 «Eurovision» tarixində ev sahibi ölkədə insan haqları sahəsində bu dərəcədə narahatlıq olmayıb»
Avropa Yayım Birliyi Azərbaycanda baş verənlərə səssiz qaldığına görə tənqid hədəfi oldu
Bakıda keçiriləcək "Eurovision” musiqi yarışmasının fonunda bu ölkədəki ictimai-siyasi duruma, o cümlədən insan haqları və demokratiyanın vəziyyətinə həsr olunmuş məqalələrin dünyanın nüfuzlu media orqanlarında dərci davam edir. Bu qəbildən olan növbəti material Ingiltərənin "The Guardian” qəzetində yayımlanıb. "Eurovision”un od tutub yandığını hiss etməyən azərbaycanlılar" başlıqlı məqalədə Azərbaycanda söz və ifadə azadlığına qarşı hucumlardan bəhs olunmaqla yanaşı, həm də yarışmanın təşkilatçısı olan Avropa Yayım Birliyi baş verənlərə biganə mövqe nümayiş etdirdiyinə görə tənqid olunur. Məqaləni təqdim edirik:
***
Artıq Bakıdakı otel otaqlarımıza gəlmişik...
Bizi Avropanın ən qlamur və möcüzəvi yarışması olan "Eurovision”dan bir neçə gün ayırır. Avropa Yayım Birliyi axşamlar bizə isti Avropa münasibəti haqqında şoular göstərir. Daim bizə xatırladır ki, Avropanın iqtisadi böhran içində olduğu belə vaxtlarda Brüsseldəki diplomatik addımlar yox, məhz musiqi yarışması bizi öz qitəmizi sevməyə sövq edir.
Bu il isə Avropa Yayım Birliyi "Eurovision”la bağlı əlavə problemlə üzləşib. O, Azərbaycanda insan haqları sahəsindəki dəhşətli problemləri həll etməlidir. Məsələ onda deyil ki, biz bunu istəyirik və ya Azərbaycandakı siyasi fəallar, mətbuat, Avropa hökumətləri bu problemləri gündəmə gətirirlər. Məsələ burasındadır ki, "Eurovision” keçirilən ölkədə söz azadlığı problemi olmamalıdır.
Bu ölkə ilə bağlı nə məlum oldu? Bu ölkədə söz və ifadə azadlığıyla bağlı dəhşətli hesabat, saxta ittihamlarla həbs olunmuş 6 jurnalist, dəmir barmaqlıqlar arxasında bir xeyli müxalifətçi fəal, dinc nümayişlərə qarşı qəddar münasibət, mətbuatın çətin vəziyyəti, avtoritar hakimiyyət haqqında danışanlara qarşı sərt rəftar və təbii ki, Ilham Əliyev...
Bu ölkədə söz azadlığına qarşı təqib və təzyiqlərin qurbanlarından biri də jurnalist Idrak Abbasovdur. Keçən ay o, Dövlət Neft Şirkətinin əməkdaşları tərəfindən əhalinin zorla köçürülməsi və evlərinin sökülməsi faktını lentə alarkən şirkətin təhlükəsizlik xidmətinin işçiləri və polislər onu yaddaşını itirənə qədər döyüblər. Abbasovun huşunu itirməsinə baxmayaraq, döyənlər hətta onu xəstəxanaya da aparmayıblar. Azərbaycanda bu cür özbaşınalıqlara görə günahkarlar cəzalandırılmır, ən yaxşı halda, yarımçıq istintaq aparılır.
Avropa Yayım Birliyi niyə susur?
Avropa Yayım Birliyinin mandatına daxil olan məsələlər sırasında ifadə azadlığı, insan hüquqlarının qorunması da var. Düşünmək olardı ki, "Eurovision” yarışmasıyla əlaqədar təşkilat vəziyyətin yaxşılaşması üçün müxtəlif hesabatlar vasitəsilə Azərbaycan hökumətinə təsir göstərməyə çalışacaq. Amma bu baş vermədi... Bunun baş verməməsi isə Azərbaycanda və xaricdə söz azadlığını müdafiə edən jurnalistlər üçün bir uğursuzluqdur. Rəsmi Bakı da bu cür münasibətdən öz qanunsuz addımlarını legitimləşdirmək üçün istifadə edə bilər. Bu isə eyni zamanda, Avropa Yayım Birliyinin özü üçün də mənfi haldır.
