Lerikin ucqar kəndlərindən biri də Dızdipok kəndidir. Kənd Piran adlı ərazinin tərkibində olub, Azərbaycan-İran sərhəddinə yaxın ərazidə yerləşir. Piran sözünün talış dilində mənası “pirlər”dir. Piranda Bobogil, Aksa və digər basqa pirlər mövcuddur. Belə rəvayət olunur ki, İslam Peyğəmbəri Məhəmmədin əshabəsi Dızdipok kəndinin yanindaki Aksapeştə kəndində dəfn edilib. Buralar dünyanın ən qədim yaşayış yerlərindən olub, qədim qəbirlərlə zəngindir. Dünyanın nadir ağacları kəndə yaxın Bıskes adlı ərazidə bitir. Kənd 1856-cı ildə Lerikin Tənqabın kəndindən köçən Məşədi Şivəxan tərəfindən salınıb. Kəndin ilk sakini Məşədi Şivəxan Bradi meşə ərazisində ilk evini tikir.
Lerikin başqa kəndləri kimi, bu kəndin də problemləri həddini aşır. Dızdipoku Lənkəranla birləşdirən yol çox pis vəziyyətdədir. Qar yağarkən aidiyyatı qurumlar yolları təmizləmədikləri üçün, qarlı və şaxtalı havalarda yol həftələrlə bağlı, hərəkət üçün çox təhlükəli olur! Qarda məktəblilər qonşu Hamarat kəndinə gedə bilmirlər. Kənddə heç bir dövlət idarəsi, obyekt, is yeri yoxdur. Belə ki, kənddə bağça, kitabxana, poçt, tibb məntəqəsi yoxdur. Qaynar xətlərdən 102 və 103 xidmətlərinə müraciət olunduğu təqdirdə onlar kəndə çox gec gəlirlər. Kəndə yaxın ərazilərdə belə polis sahə məntəqəsi, sahə müvəkkili və tibb məntəqəsi yoxdur. Kənddə və qonşu kəndlərdə rəhmətə gedənlərin tibbi ekspertizası dövlət tərəfindən keçirilmir. Əhalinin hüquqi savadı yox səviyyəsindədir.
Kəndin əksər sakinləri, iş tapmaq üçün çoxdan buranı tərk edərək Rusiyaya və Bakı ətrafı ərazilərə köçüblər. Əhali, tibbi xidmətin yoxluğundan əziyyət çəkir. Xəstələr, müalicə üçün Bakıya – qohumları gilə gedirlər. Kənd sagirdlərinin təhsil aldığı Hamarat məktəbində təhsilin səviyyəsi olduqca aşağıdır, ali məktəblərə qəbul faizi ürəkaçan deyil. Təhsilin səviyyəsinə görə Lerik respublikada sonuncu yerlərdən birini tutur.
Kənd və eləcə də ətraf kəndlər mavi qaz təminatndan məhrumdurlar və odundan istifadə edirlər, meşələr çox seyrəlib, qırılan meşələrin əvəzinə Lerik Meşə Təsərrüfatı İdarəsi meşə zolaqları salmır ki, bu da Talış dağlarının ekoloji balansını korlayır, nəticədə bulaqlar, xüsusən müalicəvi əhəmiyyətli bulaqlar quruyurlar. Bu ərazilərdə tez-tez meşə yanğınları olsa da, FHN-nin Lerik rayonu üzrə yanğınsöndürmə xidməti, yolların uzaqlığını və bərbad olmasını əsas gətirərək, bəzən saatlarla, bəzən isə günlərlə davam edən yanğını söndürmür.
Bu kənddə, eləcə də ətraf kəndlərdə təhsilin, mədəniyyətin aşağı səviyyəsi insanlar arası münasibətə və yaşamın digər sahələrinə mənfi təsir göstərir, mədəni və iqtisadi inkişaf olmadığı üçün həlli olmayan problemlər coxalır. Bu kənddə, eləcə də ətraf kəndlərdə məscidlərdə xütbə oxunmur, gündəlik camaat namazları qılınmır, dini təhsil üçün nəzərdə tutulan mədrəsələr yoxdur. Məsçitlər ibadət üçün tam yararsız olduğundan, hətta fərdi qaydada ora ibadətə gedənlər olmurr.
Bu ərazilərə, eləcə də Dızdipok kəndinə getmək üçün dövlət, hələ də avtobus və ya digər minik vasitələri ayırmayıb. Əhali və kəndə qonaq qismində gələnlər, taksi kimi fəaliyyət göstərən UAZ avtomobillərindən istifadə etməyə məcburdurlar.
Dızdipok və ətraf kəndlərdə böyük mağazalar olmadığı üçün, əhali vacib rzaqların alınması üçün Lənkəran şəhərinə getməyə məcburdurlar ki, bu da əlavə vaxt itkisi ilə bərabər ailə büdcəsinə, elə də az olmayan əlavə xərc hesabına başa gəlir.
Demək olar ki,Dızdipok, digər ucqar Talış kəndləri kimi hələ də Daş dövrünü yaşayır!
Famil ŞIVƏXAN
Sumqayıt
Foto: Vüqar Həmati
“Tolışon Sədo” N:-04(97)
09 may 2017
