 Yaxud bir daha rejimin talış adı ilə bağlılığı olan hər şeyin saxtalaşdırılaraq başqa formada təqdim edən siyasəti barədə
Göz açıb bu ədalətsiz dünyaya baxdıqca, içimdən məni çoxlu suallar düşündürür. Daha çox düşündürücü suallardan biri də budur ki, doğrudanmı biz müstəqil, demokratik, tolerant ölkənin vətəndaşlarıyıqmı?
Bu sual da məni düşünməyə vadar edir. Öz-özümə sual edirəm, məgər biz talışlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, dövlət müstəqilliyi uğrunda gedən mübarizə və müharibələrdə azmı şəhidlər vermişik, azmı təhdid olunmaqla zindanlara düşmüşük?
... Sevindik ki, müstəqil, suveren dövlətin vətəndaşlarıyıq. Çox keçmədi ki, bu sevicimiz, biz talışların acı göz yaşlarına səbəb oldu. Talış zonasının adı çox əcaib şəkildə dəyişdirilərək "Cənub zonası” adlandırıldı. Yer, kənd, şəhər adlarımızın da dəyişdirilərək eybəcər hala salınması davam etməkdədir.
Sonrakı mərhələdə soyad sonluqları türkləşməklə qanuniləşdirildi. Baxmayaraq ki, talışlar da soyad sonluğunun dəyişdirilməsi ilə əlaqədar Milli Məclisə təkliflər verdilər, bütün müraciətlər qulaq ardına vuruldu, nəzərə alınmadı. Belə siyasət nəinki talışları, hətta Azərbaycanda yaşayan heç bir aboragen xalqın hüquqlarını nəzərə almadı. Bu barədə uzun-uzadı yazmaq fikrim olmasa da, bu vacib mövzuya toxunmamaq da mümkün deyil.
Hər bir millətin haqqı olduğu qədər talışın da haqqı var ki, özünün milli-mənəvi dəyərlərini qorusun və bunu özgəninkiləşdirmə siyasətinə qarşı çıxsın və ən azı belə çirkin məqsədləri ifşa edən suallar ortaya qoysun...
Yaşadığımız zəmanədə talış xalqının incəsənəti, musiqisi, tarixi, etnoqrafiyası özgəninkiləşdirməklə bərabər milli folklorumuz da hədəfdədir. Hər kəs bilir ki, mərhum Rəhim müəllim hansı çətinliklərlə Hışkədə (rəsmən əcaif formaya salınaraq "Hişkədərə" deyilir) kəndindəki Talış diyarşunaslıq muzeyindəki unikal eksponatları yığıb, gələcək nəslimizə əmanət qoyub. Uzun illərdir ki, Masallı rayon rəhbərliyinin "gözünə yuxu getmir” ki, bu muzeyi rayon mərkəzinə köçürüb, adını dəyişib özgəninkiləşdirsin. Əlbəttəki bu məsələ kənd camaatının hiddəti ilə qarşılandığından hələlik bu mövzu bir qədər neytral olaraq qalmaqdadır. Bir də əlavə etmək yerinə düşər ki, "talış-halayı" da eyni formada təbiilikdən süniliyə doğru yönləndirilməkdədir. Bu isə çox yanlış bir addım olardı...
Heç kimə də sirr deyil ki, müasir dövrümüzdə bəzi tülkü cildinə girmiş insanlar vardır ki, QHT-ı yaradaraq, hansısa işdən yapışıb, banklardan müftə pullar qoparırlar. Guman edirəm ki, elə bu amalla Masallıda "folklor” ovuna çıxıblar. Bu "ovçu"lar, bir güllə ilə iki "quş" vurmaq istəyinə düşüblər. 14 iyul 2012-ci il tarixdə rayonun tanınmış, demokratk fikirli ziyalılarına xəbər çatdı ki, professorlar Fərahim Sadıxov və Fizuli Boyat Bakıdan təşrif buyuraraq Masallı "folklorun”un tədqiqi ilə əlaqədar qeyri hakimiyyət nünayəndələri ilə məclis keçirəcəklər. Bu məsələ RİH-i üçün aktual olduğundan, məclisin keçirilməsini də necə deyərlər öz "inhisarına" alıblar. İcra aparatının akt zalında düzümlənən məclisi hakimiyyət nümayəndələri də "bəzəyiblər". Hətta açılışı giriş sözü ilə İH-nin humanitar məsələlər üzrə müavini Nəsir Muxtarlı etmiş, ağız dolusu, geninə-boluna iqtisadi inkişafdan, rayonun abadlaşmasından, təhsilin, səhiyyənin "analoqu” olmayan inkişafından o ki var danışmışdı.
 Söz alan professor F.Sadıxov Masallını folklor incisinin mənbəyi kimi təqdim edərək, guya heç kimin bu barədə heç təsəvvürü yox imiş kimi, necə deyərlər yeni "velosiped” ixtirasından həvəslə danışmış, Taslış folklorunu hərlədib, fırladıb, gətirib başqa millətin adına çıxartmaq istəyini izhar etmişdi.. Eyni fikirlərlə ikinci professor folklorşunas Fizuli Boyat da çıxış etmişdi. Fizuli müəllim çıxışının sonunda bildirmişdi ki, "biz Masallı folklorunu, el bayatılarını, nağılları, nənələrin bəstələdikləri xalq mahnılarını araşdırıb, axtarıb, yaşlı adamlarla görüşüb, öyrənməli və bütün türk dünyasına çatdırmalıyıq".
Məclisdə iştirak edən talış folklorşünasları Camal Lələzoə, Xanəli Tolış, Allahverdi Bayrami məsələyə münasibət bildirmiş və qeyd etmişlər ki, özgəninkiləşdirmə prosesi yersizdir, Talış folkloru ilə bağlı müəyyən kitablar nəşr edilmiş, çoxlu belə tədqiqatlar isə öz çapını gözləyir və xalqın istifadəsinə verilməsi üçün maddi-texniki imkanlar yoxdur.
Tədbirin sonunda Nəsir Muxtarlı da söz verib ki, "Masallı folklorşunaslıg"ının inkişaf etməsinə İH-ı tərəfindən hər cür köməklik ediləcək. Biz də deyirik, "kor nə istər? - iki göz, biri əyri, biri düz”!
Mətləb Dadaşov,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü
metleb.dadasov@mail.ru
|
