim hə..Dedi..deyirəm axı əruzda yazırsan. Sonralar Talış dilində başladı yazmağa. Yadımdadı  Ziyalılar evində onun ,Bəhand,Tolışə bılbıl,bəhand,Tolışi bəhand...oxuduğu şeyrini bütün zaldakılar ayaq üstə alqışladılar. Əli Nasirlə çox həm söhbət olmuşuq. Onun adi danışıq tərzi belə şeyir qədər qiymətlidir. Məndə öz növbəm də onu səmimi qəlbdən təbrik edirəm.  Allah onu bizlərə çox görməsin.

Xilqət TAHİROV

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Əli aftobus sürücüsü işləyəndə,mənim 14,15 yaşlarım olardı. Aftobusda sinf yoldaşlarıma şeir oxuyanda Əli eşitdi və dedi bir-ikisini ona da oxuyum. Onda Əli Nasiri tanımırdım. Əli oxuduğum zəif şeirləri o qədər təriflədi ki, dedim vəssalam mən şairəm.  Bəlkə sonradan ədəbiyyata gəlməyim də Əlinin məni ruhlandırmasından irəli gəldi. Sonra Əli mənə Lənkəranda Ədəbi Birliyin harda olduğunu dedi və dönə-dönə tapşırdı ki, həftəlik keçirilən ədəbi məclisdə mən də mütəmadi iştirak edim. Beləliklə də... Illər sonra Əli ilə görüşəndə o günü xatirladıq. Əli mənə öz kitabını verəndə içində yazdı ki; Azərbaycanda yek istedada malik olan Tofiq Həsənliyə.

