Çandi-çan sore ki, Tolışi zıvonşunosəti elmədə sıxanonədə “u”, “ü” hərfon ofayə doy həxədə kali mubohison şedən… Dosə ımrujnə ruj, ım mubahison ıştə həljon pəydo kardə ni.

Az ıştəni "Tolışi zıvonşunos" hisob nıkardero, bı cur mubohison umjən bə nim. İntasi, çanən nıbo, Tolışi zıvonədə ənvışti piyəy-nıpiyəy, jıqo çiyon beşdən bəçəy və.

Pidəme ki, hejo bı barədə bəmı rast omə kali mubahisəynə məğamon deştə xalqi fərzəndon pay-baxş bıkəm.

Hol-hozıədə əmə (Mehdibəy Səfərov, Əli Nasir, Akif Mehtəmənson), çı rəhmətşə şair Şahmirzə Tolışəxuni "Iştə nomım gin kani" kitobi nəşr kardero kali kon kardəmon.

Mı, Şahmirzə Tolışəxuni dastinıvıştəyon çapım kardə, doəme bə mətbə. Mətbədə naşir Akif muəllimi çı nıvıştəyon səpe kali lozimbə konış kardə. Çəğıno, həmonə nıvıştəyon bo redaktə kardero doəmone bə çəmə xalqi yolə şair Əli Nasiri. Əyən, bı nıvıştəyon səpe ko kardeədə, çanə “u” hərf ofayə doə bə, əvonış həmə peqordınə bə “ü” hərf. Bo misali nıvıştəm; ruj – rüj, dust – düst, duz – düz, nun – nün, kum – küm, pust – püst və s.

Sıxani duzi, çan vaxte ki,əmə de şairi çımi səpe bə kali fikrə coəti eqınəmon. İntasi, az ha nopeqət kardəbim, vindəbim ki, çımı votəyən duze, çı şair Əli Nasiri votəyədən həx heste... Binom karde, de “u” nıvıştə bə sıxanon ıştən-boştəro bərkədə tələffuz karde... Ha.., jıqo-jəqo... - bə çımı ağıl qıləy çi oməy!

Bo “Iştə nomım gin kani” kitobi nəşriro materialon oxonə varianti bə mətbə doy lozimbe. Imruj, bı məqsəd qırdə bemon. Şair Əli Nasirən oməbe bə mətbə. De Akif muəllimi, de şairi hol-əhvoli xəbə səybəpeşt, votem; “şair, bə çımı ağıl jıqo qıləy çi omə - Tolışiədə nə u hərf heste, nəən ü! Çımı zınəy, Tolışiədə qıləy hərf heste, əv çı u - ü miyonədə bə qıləy co sədoye! Ğasti, çəy sədo doə hərfi nomi duz pəydo bıkəmon?

Hejo, mı çıko jıqo vote, çəmə yolə şairi ıştə çifoj qıləy vərəğ bekay, bənem vəy bə tırki nıvıştə bə; “Talışda nə “u” hərfi var, nə də ki, “ü”! Talışda bu iki hərfin arasında olan bir hərf var ki, o tamam başqa cür səslənir. O da, budur – (u hərfi səpe i qılə xətış kəşəbe).

Çəğıno, Akif muəllimi vote; “rəhmətşə rofessor Nəvuzəli Məmmədovən hejo əvoti ki, tolışədə nə “u” hərf heste, həən “ü”. Çəmə zıvonədə həmonə hərf çı tırkon dıqlə – “u”, “ü” hərfon miyonədə bə, qıləy co sədo doə hərfe!”

Bı barədə xəyli mali-xulə kardebəpeştə, əmə se kəsən – Əli Nasir, Mehdibəy Səfərov və Akif Mehtəmənson bə umumi fik oməymon ki; “Tolışi əlifbada nə “u” hərf heste, nəən ki, “ü”! Ə hərf ki, çəmə zıvonədə sədo həmonə sədo doydə, əv u-ye, çəy səpe i qılə xət!

Xosə tolışon, ım çəmə - çı Əli Nasiri, Mehdibəy Səfərovi, Akif Mehtəmənsoni fikonin, de Şımə pay-baxşmon karde. Şımənən bı barədə ıştə fikon bınvıştəjon, çok bəbe!

Mehdibəy SƏFƏROV

facebook.com/mehdi.safarov