 Milli ideya, yoxsa milləti məhv edən ideya?
Prezident administrasiyasının rəhbəri Ramiz Mehdiyev növbəti dəfə mətbuatda çıxış edib və ağına-qarasına baxmadan hamı bu çıxışın mətnini yayır. Onun məzmununa isə toxunan yoxdur. Yeri gəlmişkən, müsahibə formasında dərc edilən bu çıxış daha çox məqalə üslubundadır, cavablar danışıq tərzini yox, elmi yazı mətnini xatırladır. Görünür bu, Ramiz Mehdiyevin hansısa uzun məqaləsinin müsahibə halına salınmış variantıdır.
Düzdür, bu məqam çıxışın məzmununu dəyişmir. Müsahibənin əsas məzmunu isə yenə də "azərbaycançılıq”" ideyası barədədir. Biz elə bilirdik ki, hakimiyyətimiz artıq belə söhbətlərdən əl çəkib və "azərbaycançılıq”" ideyası da unudulub. Amma sən demə, müəyyən cəlbedici sözləri müxtəlif təlimlərin mozaikası ilə yoğurub milli ideya adı altında təqdim etmək cəhdləri davam edir...
Azərbaycançılıq nədir, görəsən? Cəlbedici sözdür, amma siz heç rusiyaçılq, fransaçılıq, türkiyəçilik anlayışları eşitmisinizmi? Xeyr!
Mən bu kiçik məqalədə sosioloji müzakirələr açmaq fikrindən uzağam. Amma bir həqiqəti xatırlamağı lazım bilirəm. Keçmişindən və indisindən, etnogenezindən və mövcud tarixi reallığından asılı olmayaraq, bütün xalqlar və toplumlar üçün hazırda yalnız və yalnız bir milli ideya ola bilər:
- Birincisi, milli ideya axtarışından imtina etmək və azad, demokratik, Avropa dəyərləri ilə yaşayan bir ölkə qurmaq; ikincisi, istənilən toplumun düzgün inkişafını ölçmək, onun gələcəyini istiqamətləndirmək, qüsurlarını görmək üçün böyük əhəmiyyət daşıyan müasirlik indekslərinə əsaslanan bir idarəçilik düşüncəsini əxz etmək.
Azad cəmiyyət qurmaq artıq hər şey deməkdir. Belə cəmiyyət səhvləri və qüsurları da tənzimləyir, böhranları da aşır. Neftsiz və qazsız da inkişaf edir.
Azad olmayan cəmiyyət isə neft və qaz gəlirləri ilə də xoşbəxt olmur. Belə ölkələrdə firavan həyatdan, ədalətdən, sabit inkişafdan danışmaq mənasızdır. Unutmaq olmaz ki, Azadlıq özü ən böyük sərvətdir – artıq o, yalnız mənəvi və hüquqi məna daşımadığını sübut edib. Onsuz müasir maddi inkişaf magistralında hərəkət etmək də mümkün deyil.
Müasirlik indeksləri nədir? O, cəmiyyət həyatının bütün sahələrdəki aparıcı, təyinedici göstəricilərini xarakterizə edir: azadlıqların səviyyəsi, şəffaflıq, mətbuat azadlığının durumu, rəqabətlilik, insan inkişafı, iqtisadi indikatorlar, təhsil standartları, elmi uğurların göstəriciləri və s. Müasirlik indekslərini çox mötəbər insan hüquqları təşkilatları və ictimai təşkilatlar, beynəlxalq institutlar, BMT, Dünya Bankı, müxtəlif elmi cəmiyyətlər və universitetlər, Katon Institutu kimi nüfuzlu qurumlar müəyyən edir. Onlar açar göstəricilər sayılır və istənilən ölkənin haradan gəlib, haraya getdiyini deməyə imkan yaradır...
Bizim hakimiyyət azadlıqlara üz çevirib, müasirlik indekslərinə aid hesabatları isə rədd edir və bizə milli ideyadan danışır. Bəzən isə Avropa dəyərlərini elə qələmə verirlər ki, guya, biz onları qəbul etdikdə milliliyimizi itirəcəyik. Əksinə, Avropa dəyərləri adlanan mütərəqqi yaşam qaydalarını qəbul etməsək, milli xüsusiyyətlərimiz, folklorumuz, ən adi adətlərimiz belə, qalmayacaq, saxta bir topluma çevrilib məhv olacağıq. Məhz bu yolla getdiyimiz üçün, bu gün həmvətənlərimizin ciddi bir kəsimi doğma ölkəsindən qaçmağı özünün başlıca ideyasına çevirib...
Şahvələd Çobanoğlu
|