Tofiq HƏSƏNLİ

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Tolışonku jığo qıle sıxan hıste; -  “Filonkəsi nəfəsi şe-oməku xəbəm hıste” In sıxanon bə məğamdə votdən ki, keynə ki, çə xonəxo dıli fiki, ağıli fəhmi, qəvi sıxani, kardə əməliku xəbə bedə. İnson de nəfəsi jidə. Nəfəs şe-omə nıko, har çi səbedə...
Az bı dınyo tolış oməbim, bə tolışi jidəbim, bə tolışi qəp əjənim, nəfəs əstənim - bə tolışi ne. De tolışə “nəfəsi” peşo taniş bim...
Nəfəs... Xıdovəndi-aləmi insoni ən reçinə cismdə ofəyeşe, oxoədə bey ıştə Nurdə nəfəsış fu kardə. Xıdo ofəyəmoni nişanə insoni nəfəsdəye... İnsoni de Xıdo aradə bıə rabitəən  bə nəfəsdəye...
Millətən jidə dıştə nəfəsi. Bəs konco ə nəfəs..? Millət oxo bənə insoni vahid cism ni. Bəli, vahid cism ni, əncəx nəfəsış vəhdətədəye. Ə nəfəs milləti bə qıle vəhdət qırdə kardə ğuvvəye...
Əli Nasire – Tolışi Nəfəs. Be şeeriyyətə zıvon - be nəfəse. 
İminə kərə Şairi şeerə kitobi bə das qəteədə, iminə kərə əçe vəşə şeeron handeədə,  sinəpuri nəfəsım se. Iştəni axtar kardəbim, ıştənım pedo karde, Əli Nasiri şeerondə... Mınən qıle şələm peqəte – Tolışi şələ ki, sıvıkətim bışi, qonətim boy.
Bənə Əli Nasiri qonə şələ peqətə yolə boəş bıə Mazair sıvık nəve nəzni...
1985-minə soriku Moskva sakinim. 93-minə sori hadisonku vey diərobim - həm fiziki, həmən rufi... Bə vaxtondə de Vətəni rabitəən vey zəif be. 5 dəyğə de valideynon sıxan kardero bəpe rabitə stansiyadə ərizə bınıvışti, vaxt təyin bıke, əvonən teleqraf nıvıştən bə di ki, valideynon vaxt təyin bıə ruji bə rayoni mərkəzi rabitə stansiya bon, və i.a. - dırozə hənqomə... Rasiya KİV-ədə Azərbaycandə şə hadsion barədə vote bəbe ki, hiç info nıbe. Azərbaycan mustəqil dovlət be, Rasiya ıştən de siyasi hadison qıledə be, urusi voteynə “ne do Azerbaydjanə”be...
Səbarzi movardəruj bə 93-minə sori tıvostoni eqındə. Çoko bəvoten de TMMR-i həmsine. Əğıli nomə bə tolışi noe mınış çı Moskva dindarə tolışon dılədə “məhşur”ış karde. Nimə mınış bənə separatisti ğəbulış karde, niməən mınış bənə patriotiş zıne.
Bı arondə, dini məclisondə, de 93-minə sori hadison qorə Vətəniku didərqin eqıniə Tolışi aktiviston qılim və də çəvon vasitə 93-minə sori hadison tanış bim. İ qılə çi mıni vey norəhət kardəbe. Əksəriyyət Səveti tərbiyəku çı dınyo odəm bin. Iştən bə hiççi kəsi bıvə kardənıbin, millətiku bəştə etibo tələb kardəbin...  
İ tərəfdə bəbolim omeydəbe bı bolion. Oxo əvon ıştə milləti həxi tələb kardeədə həxədən, bəs boçi millət ıvoni məstəni..?!
Azən ıştə kəşonım pekırnie, umjənə bim bı bolion ki, i vırədə milləti vankəmon...
Sori - məzuniyyəti vaxtədə - diədə istirahət kardəbim, ruəkənoj Rabil Abdinovi zanqış karde, xəbəş se; - Əli Nasiri vinde pidə? Votim; Az tolış nim bəqəm? Kon tolışi əpinişe Əli Nasiri bıvindi? Vote; Boy bə Ruəkəno, bə Səməd Tolışi so. Səməd boştə kinə ovladi vəyə kardə.
Şim. Bə so dəşeədə, vindıme, Şairi peşt bəsə bəletisə, bə qəpe. Sədoədə zınıme, əve. Oxo bəçe de dılədoji vote şeeron quş doe-doe, milli rufomon qılə. Peştiku omim, əvım quc karde, maçım karde. Eşteş pidəbe, ıştə zum eqəte səpe ey ki, eştı nızni. Hal-əhvali bəpeşt, Şairiku xahişım karde ıştə sohbəti dəvam bıke. 
Şair bə tırki sıxan kardəbe(Səmədi tırkə mehmanışən hıstıbe), az isə erəxəbim bey, dıştə daxili aləmi bə qəp bim...
Erəxəm bə Şairi... Xıdovəndi-aləm Əli Nasiri həmi jeədə  bey tolışi dardi nemekış peşəndə, Tolışi kiədə patəşə, doəşe bı milləti...
Erəxəm bə Şairi... Tolışi dardi heykəli vindəm, məğrurə məhbus – peştədə dastgir... Dıpoə milləti arədə barz bıə marzi riz hıste Şairi dimədə... (De Şairi jığo qıle kompazisiya şəkilım kəşe pidə, hələ ki de arzu jidəm)
Erəxəm bə Şairi – tarixi tərsətiku dı poə bıə, ğurbətə elondə de “baxtəvərəti” jiə, ovladınoş pərən-pərən bıə, Vətəni qıle qədə cismdə vırə karde vindəm, təccub kardəm...
Erəxəm bə Şairi – Tolışi tarixi şaninə vərəğondə qıleni  vindəm. Bəştə umri tarixən qıle mənəaninə rujım əlavə karde. Azən Şairi əvindimbən...
Yəndı vindeədən, i yəndıku co beədən, jı bızın həzo soron i yəndımon zınə... İ ruji vindemoniku qəp bıjənom, həzo sorən vəs əkəni...

