Məhərrəmin onuncu gününə Aşura Günü (10 Məhərrəm 1433/6 Dekabr, 2011), doqquzuncu günü ilə onuncu günü arasındakı gecəyə də Aşura Gecesi deyilir. Məhərrəm ayı, Quran-ı Kərimdə qiymət verilən dörd aydan biridir. Aşura gecəsi, bu ayın ən qiymətli gecəsidir.
Hədis-i şəriflərdə buyuruldu ki: "Aşura Günü zərrə qədər sədəqə verən kimsəyə, Allahu təala Uhud dağı qədər savab verər." [Şirə] "Allahu təala, Aşura Gününü üstün etmişdir. Allahu təala göyləri, yeri, dağları, dənizləri, ulduzları, Ərşi və mələkləri, Adəm əleyhissalamı Aşura Günü yaratdı. İbrahim əleyhissalamın dünyaya gəlişi və Nemrud'un atəşindən qurtuluşu Aşura Günü oldu. İbrahim əleyhissalama, oğlunun yerinə kəsmək üçün, böyük qoç bu gün ehsan edildi. "[Taberani]
Məhərrəm Ayı və Aşura Günü
"Şehrullahi'l-Muharrem" olaraq məşhur olan, yəni "Allahın ayı Məhərrəm" olaraq bilinən Məhərrəm ayı, İlahi bərəkət və bolluğun, Rəbbani ehsan və kərəmin coşduğu və bollaşdığı bir aydır. Allahın ayı, günü və ili olmaz, ancaq Allahın rəhmətinə çatmağın əhəmiyyətli bir fürsəti olduğu üçün Peyğəmbərimiz tərəfindən bu şəkildə ifadə edilmişdir.
Aşura Günü isə Məhərrəmin 10-cu günüdür. Aşura Gününün Allah qatında ayrı bir yeri vardır. Bu gündə Cənabı Haqq on peyğəmbərinə on növ ikramda olmuş və müqəddəsliyini artırmışdır. Bu günlərdə oruc tutmaq çox fəzilətlidir.
Aşura Orucu
Peyğəmbər (sas), "Aşura günü orucunun, əvvəlki ilin günahlarına kəffarə olacağını ümid edirəm" (Tirmizi, Savm, 47) buyuraraq bu gündə oruc tutulmasını tövsiyə etmişdir.
Məhərrəm ayının digər aylar arasında ayrı bir yeri olduğu kimi, Aşura Gününün də digər günlər içində daha mübarək və bərəkətli bir mövqeyi vardır. Aşura Gününün Allah qatında da çox seçmə bir yerinin olduğunu Fəcr Surəsinin ikinci ayəsi olan "On gecəyə and olsun" ifadələrinin təfsirindən öyrənməkdəyik.
Bu günə "Aşura" deyilməsinin səbəbi, Məhərrəm ayının onuncu gününə bərabər gəldiyi üçündür. Hədis kitablarında keçdiyinə görə isə, bu günə bu adın verilməsinin hikməti, o gündə Cənabi-Haqq on peyğəmbərinə on dəyişik ikram və lütf etdiyi üçündür. Bu ikramlar belə ifadə edilməkdədir:
1. Allah, Hz. Musaya (ə.s.) Aşura Günündə bir möcüzə ehsan etmiş, dənizi yararaq Firon ilə ordusunu sulara boğmuşdur.
2. Hz. Nuh (ə.s.) gəmisini Cudi Dağının üzərinə Aşura Günündə quruya çıxartmışdır.
3. Hz. Yunus (ə) balığın qarınından Aşura Günü xilas olmuşdur.
4. Hz. Adəmin (ə) tövbəsi Aşura Günü qəbul edilmişdir.
5. Hz. Yusuf qardaşlarının atmış olduğu quyudan Aşura Günü çıxarılmışdır.
6. Hz. İsa (ə.s.) o gün dünyaya gəlmiş və o gün səmaya yüksəldilmişdir.
7. Hz. Davudun (ə.s) tövbəsi o gün qəbul edilmişdir.
8. Hz. İbrahimin (a.ş.) oğlu Hz. İsmail o gün doğulmuşdur.
9. Hz. Yaqubun (ə.s), oğlu Hz.Yusufun həsrətindən ötəri bağlanan gözləri o gün görməyə başlamışdır.
10. Hz. Əyyub (ə.s.) xəstəliyindən o gün şəfaya qovuşmuşdur.
Hz. Aişənin ifadə etdiyinə görə, Kəbənin örtüsü daha əvvəllər Aşura günündə dəyişdirilərdi.
Belə mənalı və qüdsi hadisələrin ildönümü olan bu mübarək gün və gecə, Səadət Əsrindən bəri Müsəlmanlar tərəfindən həmişə qeyd olunmuşdur. Bu günlərdə ibadət üçün daha çox zaman ayırmışlar, başqa günlərə nisbətlə daha çox yaxşı işlər eləmişlər. Çünki, Cənabı Haqqın bu günlərdə edilən ibadətləri, edilən tövbələri qəbul edəcəyinə dair hədislər mövcuddur.
