"Tolışon kam bedən, vey zande-zande”
Əli Nasir
Ə rüji qırdə bəbimon 17-18 kəs Tolışi rüşnəfikon, azbim, çı "Palmali” prezident Mübarizbe, "Kaspi Yıldız”i prezident Hacı İqbalbe, Milli Məclisi Tolışə deputatonbin, çəmə Tolışə xəlği yolə artiston, yolə müğənnionbin, kali rayonon icra başçionbin, çı tono-çə tono xəyli qəpmon jəy, Mübariz votşe ki, çımı koon hiç düz şedənin, bə çı ko "yatırım” kardəm, pül mardedə, kədə hiç nünə pülmən ni, Hacı İqbal estafetış çəykuş səy, dıqlə yolə dəsmolış bekay, ənnə bəməy, ənnə bəməy tı boy dyəkə, jıqo bə sə dəşim ki, əçəy çan qılə "obyektış” hestşe, həmmə "nol”, jıqo-jıqo həmməkəs tikəy bəməy, oxoədə davardimon çı Tolışi zıvoni problemonku qəp jəy, har kəs qıləy təklif doşe, i kəs votşe bəməku fılon sıxan, fılon hərf ni, boçi əy dezzü dəfırsındən bəçəmə zıvoni?
Ə kəs votşe heste, "sadəcə” şımə rayoni camaat zındəni, əlğərəz, jıqo qlobala məsəlon müzakirə kardəbimon ki, i berdəmədə i kəs, əçəy nomi vote ni bənem, oqarde votşe ki, "boənən Tolışi zıvoni çı yodo bekəmon, bə çiçi lozime xo ın zıvon? In zıvoni bəmə çı xəyriş heste, çı zıvoni dastədə hejo kəşedəmon”. Piəme cındo bıbum, bə odəmi se-ço qılə qonə qəp bıjənom, peşo fikim kay ki, qasbu əv çı hukməti asbardə qəpi jəydə? Qasbu əməni otır-otır kardedə, əməni eşandedə, de fikon ğəstonədə dyəçəy votəyon rozi bem, düzi ın roziəti zıvonədə be, dılədəm ıştən-bəştə ənnə sə-sıxanım kay ki, boy dyəkə. Iştə dılədə votme: "boçi xo bəpe əmə ıştə moə zıvonədə qəp nıjənəmon?”, dıl co qəp jəydəbe, zıvon co! Oqardme, votme, "bıyə tı rost votedəş, çəmə "gül kimi” zıvonmon hesteyəni, boçi bəpe Tolışi qəp bıjənəmon?
Isət çəmə moon co zıvonşon zınə nişone, dyəmə bə Tolışi sıxanşon kardə, qəpşon jə, ısətnə Tolışə kinon, şık bə Xıdo, 3-4 qılə zıvon zınedən, boçi bəpe de əğıli Tolışi qəp bıjənon? Çı inə zıvon, çı nənə zıvon, ımon həmmə cəfənqə qəpin, ın qəpi ə odəm jəydə ki, ğərəz Tolışi co zıvon zınedəni!” Jıqo bızın çəmə rüşnəfikon çımı qəvi çəş kardəbin, har kəs boştaro ancaşe Tolışi zıvon. Əlğərəz, çımı ətrofədə bə rüşnəfikon həmmə de çımı sıxani rozi ben, har kəs oqarde votşe ki, "haye, hədərə ıştə sə dojnedəmon, çı Tolış, çı Tolışi zıvon, vadəmon ın zıvoni sə, bıdə bışu ıştə lüzi bıtorno” Hejo bı vırədə i kəs oməy dəşe bə məclis, həmmə əştimon səpo, bo odəmi nəşte bəbe? Az dəğiğ zınedəbim ki, ın odəmi navko vindəm nıbe, əncəx əy çok zındəbim, ım çəmə yolə alim Novruzəli müəllimbe! Novruzəli müəllim dyəmə həmməyne səlomləşmiş be, hal-əhvolış xəbəş səy, peşo dəmande bə qəp: "Mübariz, bə hənək nıznə futbolçion ki, ənnə pul doydəş, ni bəneş ki, çı qıləy futbolçi i sornə puliən bıdəş ıştə inə zıvonədə Handə Kitob vadəş? Çok ni bəbe ki, çəmə Tolışə balon məktəbədə deştı puli vadoəbə kitobon bahandon, ıştə Tolışəti çı yodo benıkən? Imi kay ni bəneş?” Mübariz oqarde votşe: "Müəllim, ço ni bənem, çımı conən bebəşe, ın ko bakam.”
Peşo Novruzəli müəllim oqarde bə Haci İqbali tərəf, votşe: "Hacı, tıku qıləy ricom heste, tı de yolə-yolə odəmon əşt-nışt kardedəş, ni bəneş ki, çəvonku çəmə Tolışə məktəbi xahişi karde? Xahiş bıkə, bıdə çəmə məktəbonədə Tolışə zıvon dessə 11-nə sinifi dəvonon, bəneş kay?” Haci təqribən 1 dəyğə şe bə fik, peşo votşe: "Bə çəş, bəkam.” Peşo Novruzəli müəllim bəçəmə həmməynə qıləy xitabış kay: "Çəmə inə zıvon heste-Tolışə zıvon! Im qıləy dıyoye ki, hiç kəs bəçəy nığıli şe ni bəne. Azən cəhd kardıme, bı dıyo dəşim, əmmo bəçəy nığıli şe nıznəme. Bə qornə ne ki, az "dənışte” zındənıbim, ne, şımə həmmə zındəşon ki, zıvonşünasiətiədə çımınən ıştə vırəm hestme, ənnə zıvonon bən ki, əvoni çıssə-bəssə dı-se kərə davardame, bə qornə bı zıvoni nığıli şe zınə nime ki, Tolışi zıvon ən yolə dıyoye, bəpe ki, bəy dəşyədə ıştıku bə nav bı dıyo dəşəkəson şə ro dəğiğ bızni, bə hal-kuə vırə kəllə nıjəni.
Isət ımi votem pidəme ki, Tolışə zıvonədə araşdırma bay ve çətine, əmmo şərəfinə koye. Boən həmməkəs ıştəni bı zıvoni həsr bıkəmon, bı zıvonədə bınıvıştəmon, bı zıvonədə bahandəmon. Düze, Tolışi zıvoni tam oşko kayro hələ veynə vaxt lozime, əmmo əsos əve ki, bınə noə bə, çımı xosə bıvon, ıştəni bəştə milləti, bəştə inə zıvoni həsr bıkən, ın ro məşəqqətinə, əmmo şərəf vardə roye.” Imış votşe, Novruzəli müəllim beşe şe, əmə həmmə çaşə pur bəbimon, bı ko mot mandəbimon....
İkərən əştim ki, han vindedəm, ənnən akım kardəme ki, boy dyəkə, xəyli şem bə dumut: In han çı məno doydəbu?...
Atabala Babayev,
Boku,
Tolışon Sədo rüjnomə: 01(13), 07 yanvar, 2012
|