Məzair ƏHƏDOV

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Səvetə hakimiyəti oxonə sorbe. Həvoədə inğilobi bu omedəbe. Cəmaati çı partokratuyə unsuronku həni zəhləş şedəbe, bə hukuməti həni hiç kəs bovə kardənıbe, həmə bə muxalifətə ğıvvon tərəfbe. Səveti texnokratə zumrəkuən bıbum, bə demokratikə prinsipon tərəf bəm. Həmonə vaxton tolışi milliyə hərəkat ıştə qəmon qədə-qədə şodoydəbe. Əmə "Avestə" cəmiyyəti uzv bimon, veyni cıvon be, əmma piəmerdonən bəmə koməgəti kardəbin, çəmə həvo oqətdəbin deştə məsləhəton. Bı vaxti Lankonədə ve zumandə inqilobi hərəkət mevcud bə. Im hərəkati dılədə seqlə məhşurə cıvon hestbe, çəvon nomon de Əli bino bedəbe. Gıləyni çəvonədə inqilobi şair Əli Nasir (Mirəli Nəsirov) bə. Çəy əsəron Lankonədə, hətta həmməy Tolışədə, hətta Azərbayconədə nıməsəkəs bə ni. Əli Nasiri rukə boə, Mirtəği çəmə çəmiyyəti fəalonədə bə. Əmə  bə tarıxi aid, bə tolışə mədəniyyəti, ədəbiyyati, folklori aid bə əsəron qırdə kardedəbimon, bə cəmiyyəti reston tojə uzvon dəvət kardedəbimon. Ruji bə çımı və həni Lankonədə ve çəhşur bə Əli Nasir beşe. Duz Lankoni mərkəzi məydonədə, Yolə Vətəni muharibədə həlok bə şəhidon əbədi otəşi palio oşno bimon, sohbət  məktəbi şagirdon bə məydon bənə iminə dastə beşe barədə şe. Əmma ım sohbət coye.

Çımı yodədə Əli Nasiri həmonə vırədə ədəbi ofəymoniko sohbət həniən mərağin bə. Ədəbiyyati barədə sohbət şe-şe, əmə məydonədə bə tərəf-bı tərəf qədəm karde-karde gıləy inqilobi marşi çəmə çəşi, guşi vədə ofəye şahid bim. Hətta şair çımıko məsləhətış sə, bə marşi kom həvo, kom təranə həniən çok peğande bəbe. Çımı bə mıxtəlifə muəllifon şeiron mahne peğande həvəsım hestbe, boştəro peöandəbim. Bə ım şeiri ve xoşım omə, ım sıxanon ıştənədə gıləy musiğiş hestbe, azən əy bo şairi handıme. Yəne çı curə əy məsedəbim, jıqo.  Əyən vote lozime ki, Əli Nasiri ve ğəşəngə musiğiyə hissiyatış iyən sədoş heste. Əv ə marşi həvo dərhol qəte, əy jıgoş hande ki, mı bəy heyron mandim. Im çı Azərbayconi har vırədə dılon əzbəri bə "Ey İnə vətən" marş bə.

Maşdəvoy ə marşi Əli Nasir ıştən həmon Ozodi məydoni tribunəku ifaş karde. Çəy bəpeşt çımı de çəmə girəmə şairi dustiətimon bino bə. Isə ve vaxti Bokuədə bedə, Lankoni həvoko kam-kam nəfəs sedə, hejo dılış bə tange bo Lankoni. Azən hejo bə çəy coni səlomətiro dıvo kardedəm. Xıdo Əli Nasiri bə tolışi xəlği ve nızno öfhiş kardedəm. Bə gorış ki, bənə Əli boəmon şairon ve kam omedən, əv həmonə bə dınyo kam omə şaironədəy.

