ALLAHVEYRDİ BAYRAMİ-70
Çominə vəslə
Rujqori qonə şələ jiyo
Oroxnimone ali məktəb. Təyinaton doy bino be. De “əla” bahandon, “Sıə diplom” xıvandon vanq kardışone bə Mehdi Əliyevi-rektori ğəbul. Dekan Ağamusa Axundov dəşe bə nav “Kafedronədə çanədə befərə elmi koəkon heste, həmə bekə çı koədə, ın məzunon peqət bə ko, ıştıku vətən, devlət rozi bəmande”-votışe. Əy nıməseədə, purbəməbe. Da kəsədə ikəsışon haşte Universıtetədə, əvən Kamil Vəliyev Nərimani zoə. Çımı təyinat ısə boy doşone bə Ostoro. Əyo 4 sor ko kardə bəpeştə oməym bə Masalli. 5 sorən Masalli diyonədə ko kardıme, çəyo oməym bəştə di məktəb.
*
Az təyinat seədə vey təklifon bin. Ustod Qulamhuseyn muəllimi votışe bəmı: “Məşi de təyinati, boy dəşi bə APİ aspirantura, az dəşedəm bə nav, boy bışamon.” Votim: “Şinə muəllim, şonzə sore befasilə handedəm, hələ bıdə tikəy nəfəs bıstənım, jimonədə bıqılım, jimoni qulqulon bıçəşım...”
Ustod Bəhmən Salayevi votışe bəmı: “ Iştə talanti çı cohilə cəmati dılədə puç məkə, bımand, Qulamhuseyn muəllimi bıməs.” Votim: “ Piyəjenə moəm besə-bepoy. Se hovəm bedast-poçəy. Qıləy rijiyə kədə jimon kardedən...”
Professor Musa Adilov bəmı, bə Elşad Əsqərovi (Şərəfə) de təkidi votışe:
-Məşən de təyinati. Şıməni bardəm bə Elmon Akademiya, əyo bənə qədə elmi koəkə ıştə ixtisasədə ko bakayon. Bənə şımə talantə şəxsiyəton vey lozimin bə vətəni, bə devləti.”
(De 80 manati çe ruj dəbəvonimon, ha ustodon? Çəmə maddiyati ki təmin bəkarde? De 80 manati kəykirə bədomon, hardey-tankardey bəkardemon? Hələ bışəmon bə di, navniməyj dərs bıdəmon, peşniməyj de təsərrufati dastko bıbəmon... Əsas əvey ki, ozod bəbemon, bə boon ğəzənci xanboz əbınimon, çı bıvəjenon pıtpıtiku pebərəxemon...)
*
Əmma ustodon ikərədə dast nıkəşe çəməku, har vindeədə, dust-oşinon rast omeədə, əməni xəbə əstənin, hətta namə ənıvıştin bəmə. Ustod Qulamhuseyn muəllimi bəmı nıvıştəyon hakane handedəm, bəçəy rufi rəhməton vığandedəm: “Nəhayət, ıştı vırə-mənzıl zınəme. Məsəme xıyzonxıvand bıəş... Bəs boçi mı zınəni? Yəqın, bəmı vote ehtiyoc bəni... Zərəlış ni. Vacib əvey ki, xıyzonxıvand bıəş, bənə insoni, bənə vətəndusti bə məydon omənibiş, deştə nığılə zınəyon, elmiyə səvodon bə ətrofi nur-ruşnə səğandənibiş. Imon çımı “kanə dardonin”, bəşmə, bəşmə xıyzoni çımı dıli məhəbbət, şoyşoyi təzahuronin... Tıni ijən Rəzi (çımı rukə bıvə-A.B.) hiç yodo bekardəmni, qəlbən pidəme şımə, hayco bə çəşim şımə ro... Bəşmə votəninə sıxanonım veye...Bə dıli sə eqətedəm tıni...Iştı muəllim Qulamhuseyn. 02.07. 1973”
*
Ha jıqo bəştə dılvandi domone, bəmə rəğbət nişo bıdə bə yolə şəxsiyəton təsəlli domone. Ha jıqo elmi kəybon vi bin bəməno. Əmmo ıştə talanti bəhrəon, ənıvıştəti, şairəti hejo əyolətədəən dəvom kardımone. Məktəbonədə ədəbiyoti, xususən poeziya təbliğatvon bimon. (Hejo əvotimon: “Yolə şair, bınıvışt nıbımonən, çı ədəbiyoti yolə təbliğbıkə bəbemon. Hejo tosə ısəti, bı hafto sinnədən de ədəbiyoti təbliğati dastkomon!) Şoqirdonədə şairəti meyl bıəkəson, bə ədəbiyoti, hınəsənəti marağ, həvəs nişo doəkəson dastək bıəmon, tədbiron, muzakiron, şeirə məclison dəvoniyəmone. Çəvon ssenariyon nıvıştəmone. Şoqirdon bə olimpiadon, bə imtohonon hozı kardəmone.
