Niderland şifahi ədəbiyyatında bir xilaskar uşaq məzhəkəsi var. Axşam vaxtı böyük bir dambanın kənarından keçən uşaq birdən dambada bir deşiyin olduğunu və oradan su axdığını görür. O, tez barmağını həmən deşiyə basıb, suyun axmasının qarşısını alır. Gecəni barmağını deşikdə saxlamaqla keçirən uşaq səhər saatlarında bir keşiş tərəfindən tapılır. Məlum olur ki, uşaq deşikdən axan suyun qarşısını almaqla Niderlandı böyük bir sel fəlakətindən xilas edib.
Novella xanımın da bu gün sərgilədiyi novellalarından belə məlum olub ki, o, özünün "xilaskar” barmağı ilə bəndənizin "Leyla Yunusun əli ilə Talış Respublikası düzəltmək istəyin”in qarşısını alaraq, Azərbaycanı parçalamaqdan xilas edib. Novellanın bu məzhəkəsinin haradan qaynaqlana biləcəyi və Novellanın "xilaskar” hərəkətlərinin nədən ibarət olması mənim üçün də maraq kəsb edir.
Hüquq müdafiə fəaliyyətimdə xeyli sayda insanlarla əməkdaşlıq etmişəm. Amma onların sırasında ümumiyyətlə Əliyev rejiminin hüquq hücumçuları adını daşıyan novellakimlər olmayıb, hətta üz-üzə gəldiyimiz məclislər də barmaqla sayılasıdır. Onlardan biri işgüzar xarakterdə olub. Söhbət 2002-ci ildə Avropa Şurasının Azərbaycan üzrə monitorinq qrupunun üzvlərilə olan görüşdən gedir. Avropa Şurasından olan deputat qrupuna isveçrəli deputat, Azərbaycanda yaxşı tanınan cənab Gross rəhbərlik edirdi. Görüşdə həqiqi hüquq müdafiəçilərilə yanaşı, hökümətin hüquq hücümçuları da iştirak edirdi. Muzakirə mövzüsü siyasi məhbuslar məsələsi idi. Növbə 1993-cü Lənkəran hadisələri ilə bağlı həbs olunanlara çatanda, bu məsələnin Azərbaycanın daxilində bir cür, beynəlxalq səviyyədə başqa cür, yəni onun ideoloji və hüquqi yanaşmaları müxtəlif təqdim edildiyindən, onların hamısının siyasi məhbus hesab edilməsini vurğuladım. Məlumdur ki, həmin insanlar KİV-də separatçı kimi təqdim edilirdi, bütün ictintaq və məhkəmə sənədlərində isə bir kəlmə də olsun separatizmdən söhbət getmirdi və onlar əsasən də Cinayət Məcəlləsini qanunsuz silahlı birləşmələr saxlama maddəsilə mühakimə olunmuşdular. Məsələnin belə gedişatı həmin şəxslərin həbsinin siyasi motivli olmasının mübahisəsiz göstəricisi idi və onlar sonradan da təsdiq olunduğu kimi siyasi məhbus siyahısına salındılar. Novella xanımın arqumenti olmadığından, o, görüş otağını tərk edən kimi vətənşüvənlik etməyə başladı və bununla xeyli müddət yerli medianın gündəmində qala bildi. Görünür o vaxt ona tapşırılan missiyanı yerinə yetirə bilməyən Novella xanım ağalarının yanında reablitasiya olunmaq üçün "onların Talış Respublikası düzəltmək istəyinin qarşısını aldım” fantaziyasını necə uydurubsa, hələ də yaddan çıxarda bilmir.
Ümumiyyətlə novellakimilərin belə mövqe sərgiləməsi ilk baxışdan onların irqçilik xəstəliyinə tutulma təəssuratını yarada bilər. Məsələn, o, özünü vətənpərvər göstərmək üçün nəinki ermənilərin, hətta Azərbaycanın yerli xalqlarının da bostanına yeri gəldi-gəlmədi hər cür daş atmağa hazırdır. Gündəlikdə saxlanılan məsələlərdən biri də "Talış Respublikası” məsələsidir. Təəssüf ki, bəzən bir para talışlar ya vəlvələdən, ya zəlzələdən buna oynamağı sevirlər. Əvvala, Azərbaycan talışın əzəli və əbədi Vətənidir. İkincisi, talış tarixən Azərbaycan dövlətçiliyinin formalaşmasında həmişə əsas rollardan birini oynayıb və bü gün də onun əsas sutunlarından biridir. Yox, Novella xanım, arzularınız ürəyinizdə qalacaq. Zaman o zaman deyil. Kimsə təsəvvür belə etməsin ki, yenidən Heydər Əliyev oyununu oynaya bilər, böyük bir reqionu daha iyirmi il "separatçı” damğası ilə küncə sıxılmış vəziyyətdə saxlaya biləcək. Sizin maskalarınız çoxdan çırılıb. Əsil separatçı sizinkimlərdir. Sizlər talışı məqsədləriniz naminə tanımamaqla, ondan süni separatçı obrazı yaratmaqa separatçılıq edirsiniz. Bəle, biz sizinkimilərin qulağına talış sözü gələndə diskinməməyinizi ehtiva edən bir cəmiyyətin qurulmasında israrlıyıq.
Güya vətənpərvərdirlər deyə novellakimilər cox böyük cək-cevirlə insan huquqları məsələsində Azərbaycanla müqayisədə Ermənistanda vəziyyətin daha ağır olduğunu göstərmək istəyirlər. Amma Novella xanımın "qələt edir” dediyi tək "Azadlıq Evi” təşkilatın hesabatında deyil, bütün beynəlxalq hesabatlarda Azərbaycan Ermənistandan aşağıda qərarlaşıb. Əsl vətənpərvərlik Ermənistanı ucadan söyməkdən asılı olmamalıdır. Bu vətənşüvənlikdən başqa bir şey deyil. Əsl vətənpərvərlik Azərbaycandakı rejimə güzgü tutmaqdır. Onsuz da görünən kəndə bələdçi lazım deyil. Azərbaycan post-sovet məkanında yeganə ölkədir ki, burada hakimiyyət atadan öğula ötürülməklə tarixin ən biabırçı bir aktına imza atılıb. Elə isə Azərbaycan nəinki Ermənistanı, hətta Orta Asiya ölkələrini insan hüquqları sahəsində irticanın bir sıra parametrlərinə görə çoxdan ötüb.
Məsələnin anlaşılmaz tərəfi odur ki, Novella xanımın bu boyda "xidmət”i yalnız ulu öndər Heydər Əliyevin "xilaskarlıq” funksiyası ilə müqayisə olunmalı olduğu halda, indiyə kimi layiqincə qiymətləndirilməmişdir. Məsələn, nədən ulu öndərin oğlu cənab İlham Əliyev Novella xanımın döşündən heç olmasa şərəf ordeni asmayıb. İnanmıram ki, belə bir hadisə Novella xanımın "hüquq müdafiə” fəaliyyətinə mane ola bilsin.
Ataxan Əbilov,
Niderland,
20.06.2013
avropa-az.com