Sabir ŞİNDANİ - zıvonşunasəti doktor  

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

2006-cı ildə biz Xanəli Tolışın evində çəkdiyimiz  "Tolış,bıvot,bısır dəmə! N 1" in təqdimatını keçirirdik. Xeyli qonaqlar vardı, o cümlədən Əli Nasir də orda idi. Qonaqlar hamısı stulda, Əli Nasir isə öz istəyi ilə yerdə oturdu...(Sözün düzü, elə keyfiyyətli bir şey də çəkməmişdik)..Nə isə...Həmin kassetdə 3 müğənninin parodiyası var idi...Bu müğənnilərdən biri baxışdan sonra etiraz etdi və parodiyada onun adının çəkilməməsini istədi. Bunu eşidən Əli Nasir əsəbləşdi və həmin müğənni ilə xeyli mübahisə etdi. Axırda Xanəli Tolışa dedi: -Xanəli mamu, mıni bıkəşən, mıni. Lap çımı nomiən bıqətən...O müğənni etirazını davam edəndə Əli Nasir bir az da əsəblşdi və bu dəfə Azərbaycan dilində dedi: -Sən vapşe nə deyirsəne.... 
   

Nicat AĞAYEV

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
     

Mənim şair Əli Nasirlə ilk tanışlığım Xanəli Tolışın evində olub. 2005-ci il idi. Bizim filmimizin açılışı idi Xanəli Tolışın evində."Tolış bıvot bısır dəmə" video tamaşasının 1-ci buraxılışının təqdimatına Talış ziyalıları, şairləri, aktiyor və müğənniləri dəvət olunmuşdu. Əli Nasirdə bu tədbirə gəlmişdi. Şairin sevincinin hüdudu yox idi. Yadımdadı televizora hamıdan yaxın oturub maraqla sonacan izlədi və bizi qucaqlayıb bağrına basdı. O vaxtacan adını çox eşitmişdim, şerlərini oxumuşdum. Onunla yaxından görüşmək mənə fəxr idi. Sonradan Şairi bir çox tədbirlərdə gördüm. Həmişə bizim kinokampaniya "Eci-Mur"-u dəstəkləyib, bizə xeyir duasını verib bizim şair Əli Nasir ağsaqqalımız. Son zamanlar çox istədilərki bizi ağsakqalımızla bir-birinə küsdürsünlər, mənim adımdan çox şey şairə çatdırdılar. Ama şair uzaq görən və çox müdrük insan olduğuna görə, elə həman ara vuranlara özü lazimi cavabı verdi. Allah şairimizin canıı sağ və salamat etsin. Biz onu sevirik.

Taleh AĞAYEV 

 

 *-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*    

Mayə manqi 1-də çəmə siprişi, yolə şair Əli Nasiri 60 sin təmom bedə. Əv, de vətəni ozodətinə, reçinətinə, tarıxinə nəfəs sə şaire. Əv, çı xəy, çı rüşinə, çı eşği şaire. Əv ıştə milləti xəyə rüjədə sırə, hiçə rüjədə bəmə şaire. Əv, deştə nıvıştə şeeronə xəlxon bə həx, bə ədolət, bə ozodəti, bə sofiyəti, bə düstiyəti sədo kardə şaire. Şairi çı dıli sıxto təbrik kardedəm, bəy coni səloməti, dırozə ümr orzü kardedəm.
     

Az de şairi ve məclisonədə i vırədə bəm, dəynə bə diyəroə səfəron beşəm, ve həmorəti kardəme.  Hejo bəmı çokə məsləhəton doəşe, çımı nızınə çiyon bəmı omütəşe. Çımı “Ömrüm köklənib ömrünə” iyən “Vətən” kitobon redaktorən Ə.Nasire. Az ve şo bedəm ki, bə jıqo qıləy mərd, cəsorətin, səvodin, hınəynə insoni rast oməym. “ Ömrüm köklənib ömrünə” kitobədə navsıxanədə şairi nıvıştə: “Şair ürəyi hər sinəyə sığmaz. Çünki əsil şair ürəyində bu dünyada olan bütün bəşərin sevincini və kədərini daşıyır”. 
                             