İkərən xəbədo bimon ki, Ramiz Rövşən şə nıştə şairon penə sədə, çəmə hiç qıləy kitobən çap bıəni. Kamil Vəliyev elmon doktore, behesobə elmi kitobon nıvıştəşe, ısət Turkiyədə ko kardedə. Azən 2005-nə soriku bino kardıme 40 sornəni ofəyəvonəti bə xəlbir jəy.
(Hakane duston-həmron əvotin bəmı, az kamməholəti əkəym: -Tı hələ çiysə bə çəşiş. Kanə dust, kiy bə çəşiş, ıştə 50 soronə nıvıştəyon boçi qırd kardedəniş, bə çap doydəniş? Roste, qəzet-jurnalonədə, interneti səyfonədə çapbıə bə tırki, bə tolışi ıştı nıvıştəyon veyin. Kom qəzeti, bə kom yubileyon həsr kardəbə kitobon okardedəm əyo ıştı şeiron handedəm. Lozime ımoni bə i vırə qırdə karde, kitob baste.
Qavar umi dəvastəşbu, omə nəslon ıştı arxivi bə səhmon dəbənon, ıştı nıvıştəyon çap bəkan? Imoni bə omə nəslon umi oqəte çokə səkıştə ədəni, çımı dust. Qavar fik kardəşbu, çəmə nıvıştəyon bə dınyo pevolo bedəni, əməni dınyoədə zınəkəs ni, hədərə zəhmət kəşedəmon? Sıxani rosti, ısə bə şeiri-sənəti marağ vey kambıə, əncəx vaxt bəbe bo qıləy kitobi vərəği bənəveyn, millət obəqarde bə elmi, sənəti, maarifi səmt. Az hestıme bımi yolə bovə- inom, tınən bovəkə!)
Şık bə Xıdo, ısə 11 kitobi xıvandım.
*
Ostoro, Arçion diədə muəllim ko kardəbim. Səm çanə ğal bıbuən şeir, miniatur nıvışteyku mandənıbim, arədə çı nıvıştəyonədə bə “Sovet Astarası” qəzetiən vığandəbim. İ ruj vardışone –doşone bəmı çəy qıləy numrə, Oxonə səyfədə Cavanşir Salayevi “İmport odəm”, çımı “Norohatim” şeir dərc bıəbe. (“Sovet Astarası”, 05.07.1972)
“ Həşi kon tono peməbu?” Hut mandim bı ko ki, çe əcəb dərc kardəşone? Peşo omutıme ki, rəhmətşə jurnalist Alxas Əliyev nəvey-nəvey omedə beşedə bə Ostoro rayon qəzeti redaksiyə, ın sohbət, ə sohbət, mıni xəbə səydə. Votedən : “Əv kiye?” Alxas əyo bəmı qıləy tarif doydə ki , məsəkəson həyron mandedən. Bə redaksiyə omə məktubon dılədə çımı nıvıştəyon bekardedən bə huzur... Çə vaxtiku bino bedə çımı həminə qəzetədə çapbey. Ujən beşimon bə vırə ki, “odəmi bəpe odəm bıbu!”
*
Muhit istedadi ku karde əzıni, -Iştə dəvunəku bı səkıştə oməm,- Əncəx səmt, tərz, uslub dəqışbe bəzıne. Ostoro Arçionədə 2 sor muəllim ko kardıme. 24 sinnədə xıyolpərəst qıləy hırdənbim. Əmma muhit vey sərtbe. Çəy təsiriku yumoristə, satirikə lətifon, miniaturon nıvıştəbim. ( Peşo ın nıvıştəyon ıştə “ Dəvərda rujon ruşnədə” kitobədə dərc kardəme.) Məktəb həşt sorəbe. 7-8-nə sinifonədə bərkə zəhmət kəşəme. Har vasitəo oko dome ki, hırdənon çok bıhandin, əncəx çokə səkıştə bə dast varde zınedənıbim. Məktəbi muəllimonku, valideynonku yolə, sərtə maneon bedəbim bəmı.
