Düymə ilə hürən küçük və "quru” təzək əhvalatı
Yazıda kobud səslənən ifadələrə görə bəri başdan hörmətli oxuculardan üzr istəyirəm.
Bu günlərdə adi bir yaponiyalı qəribə eksperiment aparıb. O, öz balaca küçüyünün belinə iri səsgücləndirici cihaz bağlayaraq, gülməli nəticə əldə edib. Yaponiyalı əlindəki düyməciyi basmaqla səsgücləndiricini işə salır, küçük quyruğunu bulaya-bulaya düz burnunun ucuna bərkidilmiş mikrofona hürür və... onun bu hürüşü eynilə, zəncirini gəmirən nəhəng bir it hürüşünə bənzəyir. Məqsəd, oğruları və digər şübhəli şəxsləri hirsli-hikkəli hürüşlə qorxudub evin həndəvərindən uzaqlaşdırmaqdır.
Sahibi səsgücləndiricini söndürən kimi, küçüyün səsi də elə əsil küçük səsinə çevrilir. Yəni əks-sədayla səslənən vahiməli və qorxunc "ham-ham” əvəzinə "çik-çiki” xatırladan bapbalaca küçük hürüşü! Qəfl baş verən bu səs transformasiyası, istər-istəməz gülüş doğurur. Hətta küçüyün özü də diksinib-çaşıb qalır.
Görən, bu məzəli "ixtiranı” niyə xatırladım? Və onu xatırlayan kimi nədən yadıma bir vaxtlar "Lider” TV-də misli görünməmiş yaltaqlıq nümunəsi göstərən Etibar Hüseynov adlı birisi düşdü? İndi o, saxta (eyni zamanda, təşəbbüskar!) deputatlardan biridir və hələ də daşıdığı "quyruqbulama” funksiyasını canla-"başla” yerinə yetirir. Deyilənə görə, hətta onunçün "qazan dibi yalamaq” vəzifəsinə irəli çəkilmək şansı da yaranıb.
Bu gün o, boynuna düşən "layiqli vəzifənin” öhtəsindən "ləyaqətlə” gəlir və babası "kor” demiş dəlisov nəvə kimi, gəlib-gedəni vurmağı (daha doğrusu, gəlib-gedənə çamur atmağı) özünə şərəf sayır. Gah El Hərəkatını, Ziyalılar Forumunu qamçılayır, gah AXCP-ni, Musavatı söyür, gah da ki, "optovoy” olaraq müxalifəti "şərəfsiz” adlandırır. Əli Kərimlini, İsa Qəmbəri, Eldar Namazovu təhqir etməkdən xüsusi ləzzət alır. Arada ağız bahəm eləyib, Rüstəm İbrahimbəyova da ilişmək həvəsinə düşür. Güzgüyə baxıb adını özgələrinə qoymaq mərəzinə yoluxmuş bu zavallı elə bilir ki, yüz agıllı işini-gücünü buraxıb onun quyuya atdığı daşı çıxartmaqla məşğul olacaq. Öz sözünü və belə görünür ki, həm də öz səsini (əqidəsindən isə heç danışmağa dəyməz) icarəyə verən bu buyruq qulu daha düşünmür ki, atdığı həmin o daş bumeranq formasındadı və nəticədə gəlib onun öz başına düşəcək,-əlbəttə, əgər həmin an onun başı yaladığı qazanın içində olmasa.
Əslində, Etibar kimi "insanlar” saqqız ağacı təki, gəlib-gedəni batırıb-bulamalıdırlar ki, yiyələrindən yağlı "malades” ala bilsinlər. Burada təəccüb ediləsi bir şey də yoxdur; bu onların yaşam tərzi, mövcudluğudur. Əmr və qısqırtmayla fəaliyyət göstərənlərin təbiəti belədir. Bu sayaq tiplər məhz onunçün gündəmdə qalmağa can atırlar ki, gündəyməzdə rahat şəkildə otura bilsinlər.
Lənət şeytana! Ləzzətlə "ham-ham” hürdüyü yerdə, düyməcik basılandan sonra "çik-çik” eləyən həmin o bapbalaca it balasını görəndə, niyə məhz Etibar düşdü yadıma? – anlaya bilmirəm!..
