ALLAHVEYRDİ BAYRAMİ-70
Şəşminə vəslə
OFƏYƏVONƏTİ
İlhomi pəri (bəy Avropədə Peqas votedən) se kərə çımı mehmonbə:
1) tələbə beədə, 1965-1970-nə soronədə.
2) Peş həbsi bandəbıni di- Ruyəkənoədə omutmənəti kardeədə, 1978-1979-nə soronədə.
3) Dəvardə əsri 90-nə soronədə, Tolışi Milli Livemoni vaxtonədə.
Yəni bı devronədə de ofəyəvonəti fəal dastko bıəm: şeiron, poemon nıvıştəme, tərcumon kardəme. Elmiə-publisistə məqalon nıvıştəme, devri mətbu orqanonədə dərc kardəme. Əlbəttə, ın devron çımı jimoni ən çətinə rujonbən. İlhom pəri bəmı dəvitey, bəmı çı curə mehmon bey jıqo ifadə kardəme ıştə qıləy şeirədə:
İlhom pərim se kərə
Çımı rufi mehmon bə.
Bedəmonə, beçorə
Dəjə dıli dəmon bə...
...Məhəbbəti təvənə,
Nifrəti biyə soğnə,
Ğıryəti vəşə ruşnə
Çımı umri nışon bə!
***
40 sor ıştə nıvıştəyon kitob (məcmuə) holədə çap kardey fikədə bıənim. Əncəx çımı yolə bıvə rəhmətşə Soltanəğə ha sohbət eqıniyədə ah əkəşi- əvoti ki, ıştı kitobım vindəbəy-nəmardim. Az har dəfə de qıləy vonə vəziyəto beyəşim:
-Çımı nıvıştəyon zəyfin, bo çapbey loyiğ nin,-əvotim. Əv etiraz əkəy:
- Mıni zınəkəson şoydin ki, az şeir-sənəti vey pidəme, hejo mutaliə bıkəm, bəy maliyət bıdəm. Iştı şeironədə zəyfə qılon hestin, əmma zumandə şeironən veyin. Bəs elmiə-publisistə məqalon çiç votedəş? Əvoniyən hiç nıbu i qılə kitobədə qırd kardey- bə çap doy bəbe.
-Kitob çap kardeyo kamişi 400-500 mənot pul, vəsait lozime. Çımı manqə maaş 200 mənote. Anədə xərcon ehdədə ome çətine bomı, boli...-əvotim. Əv əsəbi əbiy:
-Zə, çımı bıvə, çand kərə votəme: qənaət kardey, bo çətinə ruji pul oqətey merdəti əloməte. Səməd Vurğuni şofer Ənvər Ağayev qəp jəydəbe ki, Şair əvoti: Merdi se vırədə nunəkıle pul bəninişe. Boştə ıştəniro, bo dust-oşnəro, bo xıyzoniro...
Merd bəpe boştə ıştəni, boştə dust-həmron məğomi-vəxtədə pul xarc karde bızıniy. Merd xıyzoni çətinə vaxtədə dast bə cif dəno bızıniy, bə ğarz-ğulə dənışiy...
Tı kitobi hozı bıkə, az mətbəə xarci bədom.
(Dıqlə kitobım (qıləy bə tırki, qıləy bə tolışi) hozı kardıme bə çap. (“Unuda bilsəydim”, “Bəxt nəveydəm” (2005) Əncəx yolə bıvəm vəfot kardışe, nıvindışe çə kitobon dim. Xıdo rəhmət bıko.)
*
Məllo day Əmiri votənəy, səmon dəpuşəbe bo ğəzənc kardey: Zərfət nıbu, iminnə nubə bə məktəb əşimon bo elmiə zınəyon təlim doy, dıminə nubə bə məscid, bo Ğıronə dərs doy. Seminə nubə repititorəti əkəymon, hırdənon bə ali məktəb hozı kardəbimon. Asudə vaxtədə, makinədə dastə nıvıştəyon bekardəbimon, bo ənıvışton kitobon hozıəti əbəymon...Zəhmətə həx vey nəbiy, əncəx vaxtımon vey qin əbiy...
2005-də yolə bıvə vəfot kardey- çəy çımı kitobi vindey orzu real nıbey, bəmı yolə təsir kardışe. Mədoədə dıqlə məktəbədə bəjən-bəjən vey ədəbiyot muəllimon fəoliyətdəbən, bı ərəfədə 6 nəfər bimon, çəmə di hırdənon bə co di bo ali məktəb hozı beyo şe çımı ğıryət ğəbul kardənibe, əvey ədəbiyotədə az hozı əkəym hırdənon. Elşad Nəsirov Rusiyədə ome-beşe bə di, rəyrə ıştə hırdənonən vığandıme çəy palio, repititorətiku təmom ozod bim. Nıştim-ıştə əlovə vaxtım sərf kardıme bo çıl soronəni arxiv-sondıxi otırine (1965-2005) Vindıme bo mətbəə kitobi elektron varianti hozı kardey boho bəsə omedə, komputer səme boştə, həm ıştə nıvıştəyon bə çap hozı kardıme, həmən co muəllifon nıvıştəyon. Har sor qıləy kitobi çap kardeyo imkon pəydo kardəbim.