İ ruj nıştım bo sinfi hırdənon həsrbıə qıləy sabironə yumoristə nəzm nıvıştıme. “Vay əmone, dod əmone “həştiku”. Dome əzbər karde bə jinə sinfi əğılon. 2-3 ruj bədiqə həm diədə, həmən rayonədə ın şeir bə yolə qıftıqu səbəbbe. Muəllimon, valideynon, rayoni təhsil koəkon həmlə kardışone bəmı ki, quya təhqır kardedəm cəmati. In həmlə həniən vey ləzzət doşe bə şeiri əzbər votəkəson, tıkəyən de şovqi handışone, pevılo kardışone ın şeir. Çımı həxədə şikaton təşkil kardəbe...
Isə həminə 8-i hırdənon hay sənəti soybin, hətta muəllim kobıkonən hestin. Rast omeədə, sıxan eqıneədə ə rujon bə yod vardəmon, votedəmon-sıredəmon...
*
Bə ərəfədə Ostoro şəhrədə demı əlaqədar qıləy hadisə bəbe, votedəm qasbu Beydulovi mıni xəbə səy də hadisə əlağəynebu. Arçoni Həştsorə məktəbədə komsomol katibbim. Hərdən vanq əkəyn mıniən bə rayoni iclason. De Nəvuzə idi əlaqədar mədəniyyət şobəyon, məktəbon, klubon, kitobxonon, sovxozon komsomol komiton rəhbəron, koəkon cəlb kardə bəbe bə həminə iclas. Pi, cıvon, jen, kinon, siprişon-sipəsəyon səf-səf nıştəbin, rayon komsomol komitə sədr cıvonə hırdən Axundov nəsihət kardəbe, əmr-sərəncomon doydəbe. Sıftə fikim nıbe, ıştə aləmədə bə dumut şəbim. İkərədə faməme ki, Axundov bə cəmati bə do-domjone:
-Bəşmə sıxan kar kardəni. Çı quş dənoydon, çə quş bekardon. Behəyon, axmaxon, səfiyon...
Vaştim mandim bə səpo, de xışmi, de barzə vanqi votıme:
-Behəyoən tıniş, axmaxən, səfiyən tıniş. Axundov, bətı ki ixtiyar doəşe bı siprişon, sipəsəyon, xanımə moynon, muəllimon, ustodon behəyo, axmax, səfi bıvoti?
Salon qıniye bəyəndi. Ətrofədə nıştəyon həmlə kardışone səpe mı. İkəs çımı qəvi qətedə, ikəs mıni şıkırnedə bə biton. İkəs havar kəşedə, ikəs domjon doydə. Ikəs mudafiə kardedə mıni...
Axundov sıftə hut be bəştəsə. Peşo parsedə çəy tono nıştəkəsonku: “Im kiye?” Votedən: “ Tojə omə muəllime, Arçoni Həştsinfə məktəbo komsomol katibe”. Odəm vığandedə: “Bışən buən əy çımı paliyo.”
Axundovi odəmon bəvədə rəsəyn ki, odəmon bekardəşonbe mı çı salono, ısə binako bə kəno hıs doydəbin. Bardışone mı çı Axundovi tono. Iştənım bə ğaydə dənome. Əncəx hələ ğeyzım emənıbe, hejo bə Axundovi bə sə-sıxanim bim.
Axundovi ın sıxan sakit kardışe mı:
-Muəllim, tı həxiş . Bəpe mı jəqo qəp jəm nəbəy. Əncəx çımı pə qur sute, rısvo karde mı. Nəbi karde demı dimbədim, dıbədı qəp bəjəniş?
Çə rujnəku dust bimon, bo məruzə, muhaziron nıvışte vanq əkə mıni, tədbiron plani əqətimon...