Ürək var ki yumruq boyda bir ətdir,
Ürək var ki dünya boyda ürəkdir.
   

Çəy həxədə nıvışte bomı həm hostone, həm qone. Hostone bə qorə ki, bəyku ənədə çokə xotironım heste de nıvışte onibərəxe. Bə qorə qone ki, çəy jiyə ümr, nıvəştə əsəron çı qıləy  yolə milləti tarıx iyən çəy jimone. 
     

Sıxan bəvədə molyətin, ğıvvətin bedə ki, bə sıxanədə jimoni həğiğəton bıbun. Ə. Nasiri şeeron, nəsr əsəron çı vətəni,  çı zəmonə, çı jimoni həğiğətonku bə məydon omən. Çı vətəni recinəti şairi çənədə ve valeh kardedəbusə, çəy kali avlodon nünküəti, nomerdəti şairi bəysə ve pərişon kardedə.  
 

Şe-şe çəmə vəştə boğon şor bedən,
Kələ zoon fırse-fırse mor bedən,
Çımı şeron çı voy bardə por bedən,
Tolış ısət bexıvande şinə mo
Boçi mını şair zande şinə mo?

Dahi M. Füzuli votedə: “Dard şairəti sərmoyəye”. Əli Nasir çı vətəni, milləti, xəlxi dardi kəşe-kəşe bı sin rəsəy. Çəy şeeronədə vironə bə vətəni haray heste, mərdə zoon şəhid bə moə nolə heste, yəndıku co bə bıyon, bıron çəşi həsrət heste.  Hejo boştə milləti həxiro canq kardə  ım şair Xıdo bəmə doə yolə şəxsiyəte. Əçəy nıvıştə əsəronən çəmə tarıx, çəmə mədəniyət, çəmə sərvətin.Tolış çənə bıjiyo, Əli Nasirən ənədə bəjiye.... 

Mənə ürək deyir şairdən soruş,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?
Zaman nə tez saldı üzünə qırış,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?

Başına od yağdı gör neçə yerdən,
Sənə çələng hördü tale qəhərdən,
Baxıram üzünə bu gün səhərdən,
Bir də gələcəkmi görən beləsi? 
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?

Millətin dərdinə ağlayan insan,
Vətənə dastanlar bağlayan insan,
Nitqi şəlalə tək çağlayan insan,
Bu qiymətli ömür hara tələsir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?

Yaman günə qoydu bu dövran bizi,
Aləmə faş etdi hər sirrimizi,
Niyə qoymur görək öz işimizi,
Bu dərdi nə sayaq eyləyim təsvir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?

Səni ənam verən Allaha əhsən!
Əhli-beyt şairi, haqq şairisən.
Sən axı bizlərə güman yerisən,
Bir həsir qalmışıq, bir məmmədnəsir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?

Daha dönmür zaman geri, şairim,
Millətin pələngi, şiri şairim,
Ölümü öldürən, diri şairim,
Şeirdə, sənətdə qoymadın bir sirr,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?

Gözlərin hey üzür fikir selində,
Hikmət ovlayırsan ana dilində.
Bunca əzilsəydi zülmün əlində,
Sən ola bilməzdi heç dahi Şekspir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir? 

Döyüş meydanında yeganəsən sən,
Vətənçün canına biganəsən sən,
Zərdüşt babamızdan nişanəsən sən,
Səndə Onun ruhu, Papakın səsi,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir? 

Zaman ürəyinə gətirdi kədər,
Sızladın hər axşam səhərə qədər,
Bir insan nə qədər əziyyət çəkər?
Bu sual qılınc tək səbrimi kəsir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir? 

Xoşbəxt övladısan böyük vətənin,
Şeirdir saçında hər bir ag dənin.
"Qiləvo" dilindən çıxanda sənin,
Dağları tərpədən bir külək əsir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir? 

