Leyla Yunus: "Bu ordeninin verilməsi demokratiya uğrunda mübarizə aparanlara münasibətin göstəricisidir"
Paskal Monye: "Hökumətin Azərbaycan xalqının gözlədiyi siyasi və iqtisadi islahatları həyata keçirməsi vacibdir"
Mayın 22-də Fransa səfirliyində azərbaycanlı hüquq müdafiəçisi, Sülh və Demokratiya İnstitutunun (SDİ) rəhbəri Leyla Yunusun Fransanın Fəxri Legion Kavaleri ordeni ilə təltif olunması mərasimi keçirilib. O, bu mükafata insan hüquqları uğrunda fədakarcasına mübarizəsinə görə layiq görülüb. Tədbirə ölkənin tanınmış ictimai-siyasi xadimləri, diplomatik korpusun nümayəndələri, vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçiləri dəvət olunmuşdu.
L.Yunusa mükafatı bu münasibətlə Azərbaycana gəlmiş Fransanın insan hüquqları və Xolokost faciəsinin beynəlxalq tanınması üzrə səfiri Fransua Zimre təqdim edib. Fransa səfiri Paskal Monye qeyd edib ki, L.Yunusa ordenin verilməsi bu ölkənin həyatını insan hüquqlarına həsr etmiş insanlara münasibətinin göstəricisidir. O deyib ki, L.Yunus yalnız insan hüquqları uğrunda mübarizə aparmır, həm də qadınların hüquqlarının müdafiəsi, Azərbaycan və erməni xalqları arasında barışın olması üçün çox işlər görür. P.Monye Fransanın Ermənistanın dostu və Azərbaycanı sevməyən ölkə olması barədə fikirlərin yalnış olduğunu qeyd edib. "Bu, həqiqətəuyğun deyil",- o vurğulayıb.
Eyni zamanda səfir hökumətin Azərbaycan xalqının gözlədiyi siyasi və iqtisadi islahatları həyata keçirməsinin vacib olduğunu qeyd edib.
Öz növbəsində F.Zimre söyləyib ki, insan hüquqları xarici siyasətdə mühüm yer tutur və hətta Fransa səfirliklərini "insan haqları evləri" adlandırırlar. O deyib ki, insan hüquqları nə dövlətlər, nə də diplomatların çıxışları ilə irəliləyir, fədakar insanların sayəsində irəliləyir ki, bəzən bu insanlar öz azadlığını, hətta həyatını belə qurban verməli olur. "Bu adamların ən yaxşı müdafiəyə ehtiyacı var",- o bildirib. L.Yunusun fəaliyyətinə toxunan F.Zimre qeyd edib ki, onun həyatı fundamental azadlıqların müdafiəsinə yönəlib. Onun vətəndaş mövqeyinin formalaşması ailə faciəsinin təsiri ilə baş verib. L.Yunusun babasının üç qardaşı repressiyaya məruz qalıb - ikisi güllələnib, biri sürgündə həlak olub.
F.Zimre Kannda kinofestivalın keçirildiyi bir vaxtda Bakıda Azərbaycan kinematoqrafiyasının özəyində dayananlardan birinin (L.Yunusun babası Teymur Useynov Azərbaycan kino sənətinin inkişafına mühüm töhfə verib, ilk Azərbaycan filmlərinin çəkilişlərini ini aparıb) nəvəsinə Fransa ordeninin verilməsinin də rəmzi məna daşıdığını qeyd edib.
Sonra F.Zimre deyib ki, L.Yunus SSRİ dönəmində tarixçi kimi çalışdığı 25 il ərzində dissident jurnalistika ilə məşğul olub, yenidənqurmanın başlanması ilə demokratik hərəkatda iştirak edib. "L.Yunusu xarakterizə edən mərdlik, azadlıq, insan hüquqları uğrunda mübarizəsidir. Və bu da Fransanın dəyərləridir",- F.Zümre vurğulayıb.
L.Yunusa ordenin təqdimatı keçirildən sonra hüquq müdafiəçisi çıxış etdi: "Bu mükafat böyük şərəf və məsuliyyətdir. Mənə göstərilən böyük şərəfə görə Fransanın prezidenti Fransua Ollanda və bu ideyanın irəli sürülməsində, reallaşmasında əməyi keçən hər bir kəsə minnətdarlığımı bildirirəm. Bu yüksək mükafat təkcə mənim Azərbaycanda demokratiya və insan haqları uğrunda apardığım mübarizəyə dəstək deyil. Bu mükafat eyni zamanda bizim demokratik düşərgəyə dəstəkdir. İyirmi beş il əvvəl biz Azərbaycanın sovet imperiyasından azad olunması və demokratik dövlətə çevrilməsi üçün səylər göstərirdik. Çoxmillətli sovet imperiyası dağıldı, amma biz Azərbaycanda demokratik, hüquqi dövlət qurmağa nail olmadıq. Çox ümid edirəm ki, 1993-cü ildə KQB generalı Heydər Əliyevin necə hakimiyyətə gətirildiyini yazmağa mənim ömrüm və gücüm çatacaq.