*
2 sorən Ostoro Şiyəkoni yolə məktəbədə muəllim ko kardıme. Rəhmətşə Sahib Məmmədovi direktorbə vaxtonbin. Nizom-intizom hestbe. Bə elmu-sənəti yolə marağ hestbe. Azən 27-28 sinnədə cıvombim. De həvəsi dərs doydəbim, məktəbi ıştənəfəaliyət, dram dərnəqi uzvon de həvəsi ko kardəbin, ədəbiyot məşğəlon, poeziyə ləzon, novbəov tədbiron, yubileyon dəvonə bedəbin. Mane bəkəson, pevişəkəson bedəbin, əncəx direktor, ijən hırdənon mudafiə əkəyn mıni. Yaman xotomand bıəbim. Çı hırdənonədə 2 kəs çımı dovnə vanıdoşe: Mehman Qaraxanizoə, Şahverən Cavodi. Tətilədə 10-15 ruj bə Madoən oməyn, hozı kardıme əvon bə ali məktəb. Jıqo çiyəy ki, şeiri-sənəti otəş sutvonime çəvon nızokə ğəlbədə, hələən vəşedə. Ha dıkəs şairin, ali təhsilinin. Azərboyconi, Tolışə məholi məşhurə şəxsiyətonin.
In dıkəs misol vardıme, de fəxri çəvon həxədə nıvıştıme. Fəqət co kəsonən hestin ki, çəvonən ğəlbonədə (də çəvon votəy) məşəl sutvoniyəme. Adəm, Əli (Ğızlıvo), Azər, Elməddin (Mədo)... Imon həmə çımı istedadi, zəhməti, sənəti ləlqılonin...
*
Şoqirdon arədə talantinə, istodinə hırdən bıvindombu, dərhol himayə əkəym, bəçəvon kəy əşim, dəçəvon pı-moə qəp əjənim. Əvotim:
-Iştı 3-4 hırdən heste, kəy koon, təsərrufati koon baspart bəvon, ın avlodi istedod heste, bıdə ım dastko bıbu de handey-nıvıştey, bə həmə əğılon kitob-dəftər, ləvozimot səy rosne zındəniş, hiç nıbu bı hırdəni bıstən, istedodi ku məkən, Xıdo şıməni əbaxşıni!
Səttori Zaur ibtidai sinfonədə handeədə dərc əbi çəy şeiron “Pioner” jurnalədə, “Azərboyconi pioner” qəzetədə. Tosə 9-nə sinfi jıqo dəvom kardışe, məktəbi tədbironədə, dərsədə ıctimai koonədə, dərnəq məşğəlonədə fəalbe. Dəçəy pıə Abasqulu qəp jəmone, 9-nə sinfi bədiqə vığandımone əv bə BDU litsey. Isə inqilis, alman zıvonon tərcuməvone.
Bəmıku bıə ın xosyət çe ustodunku omə. Nəcəf Məmmədov, Qulamhuseyn Əliyev, Bəhmən Salayev, Bəxtiyar Vahabzadə, Mircəlal Paşayev, həniyən çand ustodonku omə. Dəvon dəvardə çımı har ruj, har ləhzə bomıno iqlə umrisə veye. Azən bəştə ustodon şəm, bənə bəvon ıştə şoqirdon noğo doəme, çıvon xoto ıştə conisə vey piyəme.
İ ruj dekani katibə Nərgiz xanım vanqkardışe mı:
-Bə Bəxtiyar muəllimi qıləy çokə xətt bıə tələbə lozime. Tınım məslohat zınəy.
Çımı dıl tanə bandi barzibe. “Xıdo, az Bəxtiyar muəllimi kəy bəşem, dəy i mizi ətrofo bənıştem, əv ıştə pyesi mətni bəvote, az bənıvıştem, çe hərəbəxtə odəmimbən az?”
İ mıddət şim çe ustodi kəy, dəçəy xıyzoni oşnə bim, rubəru nıştimon, rujədə 4-5 saat ənıvıştımon, ivırədə çay peəşomimon, nun-xorək əhardımon. Iştə “Koklər, budaqlar” kitob (1967) ( bəvədə ın kitob ğədəğən bəbe, məğəzenonədə, kitobxononədə qırdə kardə bəbe) bəmı hədiyə doşe. Çımı ən vey piyə şair, ustod-muəllim de Bəxtiyar Vahabzadə dimi-didon əbədi mande çımı yodədə...
(Hestışe idomə)
