 Müəllifin bu yazısı 18.08.2011-ci il tarixdə "fasebook" sosial şəbəkədə paylaşdırılıb. Məqalənin aktuallığını nəzərə alıb, intriqalardan kənarda durmaq kimi məramımıza rəğmən, onu ixtisarla çap edirik
DÖVLƏT STATİSTİKA KOMİTƏSİ...
Mən özüm üçün bir şeyi yəqin etmişəm, kimsə bizim sayımızı bilərəkdən azaldır və mənə elə gəlir ki, bu azaltma 10 dəfə yox, 100 dəfə mislinə (bəlkə də çox!) bərabərdir. Sübut, buyurun bu da sübut. Mən Dövlət Statistika Komitəsinə sorğu verdim ki, Respublikamızın şəhər və rayonlarında yaşayan Talışların sayı barədə mənə məlumat versinlər, heç gözləmədiyim halda həmən sorğuya 3 gün ərzində cavab gəldi, bu da onu göstərir ki, DSK sorğulara çox məsuliyyətlə yanaşır, sorğuları vaxtında və konkret cavablandırır.
Dövlət Statistika Komitəsinin sədrinin birinci müavini Həmid Bağırov cənablarının imzaladığı cavabda deyilir:
"....Eyni zamanda bildirirəm ki, əhalinin milli tərkibi haqqında məlumatlar əhalinin siyahıyaalınmalarının nəticələri əsasında əldə edilir və sorğu olunan hər bir şəxs milliyətini özü müəyyən edir” Sonra isə Talışlar barədə məlumat verilir.
Respublika üzrə - 111996 nəfər.
O cümlədən:
Bakı şəhəri – 1048
Lənkəran rayonu – 54125
Astara rayonu – 38207
Masallı rayonu – 15675
Lerik rayonu – 2281
Sumqayıt – 475
Abşeron rayonu – 68
Xaçmaz rayonu – 36
Cəlilabad rayonu – 24
Quba rayonu – 10
Qəbələ rayonu – 7
Beyləqan rayonu - 6
Tovuz rayonu - 6
Cəbrayıl rayonu – 5
Göygöl rayonu – 5
Digər rayon və şəhərlər – 18"
Dəhşəti görürsünüzmü? Talışın beşiyi sayılan Lerikdə cəmi iki min iki yüz həştad bir nəfər Talış yaşayır ki, bu da təqribən bizim kəndin əhalisinə bərabərdir. Bəs qalan kəndlərdə Talış yaşamırmı? Hara getdi bu Talışlar?
Indi qayıdaq DSK-nın cavabına. Cavabda oxuyuruq ki, hər kəs öz milli mənsubiyyətini təyin etməkdə azaddır, yəni gələn siyahıyaalmada mən özümü "monqol” kimi qeydiyyatdan keçirə bilərəm və ümüdvaram ki, gələn siyahıyaalmada bütün Talışlar belə də edəcəklər, a kişi, əgər bizim adımızı Talış yazmırlarsa, heç olmasa monqol yazsınlar, bizimçün nə fərqi, öz adımızla çağrılmırıqsa, niyə də monqol çağrılmayaq? Bəzi Oxucular buna etiraz edəcəklər, deyəcəklər "biz hara, monqol hara”, vallah monqollar bizdən üstün millətdirlər, ən azı ona görə ki, ÖZ ADLARI ilə çağrılırlar, bizim isə icra məmurlarımız Ramiz bolinin yazdığı limit ilə Talışların sayını müəyyən edirlər, buna mənim sübutum da var, Talış rayonlarında özlərini Talış yazdıranlar İcrada oturan "Talışdan dönmə qatırların” hüzuruna çağrılıblar və "ə sən kimsən ki, özünü Talış yazdırırsan, ə sənin filankəsin filan yerdə işləmir? A bala, get ağıllı ol” xəbərdarlığını alıblar və ... gedib "ağıllanıblar”....
TALIŞIN MƏKTƏBLƏRİ.....
Hər şey təsadüfə bağlıdır, mən hər yerdə "bizim məktəblərdə Talış dili tədris olunur” kimi FƏXARƏTLİ ibarə işlədirdim, indi işlətmirəm, çünkü bizim məktəblərdə Talış dili artıq TƏDRİS OLUNMUR! Niyəsi də odur ki, Talış dilini kimə keçsinlər? Bütün millətlər artdığı halda biz nədənsə "super sürətlə” azalırıq, bunu başa düşmək üçün ən azı statistikaya nəzər yetirmək kifayətdir. Əvvəlcə 1939-cu ilin statistik göstəricilərinə nəzər salaq
Lerik rayonu (1939-cu il siyahıya alması):
Etnik quplar əhalinin sayı (Nəfər)
Talışlar 20.984 (68,9%)
Azərbaycanlılar 8.855 (29,1%)
Ruslar 402 (1,3%)
Ermənilər 32 (0,1%)
Ləzgilər 20 (0,1%)
Yəhudilər 9 (0,1%)
Avarlar 2 (0,1%)
Digər 1 (0,1%)
Bütün rayon üzrə 30.443 (100%)
Demək Lerik rayonunda 1939-cu ildə 30443 nəfər əhali yaşayıb ki, bunlardan da 20989 nəfəri Talış olub (verdik "yaddaşa”).
