(... və yaxud, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasına açıq məktub əvəzi)

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasında hazırlanmış Azərbaycan dilində şəxs adları lüğətinə daxil edilməyən adlar açıqlanıb. Adı çəkilən Komissiyanın sədr müavini Sayalı Sadıqova 30 noyabr 2015-ci il tarixdə APA-ya verdiyi müsahibəsində bildirib: “Uşağın mənafeyinə xələl gətirə biləcək, habelə şəxsin cinsinə uyğun gəlməyən və ya gülünc adın verilməsinə yol verilmir. Azərbaycan dilində şəxs adları lüğətinə Ədliyyə Nazirliyində saxlanılan, indiyə qədər şəxs adları ilə bağlı çap olunan lüğətlərdəki seçmə və daha yaxşı adlar daxil edilmişdir.”

Həmin adlar bunlardır: Ansambl, Alak, Boran, Əyar, Cicigül, Cılğız, Həkkak, Xülqi, Yolçu, Tufan, Hambal, Türmə, Pedər, Keştazlı, Kolxoz, Sovxoz, Səviyyə, Traktor, Kombayn, Sərxoş, Talış, Uyar, Sovet, Şura, Tafta, Zemkom, ... (cəmi 217 ad).

İlk baxışdan bu qərar Azərbaycan dilçiliyində insan adlarını öyrənən antroponimiya şöbəsində meydana gələn bəzi xətaların aradan götürülməsinə xidmət təəssüratını yaratsa da, azacıq diqqət edib məsələnin mahiyyətinə varanda, burda bəzi gizli və şübhəli məqamlar aşkarlanır...

Məqsədim “Talış” adının da, “Şirvan”, “Elbrus”, “Araz”, “Qoşqar”, “Xəzər” və s. coğrafi adlar kimi, Terminologiya Komissiyasının vurğuladığı “şəxsin cinsinə uyğun gəlməyən və ya gülünc adlar” silsiləsinə aid olmamasını, eləcə də bu adı yenicə doğulmuş körpələrə verilməsinin vacibliyini sübut etmək deyildir! Azərbaycan vətəndaşlarının “Talış” adına olan hörmət və məhəbbətlərinə rəğmən, bu adın övladlarına verməkləri sizləri bu qədər, niyə narahat etmələrinə də, varmaq istəmirəm. Lakin, məlum komissiyanın adi etika, ədəb-ərkan, insani və milli münasibətlər subardinasıyasına sayğısızlıq nümayiş edərək, mənsub olduğum xalqın, habelə dünyaya göz açdığım ulu dağların adının – “Talış” adını qəsdən ictimai rəydə hallandıraraq, “arzuolunmaz adlar” səbətinə tullamaq istəkləri Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı kimi, ləyaqətimə və milli qüruruma toxundu!

Çox düşündüm-daşındım... Axı, bu akt xalqımın milli heysiyyatının aşağılanmasına yönəlik ilk addım deyildir! Belə ki, Talış xalqının yaxın tarixinə ekskurs etsək, zaman-zaman onun məkan adının “Subtropik”, “Lənkəran-Astara”, “Cənub” kimi psevdoterminlərlə əvəz edilməsinin şahidi olarıq. Eləcə də, son zamanlar Talış dilində olan coğrafi adların, etnonim və toponimlərin yerli-yersiz dəyişdirilməsi bu xalqa qarşı əsl diskriminasia hadisəsi sayılmamalıdırmı?

Cənablar, məgər bilmirsiniz ki, hər hansı xalqın adına, dilinə vurulan zərbə, birbaşa onun milli qüruruna, heysiyyatına vurulan zərbədir? Xalqın adını həbs və ya qadağan etmək olar, ancaq onun ruhunu həbs etmək qeyri-mümkündür! Bunu bilmirsinizmi?

Düşünürəm ki, Terminologiya Komissiyası özünün bu absurd qərarı ilə, əsl milli ayrıseçkilik nümunəsi ifadə etmişdir! Qəti əminliklə bildirirəm; belə yanaşma doğma vətənimiz Azərbaycanın dövlətçilik prinsiplərinə, milli ideologiyanın prioritet istiqaməti sayılan tolerantlıq və multikulturalizm siyasi xəttinə, eləcə də millətlərin harmonik yaşam tərzinə və dünyaduyumlarına daban-dabana ziddir! Heç şübhəsiz ki, bu komissiya üzvlərinin “Talış” adının “arzuolunmaz adlar” siyahısına daxil etmələri birtərəfli, səthi, qərəzli və qeyri-sağlam maraqlara xidmət edən bir qərardır!

Hesab edirəm ki, AR Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyası ölkəmizin Dövlətçilik və milli maraqları əleyhinə yönəlik bu qərara dərindən və düşünülmüş şəkildə, yenidən baxmalıdır!

Mehdibəy SƏFƏROV

Azəri – Talış İctimai Birliyinin sədri