Qiymət yoxdu indi haqq olan sözə,
Böhtanla, şər ilə dururlar üzə.
Nə olar Allahdan ola möcüzə,
Gənclik illərini qaytara bir-bir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir? 

Bu dövran çoxunu seçdi, sınadı,
Nadanlar qorxudan səni qınadı.
Şükür ki, Allahım səndən-yanadı,
Gücünə dözmədi nə “dam”, nə zəncir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir? 

Sənin ürəyində bir qubarın var-
Bu millət, bu vətən haçan bir olar.
Bir də Əli Nasir çətin doğular,
Eyləyir bu ağrı Vüqara təsir,
Niyə qocalırsan, ay Əli Nasir?
    
 Movardə rüj bud bıbu, HƏXİ ŞAİR!   

Vuqar MİRZƏYEV
      

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
     

Əli Nasirlə tanışlığim 3il bundan əvvələ təsadüf edir. Məni onunla Azəri-Talış birliyinin sədri Mehdi Səfərov taniş edib. Onunla ilk görüşdən mənə aydın oldu ki o talış xalqını necə sevir. Onun talış milləti haqda olan fikirləri məndə onun seirlərinə qarşı maraq oyatdı. Bu görüşdən sonra internetdən bir neçə şeirinə qulaq asdim. Onlardan biri də Bəvindeyon seiri idi. Şeir talış xalqının öz hüquqlarını tanımasından tələb etməsindən və müdafiə etməsindən bəhs edir. Həmçinin şeirdə aydın olur ki, talış xalqı ona qarşı baş verən haqsızlıqlara hələ ki tam gücü ilə cavab vermir. Şair buna səbəb kimi millətin öz ulu babalarına olan hörmətini və doğru zamanın gəlməsini göstərir. Bu şeridən əlavə şairin bir çox seirlərində həmçinin çıxışlarında talış millətinin qaygısına necə qaldığı xalqı oyanışa, öz hüquqlarını tələb etməyə və layiq oldugu yeri tutmaga çagırdıgı görünür. Biz talışlar olaraq fəxr edirik ki bele güclü qələm sahibi şairimiz var.

Hamlet KUBINIJ 

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Mən uzun illər Vətəndən uzaqlarda yaşadığım üçün Şairlə şəxsi tanışlığım yoxdur. Ona görə çox təəssüf  hissi keçirirəm. Ustad Əli Nasir xalqımızın mübariz, ürəklərdə inqilab doğuran şairidir. Onun xoş gününə mən də sevinirəm.Və nə yaxşı ki, ona yaxın olan Sizlər varsız!

Mahmud TAHİRON

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
 

Əli Nasir - Talış xalqının unudulmaz və dahi şairi. Unudulmaz və dahi olmaq ucun qədim sirləri azcada olsa bilmək kifayətdir. Əli Nasir sanki bu sirlərin içində doğulub. Məncə Əli Nasiri dahi Nəsimi ilə eyniləşdirmək olar. Nəsimi əsl adı Seyyid Əli ,  Əli Nasir əsl adı Seyyid Əli. Nəsimi Məsihi ruhlu şairidisə və öz şeirlərini Məsihiyə ( İsa peyğəmbərə ) həsr edirdisə, Əli Nasir Dədə Zərdüşt ruhlu şairdir. Nəsimi " La məkan " idisə, Nasir " yanan oddur " və bu muqaisəni uzatmaqda olar. 
 