Beləliklə, "Eurovision” yarışmasının keçiriləcəyi, dəniz sahilində yerləşən məkanın qapılarını ifadə azadlığının üzünə bağlayan bu media təşkilatı özünə olan etibarı azaltmaqdadır. Avropa Yayım Birliyi Azərbaycanda ifadə azadlığının durumuyla bağlı müxtəlif bəyanatlara ehtiyatla yanaşır.
Bu cür rejimlər adətən çox hiyləgər və yırtıcı olurlar
Avropa Yayım Birliyi Bakıda jurnalistlər üçün seminarlar keçirsə də, təəssüf ki, bu ölkədə insan haqları sahəsində ciddi pozuntulara yol verən hökumət məmurlarına xarici səfərlər imkanı verdi. Əgər Avropa Yayım Birliyi Azərbaycan kimi bir ölkə ilə ciddi məşğul olmaq istəyirsə, çəpər arxasından çıxmalıdır. Çünki Azərbaycandakı kimi rejimlər adətən çox hiyləgər və yırtıcı olurlar. Onlar ifadə azadlığına məhdudiyyətləri dayandırmaları üçün mütləq beynəlxalq təzyiqlə qarşılaşmalıdırlar. Avropa Yayım Birliyinin təsiri isə "banal dialoq” çərçivəsindən kənara çıxmır və əlbəttə ki, bu, yetərli deyil. Halbuki, bu təşkilat və onun 56 üzvü həqiqətən də həm kağız üzərində, həm etik çərçivələrdə təsir imkanlarına malikdirlər. Təşkilat "Dünyanın milli diktorlarının ən böyük birliyi” olmaqla fəxr edir. O zaman Azərbaycandakı hadisələrə - saxta ittihamlarla həbsdə saxlanılan altı jurnalistə, peşə borcunu yerinə yetirərkən döyülən media nümayəndələrinə, bu ölkədəki qorxu mühitinə, mətbuat üzərindəki özünüsenzuraya niyə bu qədər səssiz yanaşır?
"Human Rights Watch” beynəlxalq insan hüquqları təşkilatı son 9 ayda Avropa Yayım Birliyinə bir neçə dəfə görüşlər keçirərək, Azərbaycandakı vəziyyətin ciddiliyini xatırladıb.
"Biz Avropa Yayım Birliyindən xahiş etdik ki, ”Eurovision" qabağı bu ölkədəki siyasi məhbuslar, təzyiqlərə məruz qalan, hədələnən jurnalistlərlə bağlı problemlərin həlli, söz və ifadə azadlığının təmin edilməsi üçün öz təsir vasitələrindən istifadə etsin", - deyə "Human Rights Watch”ın nümayəndəsi bildirib.
"Eurovision”un qalibi Belarus olsa...
Bu cür addımlar atılsaydı, Azərbaycan hökumətini qıcıqlandıra bilərdi. Görünür, Avropa Yayım Birliyinin sükutu da bununla bağlıdır. Onlar iddia edir ki, "Eurovision” qeyri-siyasi tədbirdir və bu məsələlər başqa hallarda qaldırılmalıdır. Bununla belə, onlar da etiraf edir ki, yarışmanın 57 illik tarixində ev sahibi olan ölkədə insan haqlarıyla bağlı bu dərəcədə narahatlıqlarla qarşılaşmayıblar.
Avropa Yayım Birliyinin hələ də danışmaq üçün vaxtı var. "Eurovision”a hazırlıqlar zamanı yerli jurnalistlər və siyasi fəallar daha əlçatan olacaq, dünya ictimaiyyətinin diqqəti bu ölkəyə yönələcək. Avropa Yayım Birliyinin addımları yaxşı siqnal ola bilər. Bu, eyni zamanda, "Eurovision”un özünün gələcəyini müəyyənləşdirəcək. Avropa Yayım Birliyinin bir rəsmisinin dediyi kimi: 26 mayda Belarus qalib gəlsə, necə olacaq?
Tərcümə Azadləq Qəzetinindir
|
