ALİ NASİR -60

Müasirləri başçılara, yerli məmurlara mədhiyyələr qoşub ev, maşın, vəzifə, karyera sahibi olanda, Əli Nasir İmam Hüseyn (ə) məktəbindən əxz etdiyi əqidə qurbanı olub, vətənin azadlığı, dövlətin müstəqilliyi, millətin yaşarlığı uğrunda mübarizələrə qatılır, xalqın ruhunu qaldıran inqilabi nəğmələr, ürək yaxıcı ruhlandırıcı lirik şeirlər, yurddaşlarını ayıq-sayıq olmağa çağıran satiralar, oxucunu müdrikləşdirən fəlsəfi əsərlər, millətin ruhunu oxşayan ağılar, dini mövzuda mənzumələr, mərsiyələr yazırdı...

Budur, yeddi kitabın müəllifi olan şair Əli Nasirin müasirlərinə, hətta xələflərinə, müsəlman dünyasına, özünü vətənə, torpağa, millətə, azadlığa, haqqa, ədalətə, Allaha qurban verib bəşəriyyəti yaşadanlara daha bir töhfəsi qarşımızdadır !

Şairin « Müsibəti- Kərbəla » (Bakı, 2008, 88 səh.) mənzuməsi əslən Peyğəmbər (s) övladı olan bir insanın öz ulu babası İmam Hüseyn (ə) dünyada analoqu olmayan üsyanından, mübarizəsindən, şəhidliyindən bəhs edən dəyərli bir əsərdir.

Kərbəla faciəsi baş verdiyi gündən (16 iyul, 680-ci il) bu günədək şüəranın- qələm sahiblərinin əzəli mövzusu olmuşdur. Təriqətindən, məzhəbindən, dinindən, dilindən, irqindən, millətindən asılı olmayaraq bəşəriyyət bu hadisəni ya səhnə-səhnə, ya bütün təfərrüatı ilə dönə-dönə qələmə alır, səhnələşdirir, tamaşalarda, şəbihlərdə, mərasimlərdə yaşadır, dialoq, sual-cavab, mənzumə, mərsiyə, qəsidə... şəklində öz əsrdaşlarına çatdırır, haqqında bəhs etməkdən, kino çəkməkdən yorulmur.

Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənət xadimləri də bu ümumbəşəri mövzuda qiymətli əsərlər yaratmışlar. Mövlana M. Füzulinin « Hədiqətüs—süəda »sından bu yana yüzlərlə əsər Kərbəla hadisəsini öz səhifələrində əks etdirmişdir. « Azərbaycanda dini poeziyanın « qızıl dövrü » XIX əsrin qismətinə, taleyinə düşür. Həmin dövrdə bu poeziyanın Qumri, Qüdsi, Dəxil və başqa (onlarla) istedadlı nümayəndələri yetişmiş və geniş xalq kütləsi tərəfindən sevilmişdir. Sözün qədrini bilən xalqımız zamanın amansız tufanlarına sinə gərərək, dini poezyanın bir çox gözəl nümunələrini qoruyub günümüzəcən saxlaya bilmişdir. Şükürlər olsun ki, çağdaş milli ədəbiyyatımıza islam tarixinə, dini mövzulara maraq , istək və bir sevgi hiss olunur... » (Hacı Üzeyir Heydərli « Nəbz » qəzeti, N0 02 (741)

Dini mövzularda qələm çalan sənətkarlarımız arasında Əli Nasir imzası onsuz da Azərbaycan və talış dilli mərsiyələri ilə çoxdan mövcuddur. Bu kitab isə Əhli-beyt şairinin yuxarıda adı çəkilən klassiklərimizin cərgəsində fəxrlə çəkməyimizdə yanılmadığımıza əyani bir sübutdur.

«  Poemanın minacatla başlayan Əli Nasir Allahın hər şeyə qadir olduğunu, ucalığını və gözəlliyini vəsf edərək, saleh bəndəsinə Allahdan uğur diləyir »:

Hələ nə eşq vardı, nə də ki nifrət,

Təkcə Allah vardı, O vardı, fəqət

Ol ! deyib yaratdı külli-aləmi,

Çərxi, ruzigarı, lövhü, qələmi... (s.6)

Kitabda əruz vəzninin klassik ənənəsi qorunub saxlanır, ərəb-fars sözlərinin işləkliyi, izafət və tərkiblərin sırası klassik şeir üslubunun ləngərliyi, nəhayət, İmam Hüseyn (ə) kimi dahi şəxsiyyətdən söz açılarkən ona məhəbbət və ehtiramdan irəli gələn yüksək pafos və romantik təntənəli nitq bu əsəri əvvəldən axıradək müşaiyət edən məziyyətlərdir.