Bu məqamda çox-çox illər əvvəl şahidi və iştirakçısı olduğum bir əhvalatı diqqətinizə çatdırım - xoşagəlməz bir əhvalatı. Lap balacaydım. Ömrümdə ilk dəfəydi ki, yaylağa getmişdik. Alaçıqda yaşayırdıq. O vaxtlar nə qaz vardı, nə də ki, işıq. Ocağı təzəklə(1) yandırırdılar. Bir gün mən də kənd uşaqlarına qoşulub sevinə-sevinə təzək yığmağa getdim. Həmin uşaqlar bu işdə nisbətən təcrübəliydilər, qısa müddət ərzində torbalarını yarıyacan quru təzəklə doldurdular. Mənimsə bəxtim gətirmədi. Elə birinci təşəbbüsdəcə əlim biləyəcən... Nə isə... Nə biləydim, şəhərdən gəlmişdim; andır, ilk baxışda quru təzəkdən qətiyyən fərqlənmirdi. Girdə və yastı təzəyin üstü günəşin istisindən əməlli-başlı qaysaqlanmışdı...
Hə, həmin o qaysaq bağlamış "quru” təzək indiyəcən hafizəmdə ilişib qalıb. Televizoru, yaxud kompüteri açıram, qəzet-jurnallara baxıram – Siyavuş Novruzovun, Musa Quliyevin, Mübariz Qurbanlının, Hüseynbala Mirələmlinin və digər bu kimi "maralların” şəkil-şüküllərini görürəm, çıxışları və mərifətsiz atmacalarını oxuyuram, - yenə həmin andıra qalmış nəm təzək düşür yadıma... Dübarə qayıdıram uşaqlıq illərinə. Xəyallara senzura qoymaq olmur axı. Yəni demək istəyirəm ki, belələrinin kənardan qalstuklu, səliqə-səhmanlı görünmələri və onların qatı açılmamış dollar "paçkasını” xatırladan "vid-fasonları” gərək sizləri aldatmasın. Bilin ki, ehtiyat təkcə igidin yaraşığı sayılmır...
Son zamanlar bu sıraya, az qala bir iqtidar sığalına görə öz sözünü, əqidəsini, nəfəsini, hətta öz dədəsini belə satmağa hazır olan bəzi üzdəniraq müxalifət nümayəndələrini də əlavə etmək olar. Heç uzağa getməyək, misal üçün, Hafiz Hacıyevin yumruqçun sino gedən "mordasını” görəndə adamın yadına özgə nə düşə bilər ki? Lap, "desəm öldürərlər, deməsəm ölləm” məsələsidir. Mətləbdən uzaqlaşmayaq.
...Həmin o qaysaq bağlamış yaş təzək haradansa ləng kino lenti kimi, fırlana-fırlana gəlib durdu gözüm önündə. Oturub özümçün bir xeylaq çək-çevir elədim. Ki, bəlkə, hansısa internet saytında təsadüfən Etibar Hüseynovun şəklini görməsəydim, heç o təzəyi də xatırlamazdım. Və ya əksinə, təzək yadıma düşməsəydi, heç Etibarın sürtük sifəti də xəyalımda canlanmazdı. Xülasə, qəliz məsələdir... Hesab eləyin ki, mən Etibar adlı (adına bax, ha! "Sənin etibarsız adına...”(2) ) "adam” barədə heç nə demədim və ya yazmadım. Siz də heç nə oxumadınız və ya eşitmədiniz. Gəlin, ağrımayan başımıza yaylıq bağlamayaq!..
Əlqərəz, belə adamlar heç vaxt qarşısına rəqəm yazılmayacaq sıfıra oxşayırlar. Belələri təhlükəli sürünənlər fəsiləsinə daxildilər və "xozeynlərinin” əmrini yerinə yetirməyə daima "ştık” kimi hazır olurlar. İstənilən adama da qara yaxıb, şər-böhtan (bəzənsə, daha natəmiz şeylər) atmağa həmişə müntəzirdilər... "Dayan! Toxunma! Əlin batar!”
Düymə ilə hürən küçük və quru-yaş təzək! Qoy, məhkəməyə obyektiv, peşəkar və vicdanlı rəy əvəzinə donos verməyə öyrəşmiş linqvistika üzrə ekspertlər rəhm eləsinlər mənə. Sadəcə, bu ifadələrin özgə fonetik transkripsiyasını tapa bilmədim.
Şər deməsən, xeyir gəlməz. İndi öz-özümə sual edirəm: Əcaba, görən iqtidarın isti-ilıq tumarı nəticəsində qaysaqlanmış bu girdə və yastısifətlilərin ekzotik səsləri keçən karvanı saxlaya və ya öz yolundan sapdıra bilərmi?..
Eldəniz Quliyev
_____________________
1 Təzəyin nə olduğunu bilməyənlər bilənlərdən soruşsun – (E.Q.)
2 Vaxtı ilə məşhur olan bu həcvi bilənlər bilməyənlərə anlatsın – (E.Q.)
