 Bir Sovet aktyoru vardı. Ona, "başına gələn ən maraqlı hadisə hansıdır?” sualını verəndə, belə bir cavab verdi:
"1970-ci illərin sonu idi, biz Ukraynada Böyük Vətən Müharibəsi haqqında kino çəkirdik, iş elə gətirdi ki, bizimçün nahar gətirmədilər və biz nahar etmək üçün, əynimizdəki "alman əsgəri” paltarlarımızı dəyişmədən maşınlara doluşub, çəkiliş yerindən 6-7 km aralı olan bir qəsəbəyə getdik. Qəsəbədəki yeməkxanaya girən kimi əhali "faşistlər gəldi” deyib, başılovlu yeməkxananı tərk etdilər, yeməkxananın işçiləri gəlişimizdən əvvəlcədən xəbərdar idilər və bizə nahar verdilər. nahar yeyirdik ki, kənd soveti təngənəfəs içəri girib, mənim zabit paltarımda olduğumu görüb, mənə yaxınlaşdı, əlindəki kağızı mənə uzatdı və ömrümün sonunacan yadımdan çıxartmayacağım bir söz dedi:
- Köhnə gestapoçu Vasiliy, bu isə kənddəki kommunistlərin siyahısıdır...
Cahana sığmayan Şair!
Mayın 1-i böyük şairimiz Əli Nasirin 57 yaşı tamam olur. Bu 57 ilin neçə ilini fota verib, bilmirəm, amma mən Əli Nasir adını eşidəndən bu adın arxasında mübariz, nəhəng bir insanın gizləndiyini zənn edirdim. Sonra iş elə gətirdi ki, biz görüşdük və mən yanılmadığıma sevindim. Əli Nasir, arıq və bəstəboy olmasına baxmayaraq, bu dünyaya sığmaq iqtidarında olmayan bir şairdir. Mən Əli Nasir ilə ilk söhbətimdəcə Nəsiminin niyə
Məndə sığar iki cahan,
Mən bu cahana sığmazam!
dediyini başa düşdüm, böyük şairlər heç vaxt cahana sığa bilməzlər! Çünki onları digər şairlərdən bir xüsusiyyət fərqləndirir, onlar saray şairləri deyillər... Sonra biz Əli Nasir ilə daha tez-tez görüşməyə başladıq, artıq onu bir neçə gün görməyəndə özümdən asılı olmayaraq, darıxırdım. Həmişə bir suala cavab tapmaq istəyirdim: hardandır Əli Nasirdə bu boyda istedad, bu boyda bilik? Sonra bir müdrik insanın dediyi bir kəlmə hər şeyi yerinə qoydu: "insan bir neçə institut qurtarıb, elə doğulduğu səviyyədə də qala bilər, heç bir institut qurtarmayıb alim də ola bilər, əsas odur ki, "həyat” adlı məktəbi dərk edəsən!”
Bəli, Əli Nasir həyat məktəbini keçib, o, bu məktəbi dərk etməklə özünü dərk edib, o, bu məktəbi dərk etməklə milli mənsubiyyətini dərk edib, o, bu məktəbi dərk etməklə açıq gözlə keçmişinə, bu gününə, sabahına baxmağı öyrənib, bütün bu keyfiyyətlərin sahibi isə heç bir institut oxumadan da BÖYÜK bir İNSAN olar, ZƏMANƏYƏ sığmaz, baxmayaraq ki, biz Əli Nasiri, "Talışın böyük şairi” deyib, məhəlli bir əraziyə sığışdırmaq istəyirik və o, özü heç vaxt buna etiraz etmir, amma biz bunu edə bilmirik, edə bilməyəcəyik də, çünki Əli Nasiri harasa sığışdırmaq üçün, birinci onun səviyyəsinə yüksəlmək, onu həmən səviyyədən endirmək lazımdır, o səviyyəyə yüksələn insanlar isə, mən əminəm ki, bizdə onlarla belə böyük şair var, o səviyyədən heç vaxt aşağı enə bilməzlər! Bəli, şair cismən bizimlədir, mənən isə o, bu boyda cahana sığmır, çünki bu boyda cahan hərdən onun gözündə adi bir noxud boyda olur!
Təvəllüd günün mübarək, özündə bir neçə cahan gəzdirən, Azərbaycanın sərhədlərini çoxdan aşan, dünyanı noxud boyda görən TALIŞIN BÖYÜK OĞLU!
Şair... Xanlar Həmid!
