Haqq – Ədalət naminə yaradılan kainat və bəşəriyyət
Müqəddəs Qurani-Kərimdə bildirildiyi kimi, "...Allah göyləri, yeri və aralarındakı hər şeyi Haqq-Ədalətlə, müəyyən bir müddət üçün yaratmışdır” (30:8;29;44;64:3). Digər bir ayəyə istinadən, "...Rəbbiniz hər şeyə öz xilqətini (özəlliyindən nişanə) verən, sonra da Hidayət edəndir (yəni ona müvafiq Haqq yolunu göstərəndir” (20:50;64:3).
Bu ayələrdən belə nəticə çıxır ki, kainatın ən nəhəng göy cisimlərindən tutmuş ta gözəgörünməz ən kiçik atom hissəciklərinədək, hər şeyi Ədalət(!) və Hikmətlə(!) xəlq edən Xaliq onlara öz mübarək özəlliyindən ("ƏSMAÜL-HÜSNA”sından) bir nişanə (imza, dəlil) bəxş etməklə yanaşı, hər biri üçün müəyyən HAQQ-ƏDALƏT yolunu da müəyyənləşdirmişdir. Başqa sözlə desək, kainatda heç nə xaotik (özbaşına) deyildir...
Min illərdən bəri, dillərimizdən düşməyən "HAQQ” və "ƏDALƏT” kəlmələri də YARADANın mübarək isimlərindən yaranıb, HAQQ – aşkar şəkildə görünən mütləq həqiqət: ƏDL (Adil) – hər şeyə yaratdığı məqsədinə görə haqqını vermək deməkdir. Mütləq HAQQ – ƏDALƏT sahibi olan Allah yer-göy üzündəki bütün məxluqatından ən üstün, kamil və gözəl yaratdığı insanlara bu mübarək isimlərindən pay verərək, onlardan da haqlarına sahib çıxmaq və ədalətli olmağı əmr etdi... Əfsus ki, elə ilk günlərdən, Allahın HAQQ vədini unudaraq, iblisin yalan vədinə uyan Adəm və Həvva baba-nənəmiz onlara həvalə edilən Haqqlarına sadiq və sahib çıxmayıb nəfslərinə zülm etdiklərindən, yəni, Xaliqlərinin Ədalət əmrini pozduqlarından , o əbədi səadətli vətənlərindən qovularaq bu min bir məşəqqətli fani dünyaya atıldılar. Amma Rəhim isminə sadiq Rəbbimiz onlara və nəslinə rəhm edərək, yuxarıdakı ilk ayədə göstərildiyi kimi, islah olunmaları üçün "müəyyən bir müddət” – "düşünəcək kimsənin düşünə biləcəyi vaxt qədər ömür” (35:37) bəxş etdi.
Bununla belə, bir daha insanlara xatırlandı ki, "Allah göyləri (ruhlar məskənini - H.M.) və yeri (cisimlərin məskənini - H.M.) Haqq – Ədalət olaraq və hər kəsin qazandığı nə isənin əvəzini (mükafatını ya cəzasını - H.M.) görməsi üçün yaratmışdır. Və onlara heç bir haqsızlıq edilməz” (45:22). Lakin bu unutqan məxluqların əksəriyyəti yenə də azaraq, düşünmək(!) istəmədilər ki, Allah "göyləri, yeri və aralarında olanları oyun-oyuncaq olaraq yaratmadı” (44:38), "onları HAQQ olaraq yaratdı” (44:39). Və "...Allahın vədi HAQQdır, O, insanları yoxdan yaradır, sonra iman gətirib yaxşı işlər görənləri ƏDALƏTLƏ mükafatlandırmaq üçün yenidən dirildir” (10:4).
Ədalətin əksi (antonomi) zülmdür. Mütləq ƏDALƏT sahibi olan cənabi HAQQ ƏDL isminə müvafiq olaraq, zərrə qədər haqsızlıq – zülm etməkdən münəzəh olduğundan, xəlq etdiyi bəşərdən də əsas tələbi – istənilən halda "...ədalətdən möhkəm yapışan şahid olun! (Yəni əzmlə ədalətin müdafiəsində durun)... Nəfsinizə uyub o ƏDALƏTDƏN üz döndərməyin” (4:135); "Ədalətli olun!” (5:8;16:90,7:29); "ədalətlə hökm et” (5:42; 4:58); "Haqqı (bilə-bilə) batilə qarışdırmayın və Haqqı gizlətməyin” (2:42) kimi əmrlərini yerinə yetirməkdir.
Xaliqimiz Onun bu əmrlərinə məhəl qoymayan azğın insanları da o HAQQ – Hesab günü ƏDALƏTLƏ mühakimə edəcəyini vəd edir: "Əgər zülm etmiş bir şəxs yer üzündə olan hər şeyə sahib olsaydı, onu (Allahın əzabından qurtarmaq üçün) fəda verərdi. Onlar əzabı gördükləri zaman için-için peşiman olarlar. (İnsanlar) arasında ədalətlə hökm olunar, onlara zülm edilməz (Birinin günahı digərinin boynuna qoyulmaz və heç kəsə günahından artıq verilməz)” (10:54).
Beləliklə HAQQ – ƏDALƏT naminə kainatı, bəşəriyyəti, fani və əbədi dünyanı xəlq edən Xaliqin Hikmət dəryasının bütün fəzilətlərindən ən üstünü və ən kamili ƏDALƏTdir! Demək, həm bu fani, həm də o əbədi vətənimizdəki xoşbəxtlik qapısının açarı da məhz Haqq-Ədalətə necə və nə dərəcədə sadiq və sahib olub-olmamağımıza bağlıdır.
Bəs, Ədalətin meyarı, yəni, bu və ya digər mövqeyimizdə, söz, fikir və əməlimizdə HAQlı olub-olmamağımızı necə müəyyənləşdirməli?
(Ardı var)
Hilal Məmmədov
Siyasi məhbus
Kürdəxanı