Gənclərə baxıb qürur duyuram
Bizim nəslin yerinə gənclər gəlir və mənə onların hansı repressiyalara məruz qaldığını görmək çox ağrılıdır. Amma onların bütün bu çətinliklərə necə sinə gərdiyini görəndə qürur duyuram.
Atası və bacısı hazırda həbsdə olan Nərgiz Yaqublu öz mübarizəsini davam etdirir. Dəyanət Babayevlə bağlı məhkəmə prosesi artıq bir neçə aydır ki, davam edir. Əbülfəz Qurbanlı, Əhəd Məmmədli və Tural Abbaslı həbs və amansız işgəncələrdən keçiblər. Qondarma ittihamlarla Üzeyir Məmmədli, Rəşad Həsənov, Rəşadət Axundov, Məhəmməd Əzizov, Şahin Novruzlu, Bəxtiyar Quliyev, Zaur Qurbanlı, Tural Həsənzadə, Daşqın Məlikov, İlkin Rüstəmzadə, Rəşad Ramazanov hazırda həbsdədirlər. Mehman Hüseynov və Turqut Qəmbərin təqibi davam edir. Bəyim Həsənli, Aygün Pəngəliyeva, Ülvi Həsənli, İlqar Şirəli... bu gənclər hələ də mübarizəni davam etdirirlər. Bax, bu incə qızlar Bəyim Həsənli, Aygün Pəncəliyeva qoluzorlu polislərlə mitinqlərdə mübarizə aparırlar.
Bu tədbirdə demokratiya uğrunda mübarizə aparan cəsur və güclü kəslər toplaşıb və onlar qalib gələcəklər. Tale elə gətirib ki, Azərbaycanın müasir tarixində mübarizənin ağır yükü sizin çiyinlərinizə düşüb. Mən sizin qarşınızda baş əyirəm və inanıram ki, siz demokratik, hüquqi Azərbaycanda yaşayacaqsınız.
Mübarizə davam edir
Hazırda həbslər, demək olar, hər gün baş verir. Müxalifətçilərə (İlqar Məmmədov, Tofiq Yaqublu) vətəndaş cəmiyyətinin fəallarına, hüquq müdafiəçilərinə, jurnalistlərə, blogerlərə, inanclı şəxslərə (Tale Bağırzadə) təzyiq edir və onları qondarma ittihamlar həbs edirlər. Mən yalnız bir neçə ad çəkdim. Sülh və Demokratiya İnstitutunun siyahısında 80 nəfər vicdan məhbusunun adı var.
Mənim həyatımda ağ və qara günlər olub. Amma ən dəhşətlisi özünü tam gücsüz hesab etməkdir. Sənin əqidə yoldaşın, həmfikrin türmədədir, ona dəhşətli əzablar, işgəncələr verirlər. Amma sənin buna qarşı çıxmağa gücün yoxdur. Nəticədə sənin əqidədaşın həbsdə işgəncələrlə, alçaldılmaqla dünyasını dəyişir.
Sən bütün bunları bilirsən, amma heç nə ilə kömək edə bilmirsən!!! Bax, bu dəhşətli hissdir və bu hiss məni sadəcə olaraq öldürür. Bu hiss məni hüquq müdafiəçisi, "Tolişi Səda" qəzetinin baş redaktoru Hilal Məmmədovun həbsinin ilk günündən tərk etmir.
Mənə yazdığı bir məktubda Hilal vurğulayırdı: "Leyla, onlar Novruzəli Məmmədovu öldürdülər, indi məni öldürmək istəyirlər".
Cənab Zimer, mən onun şəklini Sizə təqdim etmək istəyirəm (Leyla Yunus H.Məmmədovun şəklini tədbir iştirakçılarına nümayiş etdirərək F.Zimre təqdim etdi). Biz çoxuq və hamımız yaxşılıq etmək istəyirik. Amma təəssüf ki, mən 30-cu illərdə babam və dostları kimi gücsüzük. O zaman da babam və dostları Bağırovun zirzəmilərində, Stalinin lagerlərində olan öz yaxınlarının həyatlarını xilas edə bilmirdilər.
Belə çıxır ki, biz artıq 4 nəsildir ki, bu hisslə yaşayırıq...
Qoy Hilal Məmmədovun bu şəkli Sizə Azərbaycanda nə baş verdiyini və çarəsizlik hissiylə yaşamağın nə demək olduğunu unutmağa imkan verməsin".