Etirof bıkəm ki, 12 kitobi dılədə “Masallının söz çələngi”, “Azərboyconi tolışon əbəbiyot”, ijən “Honi çəşmə” –ın seqlə kitob de sponsori xərci çapbə. Xıdo bə sponsoron cifi bərəkət bıdo.
*
Bə qıləy məsələ işorə bıkəm. İnterneti de zudi rostbemoni zəmonədə, kitobi, mutaliə şe-şe zəyfbə devrədə, kitob muəllifon boçi ıştə nıvıştəyon çap kardedən? Nobəno cəvobon bey bəzıne. Əsas əve ki, kitob çəmə ofəyəvonəti bəhəron bə ivrə cəm bıkə səvone. Dastənıvıştəyon, interneto, ya qəzet-jurnalo çap bıəyon tanə kitobi etibarin nin...
Navko kitobon çap əbi de 2-3 həzo tiraji, esət 100-200 nüsxə be-ya nıbe. Zınedəmon ki, kitob bahand kame, kitob bıstən kame. Kitob həvatə bedəni, de koy dastkobə şirkəton ni. Əmmo kitob çap kardeku mandənimon. Məsələn, çımı 12 qılə kitobi ağibət çoknə bə? Şeirə kitobon baxş kardəme bə duston, oşnon, elmiə kitobon doəme bə kitobxonon! Ve kitobonım kədə mandən, bo omə nəslon oqətəme, hədiyə bədon.
Kitobon bə kitobxonon doy həniyən çoke, zınedəş ki, muhafizə bedən. Əmmo bə daston eqinyə kitobon ağibət hədəre, hırdənon dəsu-pesu bəkan, bədırinen –şobədon.
*
Çımı ofəyəvonəti istiqamətonədə qıləyni -- ya ıştəni ya co muəllifon kitobon elektron varianti hozı kardeybə. Bəhmən Salayev, Xanəli Tolış, Camal Lələzoə, Əhməd Səmədov, Cabir Nəsirov, Cabbar Əliyev, Bağır Bağırov, Balamirzə Cəfərli, Şirzad Ağayev, Beytulla Şərifzodə ijən co muəllifon vey kitobon həm tərtibbıkə, həm redaktor az bıəm. Hətta ın kitobon “MBM”, “Təhsil”, “Elm və həyat”, “Adiloğlu” “Əbilov, Zeynalov və oğulları” nəşriyotonədə çapbıkəən az bıəm. In istiqamətədə ən vey marağınə kitobə nəşron Bəhmən Salayevi kitobon (4) bə nəşr hozı kardeybə. Çımı miyonə məktəbi ustod de Bəhmən Salayevi sənibəton nez bıəmon, mı əvım sənibəton kəşf kardəme, bəçəy yolə şəxsiyəti sənibəton heyron bıəm. Səkırt bıdəm ki, çımı vey muəllimon, siprişon, sipəsəyon bıən, çe təlim-tərbiyədə, çe ğohomətiədə ya jimoni har sahədə, hətta bımon çoknə bəvoten, bənə “Sıbi Səyd Əli” diə kardəme, əmmo peşo vindəme ki, dəqijəm, çok zınəmni ımon, çokə odəm nimbən ımon, çəvon barədə səhv kardəme. Əncəx bənə Bəhmən Salayevi, bənə Xanəli Tolışi mərdə, xalisə odəmon kam bəben!
Haşiyə:
2004-nə sori Mədo Hərəbəxton sarəyədə ustod Bəhmən Salayevi 70 sorə ğeyd kardə bedəbe. Çəy avlodon de təntənə dəvonişone ın ziyafət. Əyo ıştə təklif dome ki, zirəkə zoon ıştə dədə elmi, pedaqoji, bədiiə nıvıştəyon çap kardəşonbəy, çı hardə-həşisə həzo bəjən çok əbiy. Sıxan doşone ki, əvən bəbe. 4 kitob çapo beşe, əncəx həniən vey nıvıştəyon hələ ıştə çapi bə çəşe.
In ziyafətədə vey odəmon qəp jəşone, bə yubilyari mədhiyon, tarifon votışone. Dı kəs bo sıxan vote beşeədə dılısoxti bəməy: Qıləyni yubilyari bıvə Bəqəli, qıləyniən az bim.