Əli Nasirlə ilk tanışlığım talış dilli tədbirlərin birində olmuşdur. Şair onda mənim " Tolışon Sədo " qazetində çap olunan məqalələrimi oxumuşdur. Məndə şairlə ilk göruşə qədər onun çoxlu şeirlərini oxuyurdum, hətta şairin qardaşı Mirtağı müəllim mənim məktəb müəllimim idi , Mirtağı müəllimdən şairin kitablarını əldə edirdim və onları sevə sevə oxuyurum. Şairin " Qonə Şələ " poemasının siqnal nömrəsi məndə idi. Həmin əsərdə mən şairin dahiliyinə əmin oldum. Beləliklə, ilk dəfə şairlə göruşdum. Çox səmimi, sadə və insanı ruhlandıran bir insandır. Şairlə xatirələrim çoxdur. Umumiyyətlə onları hamısını bir kitab kimi yazacam , çox maraqlı olsada bu xatirələr hamısı adi göruşlərdəndir. Amma hər bir göruşdə mən nəisə öyrənmişəm və hər dəfə nəisə özumdə kəşf etmişəm. 
 

Sayd Ali ibn Ğırbon Ali İspandi Sipiyatum - şairin şifrəli və tam adı.... bu bilənlər uçun hər şeyi izah edir....

Rəzzaq XANSIVO

 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

Əli Nasir Talış dünyasında bir günəş kimi parlayan,Talış xalqınin fəxri, gözəl şair, gözəl insan, vətənpərvər insan, şeir aləmində bir dəryadir, bu dəryadan bir qurtum su içməyən bir insan özu günahkardır, Allah onu bizə heç vaxt çox bilməsin.  

Fuad ƏLİYEV

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
   

Əli Nasir haqqında həmişə çətinlik çəkmişəm bir söz deməyə, mərd, vətənpərvər və millətini sevən bir insan kimi tanıyıram, onun Azərbaycanımız üçün etdikləri və mənsub olduğu Talış xalqı üçün etdikləri həmişə biz cavanların qürur mənbəyi olacaq. Fəxr edirəm ki onu şəxsən tanıyıram.
 

Vuqar MUSTAFAYEV

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-* 

Mənim Əli Nasirlə yalnız virtual aləmdə ünsiyyətim olub. Belə də ki, Əli Nasir Talış xalqının mənəviyyatı ilə, ruhu ilə bütünləşmiş əvəzedilməz şairimizdir.  

Pərviz HƏKİMOV

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*

Böyük şairimiz Əli Nasirlə bağlı məndə xatirəmi bölüşmək istəyirəm.  Mart ayında keçirilən talış dilində kitabların təqdimatına qədər şairimizi canlı görməmişdim.  Amma şerlərini böyük həvəslə oxuyurdum.  Şairin ifasında “Giləvo”  isə başqa bir aləm idi. “Dıli Sədo” romanının nəşrindən və reklamından sonra şairimiz Könül bacımla mənə sevincini və təbrikini bildirmişdi.  Bu mənim fikrimdi, bilmirəm razı olarsız ya yox, “İnsan nə qədər dahidirsə bir o qədərdə sadə və səmimi olur.” Şairimizin sadəliyi və səmimiliyi onun nə qədər dahi olduğunun sübutudur.  Onun səhətinin ağır zamanlarında bizim kitabların təqdimatına gəlməsi, bir gənc yazıçı üçün ən böyük fəxrdi.  Şairlə bircə görüşdən sonra məndə nə qədər xoş xatirələr yarandı. Nə xoş Əli Nasirlə daha çox vaxt keçirənlərin halına. Allahdan dahi şairimiz Əli Nasirə və onun timsalında bütün ziyalı və ağsaqqallarımıza can sağlığı arzu edirəm. Qoy onların kölgələri daim üstümüzdə olsun! 

Aytən EYVAZON 

*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*-*
   

Bizimlə xatirələrini bölüşən hər kəsə öz minnətdarlığımızı bildiririk.  Bu günə xatırələrini yazıb çatdırmayan ziyalılarımızdan xahiş edirik ki, şairlə bağlı xatirələrini bizə yollasınlar. 

TOLIŞƏ KİNON – (Aytən Eyvazon; Gülya Əbilova; Səadət (Sa Da) Əhmədova və digər talış qızları)