Yəni mövzu belədir ki, İmam Hüseyn (ə) 58 illik yaşamının yekunu və zirvəsi—islam dininin əbədi yaşarlığını təmin edən Kərbəla hadisəsi haqqında müəllif adi nitq ilə , sadə dil ilə danışmağı rəva bilməmişdir və təbii ki, ənənədən kənara çıxmaq istəməmişdir :

Xeyir-bir körpənin süd baxışları,

Şər- şeytan torunun « zər » naxışları.

Xeyir aqibətin cənnət məqamı,

Şər də- cəhənnəmin od dolu camı...(s.8)

Bununla belə, əsəri- yəni 1478 il bundan əvvəl Kərbəla çölündə baş vermiş hadisəni XXI əsrdə nəzmə çəkərkən müasirlərinin anlayacağı bir dildə qələmə almışdır. Dilimizin genetik fondunda özünə məhkəm yer eləmiş ərəb-fars kəlmələrini həm də danışıq dilinə yaxın bir tərzdə işlətmişdir ki, müasir oxucu onu mətn içində asanlıqla daşa düşə bilsin. Məsələn, əsərin ən təsirli və oxucunu riqqətə gətirən səhnələrin birində Həzrət Peyğəmbər (s) körpə nəvəsinə dediklərini şair Əli Nasir belə qələmə alır :

Hərdən ona canım deyərək oğlun öyərdi,

Hərdən boğazından öpərək böylə deyərdi :

Mənim məsum oğlumun başında bir bəlası var,

Bəni-Üməyyə nəslinin onunla Kərbəlası var... (s.11)

Hətta az işlək olan bu sözlər əruz təfilələrinin- qəliblərinin ahəngi, ritmi ilə süslənir, məcazi və obrazlı ifadələrlə elə uyuşdurulur ki, oxucu bu sənət əsərindən ikiqat ibrət ala bilsin (Sonda belə sözlərin izahı verilir) :

Həmişə Fatiməyə tapşırar idi Həsəni,

Bir yerə getsə o dəm tapdırar idi Həsəni.

Hüseyn ondan da kiçikdir, amma sormazdı onu,

Gözüm üstə deyərək Fatimə qırmazdı onu.

Bir dəfə cürət edib sordu özündən səbəbi,

Ona bu haləti bir böylə izah etdi Nəbi :

Həsənin hamisiyəm mən, a qızım, çünki Vəli,

Yaradan zamin Hüseynə eləyib Cəbraili...(s.12)

Məsnəvidən qəsidəyə, qəsidədən mürəbbeyə, təhkiyədən təsvirə, təsvirdən tərənnümə-vəsfə keçdikcə, əruzun ağır ləngərli bəhrləri sürətli, oynaq bölümlərlə (rəməl, həzəc, müctəss, münsərih...) bir-birini əvəz etdikcə oxucu İmam Hüseynin (ə) əqidəsi ilə yüklənir, haqq-ədalətin, azadlığın, xeyirin qansız ötüşməsə də, sonda qələbəsinə-qalib gələcəyinə inam bəsləyir, bu isə ruhi ətalətdə bulunan müasir cəmiyyətimiz üçün çox vacibdir :

Bir kəsin ki yox Hüseynə eşqi, nadandır yəqin,

Çün Hüseynin Kərbəlası eşqə bürhandır, yəqin.

Kim onun tək cani- dildən sadiq olmuş əhdinə ?

Nure-Həqq, həm sure-Həqq, zülmət sökən dandır, yəqin... (s.63)

Əsər insanda şərə, müharibələrə, dünya hərislərinə nifrət, xeyirə, sülhə-barışığa, əmin-amanlığa, xeyirin qələbəsinə rəğbət və məhəbbət yaradır.

Bu Kərbəla hadisəsi niyə dildən-ağızdan, fırçadan-qələmdən düşmür ? Əli Nasir onu belə mənalandırır :

Kərbəla – Xaliqin bir sınaq daşı,

Kərbəla- xeyirlə şərin savaşı.

Kərbəla bəşərə bir qan yaddaşı,

Kərbəla- xeyirin kəsilmiş başı.

Kərbəla- haqq deyən xeyirin səsi,

Kərbəla dünyanın vəfa nöqtəsi.

Bşərə üz tutub almadan nəfəs,

Vəfa nöqtəsinə səsləyir o səs...(s.9)

Beləcə əsər fəlsəfi ümimiləşdirmələri, bədii siqləti ilə oxucunun düşüncəsinə, ali hisslərinə nüfuz edir, son 20 ildə milli ədəbiyyatımızda ilk dəfə dini səpkidə yaradılan maraqlı bir nəzm əsəri kimi yadda qalır.

Allahverdi BAYRAMİ

Masallı, Mədo