Bəştə ustodi “Çımı ustod” nomədə 8 bəndinə şeir həsr kardəmbe, iminə bənd handəmbe, ğıvo qətışe çımı xırtə, ha bahandım, bəmə imkon nıdoşe. Bəme-bəme handıme, dezu sokit kardışone mı.
...Dıyo de nəhənqə qəmi,
Piəkəs deştə həmdəmi,
Şoqird deştə muəllimi
Ğıymətin bedə-
Azən detı, çımı ustod!..
Osmon de Ovşumi, Həşi;
Zəmin deştə ov-otəşi;
İnson deştə ağli-huşi
Ğıymətin bedə-
Azən detı, çımı ustod!..
Az bəke, bəme bəke? Həmron həmişə bəmı irod qətedən ki, tı sığdıliş, anədə qulqulon omə bəştı sə, əncəx vindəmon ni ki, tı bıbəmi. Ne, ne, bəmı bəmə omedə, əmmo ıştəni eğətedəm, çəşə ars ekardedəm, rəən toxtə bedəm, “Merd əbəmni!!”- votedəm. Fəqət çımı jimonədə, bə yodıme, 3-4 bəjən bəməm, oqəte zınəşon ni mı. Qıləy votıme bəşmə, ustodi yubileyədə ğoym bəməm, qıləyən nənə vəfot kardeədə, boçi? Iştə dəruni məhəbbəti ifadə kardeədə bə sovə əğıl oqardedəm! Çı məhəbbəti vədə bini çanə ociz qıləy bəndəmbən az!
*
Ğeyd kardey bə vırə ebəqıne ki, “Ötən illərin işığında”, “Qəncinəti əndozə”, “Azərboyconi tolışon ədəbiyot” kitobonədə çımı elmiə-publisistə nıvıştəyon i poə cəm kardə bıən: qəzet-jurnalono, interneti saytono dərc bıə, bə jimoni nobənoə sahon, bə zıvonşunosəti, ədəbiyotşunosəti həsrbıə məqalon qırdbən. Əmandəni kitobonədə çımı bədiiə əsəron cəm kardə bıən: şeiron, poemon, tərcumon, tərtib kardəyonım dəçıniəbən.
Əlbəttə, de aşmardəbə, dərcbəyon çımı ofəyəvonəti qılqılon orəxedənin. Hələ vey əsəron heste ki, kitob holədə çap kardə bıəni. Məsələn, 40 sor omutmənəti devrədə (Ostoro, Masalli məktəbonədə) dəvonəbə tədbiron, yubileyon ssenariyon çımıku, ixtisas muəllimonku mandə, mətbuatədə dərc bıəni.
Nizami Gəncəvi, M.Fuzuli, M.P.Vaqif, M. Şəhriyar, Z. Əhmədzadə, M. Araz, ijən co şairon həxədə dəvoniəbə bədiiə şəvon, bioloqiyə, riyaziyat, kimya, ədəbiyot fənnon har qıləy həsrbə təmşo-şəvon ssenarion mətnon tərtibbıkə az bəm.
Məktəbi səhnədə dram əsəron bə təmşo hozı bıkə, hətta Ostoro Şiyəkonədə C.Cabbarli “1905-nə sorədə” dram , Masalli Ğızlıvoədə S.Vurğuni “Vaqif” pyes, Mədoədə Şıxəli Qurbanovi “ Iştən bəzınemon” komediya de şoqirdon-muəllimon ifoədə bitov bə səhnə bınə, həm rejissorəti, həm aktyorəti bıkə az bəm.
“Ac canavar” nomədə i saatinə nəğıl-pyes bə təmşo noəme de 6-nə sinifi hırdənon, hətta bə co məktəbon şəmon, ın təmşo nuşu doəmone. Çəvon mətnon tosə esə bəmuku mandə. In ssneraion, tədbiron mətnon hozı kardey, bə çap doy xə yli vaxt tələb bəkarde, şayəd hozı kardımone, bə çand selfə kitobi bəsə bome, Xıdo bəzıne. (“Ac canavar” nəğıl-pyes bə çap hozı kardəme, inşəAllah, nubəti kitobədə dərc bəbe.)
70 sinni ərəfədə “Sellər kimi çağlar könül” (məqalələr, müsahibələr) kitobım bə çap hozı bedə. Nubəti seqlə kitobım ıştə çapi bə çəşe :
1) “Azərboyconi tolışi ədəbiyoti antaloqiya”,
1) “Dıldoğbə hırdəni dılə dojon” ( çımı tolışiədə nıvəştəbə şeiron, tərcumon, poemon),
1) “Kaloğlan” ( çımı tırkiədə nıvıştəbə şeiron, poemon)
Xıdo çəvon sponsori bırosno, inşəAllah!
Allahveyrdi BAYRAMI
Sentyabr, 2015-- may, 2016