Lerikin böyük bir kəndi var-Çayru, bu kəndin də bir icra nümayəndəsi var: şair Xanlar Həmid! Bu həmən şairdir ki, onu mənə "vətənpərvər və millətsevər” bir insan kimi təqdim etmişdilər, təqdimatdan belə məlum oldu ki, Xanlar müəllim millətinin maariflənməsi yolunda çalışan bir insandır. Sevindim, sevindim ki, vəzifədə olmasına baxmayaraq şair əqidəli insanlarımız millətlərini sevirlər, sən demə tam yanılmışam. Çayruya bitişik Andurma kəndinin "Kanadi” deyilən hissəsində hüzn məclisində idim. Bu məclisdə məni çox məyus edən bir söhbət eşitdim: Şair və eyni zamanda Çayru kəndinin icra nümayəndəsi Xanlar Həmid Andurma kəndinin məktəbində qəzetimizi görüb, əsəbiləşib və müəllimlərə "bir də burda bu qəzeti görməyim!” deyib, əsəbi də otağı tərk edib. İndi, konstitusiyadan bixəbər və "yuxarıların” gözünə "ayıq-sayıq” görsənmək istəyən bu "millətsevər şairə” necə başa salaq ki, Azərbaycan qanunlarına görə heç kəsin heç kəsə "bunu oxu, bunu oxuma” deməyə ixtiyarı yoxdur, hər kəs oxumaq istədiyi ədəbiyyatı: kitabı, qəzeti, jurnalı seçməkdə azaddır. Siz bizim qəzeti oxumaya bilərsiz, lap qəzetimizdən də, bizdən də zəhləniz gedə bilər, amma sizə kim ixtiyar verib ki, kimə isə göstəriş verəsiniz ki, "bu qəzeti birdə burda görməyim!”. Siz, səhf etmirəmsə, icra nümayəndəsisiz və "gestapoçu” deyilsiz ki, öz "əqidənizi” zorən digər insanların beyninə yeridib, onlarda "Talış olmaq qorxuludur” xofunu yaradasız. Axı siz ziyalısız və çox guman ki, Allahın nazil etdiyi son kitabı, "Qurani-Kərim”i oxumusuz və "Ey insanlar, sizə verdiyimiz əmanətləri Qiyamət günü geri istəyəcəyik!” ayəsindən xəbərdarsınız, Allahın isə bizə verdiyi əmanətlərdən ən böyüyü və ən birincisi DİLdir ki, siz həmən dilin məhf olmasında birbaşa iştirakçısız! Allahın əmanətinə xəyanət edib, əbədi olan Allahdan yox, bu gün vəzifədə olub, sabah olmayan bəndədən qorxandan isə şair olmaz, yüzlərlə kitabı çıxsa belə...
Televiziya davası!!!
Sosial şəbəkədə yüzlərlə gəncin "mən Talışlığımla fəxr edirəm!” yazdığının şahidi oluram. Fəxr ediləsi haldır, demək gənclər öz milli kimliklərini dərk edirlər və bu dərki gərək Azərbaycan hökuməti qoruyub, saxlasın. Təbii ki, heç kəs yerindən durub, "bir Talışların da problemi ilə məşğul olum, onlar da yazıqdılar” deməz, amma biz bunu daima deməliyik, hər gün, hər saat biz bunu deməliyik ki, problemlərimizdən müvafiq qurumlar xəbərdar olsunlar. (özümüzü elə aparaq ki, guya onların bizim problemlərdən bixəbər olduqlarına inanırıq) İlk əvvəl biz AzTV-də və İctimai telaviziyada Talış dilində verilişlərin verilməsinə nail olmalıyıq, Ustad Novruzəli Məmmədov bu yolda əməli işlər görməyə başlamışdı, lakin zalım fələk Ustada bu işləri sona yetirməyə imkan vermədi. Həm də Ustad bu işdə demək olar ki, tək idi. Amma biz "el gücü, sel gücü” olub, elliklə muvafiq qurumlardan Talış dilində verilişlər tələb etsək, sizi inandırım ki, tezliklə buna nail də ola bilərik. Bizlərində Azərbaycan vətəndaşı olaraq öz dilimizdə verilişə baxmaq hüququmuz var və mənə elə gəlir ki, bu hüquq bəzi özünübilməz səlahiyyət sahibləri tərəfindən mənimsənilib, əgər biz mütamadi olaraq müvafiq qurumlara bu cür müraciətlər ünvanlasaq, gec-tez bəhrəsini görəcəyik, ən azı bizim bu hüquqları mənimsəyən şəxslər etdikləri bu özbaşınalığın cavabını verməlidirlər, bəli, məhz özbaşınalığın! Necə ola bilir ki, İTV milli azlıqların dilində veriliş vermək əvəzinə, həmən vaxtı ozançılığın və türkçülüyün təbliğinə sərf edir? Kim verib ona bu səlahiyyəti? Demək İTV, başda onun sədri olmaqla, bizim payımızı mənimsəyib, bizi saya salmır, məncə düz də edir. Bu gün respublikada bütün hüquqşünaslara dərs keçə biləcək səviyyədə Talış kökənli hüquqşünaslarımız var, niyə susurlar? Vəkilliklərinə xitam veriləcəyindənmi qorxurlar? Bu gün Milli Məclisdə Talış zonasını təmsil edən Millət Vəkilləri var, Ziyafət Əsgərov xaric, qalanı hamısı Talış kökənlidilər, niyə susurlar? Gələn seçkilərdə "seçilməməkdən” qorxurlar? Bu gün Azərbaycanda onlarla Talış kökənli iş adamı var ki, istəsələr lap Talış TV açarlar, niyə etmirlər? Bizneslərinin əllərindən çıxmasındanmı qorxurlar? Bəs Qiyamət günü Allahın "əmanətimi qorumaq üçün nə etdin?” sorğusundan qorxmurlarmı? Məncə qorxmurlar, çünki onlar bu günləri ilə yaşayan insanlardılar, sabaha ümüdləri olmayan insanlar...
Əgər biz bu gün TV davasını etməsək, sabah etməyin heç bir mənası qalmaz.... Nə deyirsiz, edəkmi TV davasını?
Rafiq CƏLİLOV,
celilovrafiq@mail.ru,"Tolışon Sədo” nöm: 15 (27), 28 aprel 2012
|