Indi isə 1999-cu ilin statistik göstəricilərinə nəzər salaq.
1999-cu ilin 27 yanvar-4 fevral tarixləri arasında aparılmış siyahıya almaya əsasən Lerik rayonunun əhalisi 63.314 nəfər (88,49%-i azərbaycanlı, 11,42%-i talış, 0,6%-i digər millətlər olmaq üzrə) olmuşdur .
Əvvəlcə 1999-cu il üçün statistik göstəricilərin faiz nisbətinə əsasən Lerikin Talış əhalisinin "dəqiq” sayını çıxaraq. 6969 nəfər (verək yaddaşa).
Statistik göstəricilərdən belə başa düşülür ki, Lerik rayonunun əhalisinin 2 dəfədən çox artmasına baxmayaraq, Talışlar 3 dəfədən çox azalıblar!
Yox, bu hələ son deyil, dəhşət hələ arxadadır, əgər 60 ilə (1939-dan 1999-a kimi) Lerik rayonunun əhalisi 30 mindən 63 minəcən çoxalıbsa, demək 1999-cu ildən 2011-ci iləcən əhali daha 20 min nəfər civarında artmalıdır, bu da edir 83 min nəfər və 83 min nəfərin yalnız 2281 nəfəri ( 2.74 faiz) TALIŞDIR! Və 20 ilə Talışlar daha 3 dəfədən çox azalıblar! Gülməlidir, yoxsa ağlamalı? Indi gördünüz ki, biz özümüzü Talış yazdıra bilmiriksə, elə monqol yazdırsaq məsləhətdir!
Hə, az qala monqollar, üzr istəyirəm, şeytan məni yoldan çıxartmışdı, mövzudan yayınacaqdım. Axı sual verdim: Talış dili kimin üçün tədris olunsun? Əgər Lerik rayonunda cəmi iki min iki yüz Talış yaşayırsa, demək bunlardan çox olsa 200 nəfəri məktəbli olar ki, bunları da Lerikin kəndlərinə bölsən, təqribən hər kəndə 2-3 nəfər düşə, düşməyə! Indi sizə qurban, bu Talış dili kimə lazımdır axı, adı olub, özü olmayan millətə? Vallah lazım deyil, lazım olsaydı bizim "kəllə vuranlarımız” silkələnərdilər, pul-paranın örtdüyü gözlərini, vəzifənin qıfılladığı ağızlarını açardılar və Ramiz boliyə, lap elə İlham boliyə deyərdilər ki, bəsdirin bizim millətin sayı ilə manipulyasiya etdiniz! Bəsdirin bizi ildən-ilə ona-buna yamaq etdiniz! Biz varıq, biz olmuşuq, biz olmaq istəyirik, çünkü bu gedişlə biz artıq OLMAYACAĞIQ! Amma kimin üçün yazırsan, əlində Talış qəzeti tutmaqdan qorxan, atalarının qəbirlərinin yerini unutmuş, "öndərin” qəbrini hər gün ziyarət edən "bütpərəstlər” üçünmü? Kimin üçün yazırsan, "man tolış deyiləm” deyən, tırki düz-əməlli danışa bilməyən, anasının dilini bəyənməyən, dolayısı ilə anasının dilinə, yəni AĞZININ İÇİNƏ tüpürən MANQURTÇUNMU? Kimin üçün yazırsan, mənə dostluq göndərib, "Biz Talışlara hansı soyad sonluğu lazımdır” yazımı və şəklimi "Talış org” saytından çıxaran sayt rəhbərliyi üçünmü? Kimin üçün yazırsan, öz şəxsi ambisiyasını milli məfkurədən üstün tutan, bir MƏFKURƏ ətrafında birləşə bilməyən, kiril qrafikası ilə yazıb, latın qrafikası ilə yazanları düşmən, satqın sayan, latın qrafikası ilə yazıb, kiril qrafikası ilə yazanları "keçmişin qalıqları” adlandıran ziyalılar üçünmü? Kimin üçün yazırsan, mədəniyyət mərkəzinin ofisi olmayan millət üçünmü? Ümumiyyətlə, BİZ MİLLƏTİKMİ?
İ.S. Mənim üçün bir şey aydındır, biz özümüz-özümüzü qəbul etmiriksə, bu iqtidar bizi niyə qəbul etməlidir ki?
Rafiq CƏLİLOV
Redaksiyadan: məqalə müəllifinə qələmə aldığı məzmunlu araşdırmasına görə dərin təşəkkürümüzü bildirməklə xatırlayırıq ki, yazıda adının hallanmasına məruz qalan saytımızın ünvanına deyilənlər yersizdir. Hesab edirik ki, müəllif tez-tez müşahidə olunan növbəti tələskənliyinə yol verib. Belə ki, hörmətli müəllif barəsində söhbət açdığı yazısı ilə saytımızın aşağıda qeyd etdiyimiz səhifəsində bir daha tanış ola bilər:
http://www.talish.org/news/biz_talislara_hansi_soyad_sonlugu_lazimdir/2011-01-31-234
|