Aşura Günündə ilk ağla gələn ibadət isə, oruc tutmaqdır. Məhərrəm ayı və Aşura günü Əhli-i Kitab olan Xristian və Yəhudilər tərəfindən də müqəddəs sayılırdı. Necə ki, Peyğəmbərimiz Əleyhissalatu Vəssalam Mədinəyə hicrət etdikdən sonra orada yaşayan yəhudilərin oruc tutduqlarını öyrəndi. "Bu nə orucudur?" - deyə soruşdu. Yəhudilər, "Bu gün Allahın Musanı düşmənlərindən qurtardığı Fironu boğdurduğu gündür. Hz. Musa (as) şükür olaraq bu gün oruc tutmuşdur" dedilər.
Aşura günü tək əhlii kitab arasında deyil, Nuh Əleyhissalamdan etibarən müqəddəs olaraq bilinir, İslam əvvəli Cahiliyyə dövrü Ərəbləri arasında İbrahim Əleyhissalamdan bəri müqəddəs bir gün olaraq bilinir və oruc tutulurdu.
Aşura orucunun fəziləti haqqında da bu tərcümədə hədislər zikr edilməkdədir. Bir şəxs Peyğəmbərimizə gəldi və soruşdu: "Ramazandan sonra nə vaxt oruc tutmağımı tövsiyə edirsiniz?" Peyğəmbərimiz Əleyhissalatu Vəssalam: "Məhərrəm ayında oruc tut. Çünki o, Allahın ayıdır. Onda elə bir gün vardır ki, Allah o gündə bir qövmün tövbəsini qəbul etmiş və o gündə başqa bir qövmü də bağışlaya bilər"- buyurdu.
"Ramazan ayından sonra ən fəzilətli oruc, Allahın ayı olan Məhərrəm ayında tutulan orucdur" - hədisi-şərifi isə, bu günlərdə tutulan orucun fəzilətini ifadə edir. Bu hədisin açıqlamasında İmamı Gazali, "Məhərrəm ayı Hicri ilin başlanğıcıdır. Belə bir ili oruc kimi xeyirli bir təməl üstündə qurmaq daha gözəl olar. Bərəkətinin davamı da daha çox ümid edilir"- buyurmuşdur.
Gərək Yəhudilərə bənzəməmək, orucu tam Aşura Gününə tuş gətirməmək üçün, Məhərrəmin doqquzuncu, onuncu və on birinci günlərində oruc tutulması tövsiyə edilmişdir.
Bu mənadakı bir hədisi İbni Abbas rəvayət etməkdədir. Bunun üçün, müstəhəb olan, aşura Gününü ortalayaraq, bir gün əvvəl və ya bir gün sonra oruc tutmaqdır.
Bu gündə orucdan başqa yaxşı iş görmək və sədəqə kimi gözəl adətlərin də yaşadılması məqsədə uyğun və yerində olacaq. Hər kəs imkanı nisbətində ailəsinə, qohum və qonşularına ikramda olar; bu günlərin fəzilətini bildirən hadisələri xatırlayaraq lütfkarlıqda olarsa şübhəsiz savabını qat qat alacaq. Xüsusilə, Peyğəmbərimiz, möminin ailə efradına Aşura Günündə hər zamankindən daha çox ikramda olmasını tövsiyə etmişdir.
Bir hədisdə belə buyurular: "Hər kim Aşura Günündə ailəsinə və ev xalqına ikramda olarsa, Cənabı Haqq da ilin hamısında onun ruzisinə bərəkət və genişlik lütfkarlıq edər." (9) Bu ailə məfhumunun içinə qohumlar, yetimlər, kimsəsizlər, qonşular da girməkdədir. Lakin, bunun üçün çox külfətə girməyə, ailə büdcəsini məcbur etməyə lazım deyildir. Hər kəs imkanı nisbətində ikram edər.
Aşura gününün mənəvi və aydınlığı üzərində Kərbəla qaranlığının kəsafəti də görülməkdədir. Hicrət ilinin Məhərrəminə aid 10-cu günündə Həzrəti İmam Hüseyn (ra) 55 yaşında ikən Sinan bin Ənəs adlı bir xain tərəfindən Kərbəlada vəhşicəsinə şəhid edilmişdir. Bu qəddarlıq və zülmün arxasında Əməvi Xəlifəsi Yezid, onun Kifə qubernatoru İbni Ziyad vardır. Yarım əsr əvvəlindən Peyğəmbərimizin şəxsən Xəbər verildiyi bu ciyərləri yandıran hadisə Həzrəti Hüseyni Cənnət gənclərinin əfəndisi olma şanına ucaltmışdır. Şəhidlər mükafatını almış ən uca mərtəbələrə çatmışdır. Uca Allahın da zalımlara layiq olduqları cəzanı ən ədalətli bir şəkildə verəcəyindən şübhəmiz yoxdur. Tale hökmünə boyun əyən hər mömin bu hadisəyə kədərlənər, ancaq soyuqqanlılığını itirməz. Duyğuları səhvlərə və daşqınlıqlara aparmaz. Çünki meydana gələn bütün hadisələr əzəli təqdirin bir hökmüdür.
