- Şair, 01.07.2015-nə tarıx Şımə mobəruje, təbrik kardedəmon, əv ıştə vırədə, votem, be vaxtən bıbu, deşmə həmsebət bıbəmon, icazə doydəşon?

- Sıftə bə şımə dılisoxto ve səğbi votedəm! Ve səğbi votedəm həmən bə səbəb ki, bəmı bo dıli “təy” kardey imkon doydəyon.

- Baləddin Veşo! Məhərrəmov Baləddin Aydıni zoə de nomi məşhure. Bə şairon ləqəb bıdə (ədəbi təxəllus bıdə) adətən, çəvon ustodon bedən. VEŞO ədəbi ləqəb bəşmə nomi damedə! Çı cur be in ləqəb səyone (peqətone)?

- Im Veşo ləğəbi peqəte jıqo be. 1988 –nə sori bəpeştə Azərboyconədə tikən tınd bə ictimayi – siyasi şemon, xəlğon ıştənidərki roədə şodoəbə ğədəmon bəmınən təsir be həşə ni, həmən bənəy qıləy ğələm əhli. 1989 – nə sori muraciət kardıme bə Liki VVAQ- i, ıştə Baladdin nomi əvəz bıkəm de Veşo nomi, həmən ıştə milləti bıdəm nıvışte Tolış. Əmo VVAQ- ədə ko kardəkəson demı ve tasıb kardışone ki, ım ko sə qətə ko ni, ıştəni hədər sıvıkən məkə... Əve azən bavəy rıki ım Veşo nom bino kardıme bənəy ıştə ədəbi ləğəbi oko doy . Im Veşo nomım çənə hurmətsoyb karde zınəme, əy Xıdo bəzıne, ijən bıhandon.

-​ Çayru, Çayru-İmomi, Andurmə, Qodovo... ın məkonon Şımə tale-umrədə çı rol bardedə?

- Qoqovo ( Qoqvo) çımı moəmo bə diye, ve ğədimiyo jimon bə məntəğəye, tarıxış ğədime. De Liki Andurmə diy iqlə ərazi, iqlə di hisob bə. 1948 – nə sori Qoqovo diy 12 kə ( xıyzon) ovoştınəşone, pıyovnəşone bə Andurmə di. ( Bəvədə Andurmə diyədən bə 12 kə.) Bə maşinə roy, bə toki linə novərz be , bə məktəbış nıbe səbəb. Əmo çımı bobo Əsəd Qoqovoku co bəni, Andurmə diy kəlxozədə ko karde – karde, Qoqovoədən ıştə ovə osyo oko doəşe, boştə boğ perosnəşe, kaştı – qıl kardəşe, bə hamsiyə diyono jiyə kosibon, beçizon ve dast qətəşe. Çımçıko bəvədə dıminnə dınyo dave tojə orəxəbe, hələ vəşyəni be... Əmə Qoqovoədə coyli ( iqlə xıyzon ) be tokə ruşnə, be hamsiyə jiyəmon. Im coylinəti bə çəmə təhsil səy ve pepuşiyə. Əmo azən deştə hande – omute piyemoni, de Xıdo doə təbi, həvəsi mandənim cəmatiku bə dumo. Əyən bıvotom ki, çəmə xıyzonədə sıvoy mınən, pıəmən, bıyonədəmən de ədəbiyoti məşğul bıbı bə. İntasi veyən bebılu kardəşon ni... Qoqovo ve səfoynə vırəye. Çəmə Tolışi təbiəti bə vəhişti bərobər be vıyo inson deştə çaşi vindedə!

Çe bobom vətəne ım barzə bandon,

Yo omə bə dınyo, yo perəsə əv.

Vıyo rujqor karde ve məznən hoston,

Bə tanqi, bə bərki yo sərəsə əv.

Qasbuən hejo bəmı ilhom bıdə, təb bıdə Qoqovo vəhiştə təbiət bə.

... Çayru Liki ən yolə diye, mədəniyə qinco, mərənqoye, hestışe veyə səvodsoybə odəmon, alimon, şairon, lığmonon, muəllimon, dindoon. Çayru diy bəmə ve nez be, ərazi soveti qinco be səbəbo, vəyo şe – oməmon ve əbiy. Çımınən bə ətrofi bənəy qıləy ojəçaşə insoni inteqrasiyə beədə Çayru, Çayrujon rol veye. Əve bə Çayrujon çımı hurmət hejo ve bə, ve bəbeyən!

“ İmom” ve ğədimiku jimon bə məntəğəye, yolə ziyarətqoye. Votedən vaxti bıə vəyo Tatvon nomədə şəhər bə. İntasi ım sıxan çənə roste, zındənim. Əmo İmomədə bə kəcoon, kə rizon, iyən co nışonon bı sıxani peştpuri doydən. Hakənə İmom voteədə Qoqovoən çə nomi jiyədə nəzədə qətedən, yaən tərsinə. Əmo ımon co – co jimonə məntəğonin. Tolışi xosə məholi nışononin.

-​ Şımə həxədə nıvıştəyonədə təhsil, ko-rizi barədə məlumaton kame. De çi dastko bedəşon, çoknə bəvoten, şımə nun çiçədə beşedə? Viktor Huqo votəynə: Peroədə (ğələmədə?)

- Holiyədə jidəm Andurmə diyədə 2007 – nə soriku. Təhsilım sə Liki Barzəvu diədə 1 – 8 –nə sinif, iyən Liki qəsəbə ğıyabi miyonə məktəbədə 9 – 11 – nə sinif. Hestıme boğalteriyə diplom, texnikom səviyədə. Ko kardəme Liki kino ibemonədə 1985 – 92, iyən Andurmə diy klubədə 1995 – 98 – nə soronədə. Isə pensiyəvonim, məşğulim deştə qədə təsərrufati. Co qıləy vırəyku dərəmudım ni, nə nıvışteyku, nəən co qıləy koyku. Zərfətinə sıxanən bıbu, bıvotom, bə Tolışi nıvıştə ğələm nə ki bə odəmi nun doydəni, qasbu əy çə purşəy nuniən kardedə...

-​ “Şəvnışt” rujnomədə ( noyabr, 2006) nıvıştedən: “Cənqəsər” ədəbi məclisi uzviş...” Mımkune çı məclisi fəaliyəti barədə qəp bıjənən.

Cənqəsər ( Canqyəsə) Çayru bəpe, Veri bəpe bıə əzəmətinə bandi nome. Təğribən 1995 – nə sorono soxtə bəbe “Canqyəsə” nomədə qıləy ədəbi məclis. Əyən bıvotom ki, bəmı 1 –nə sinifədə “ İnə zıvon” o dərs doə Nadir Əliyevən çı məclisi uzv be. Ətrofi diyonku, həmən Çayru diyku hestbe çı məclisi uzvon: şair Xanlar Həmid, aşığ – şair Nəriman Rəfiyev, Nəsir muəllim Rzayev iyən co kəson. Əyən bıvotom ki, məclisi fəaliyət kamişi sardon be. Holiyədə çəy dəvom kardey – nıkardey xəbəm ni. Yəne fəaliyətış bə çaş çiyedəni.

-​ Tolış Milliə Lıvemoni (1988-1990) bəşmə çı təsiron be?

- Tolışi Milli Lıvemoni çımı ıştənidərkədə rolış ve bə. İqlə əy vote vəse ki, tusbin bə vaxti ənıvıştim bə Tırki, həmən qasbuən veyni de Tırki dərki, de Tırki mənafe tələbi... Im milli lıvemoni bənəy bəmandə çənə Tolışon bəmınən təsir əv be ki, binom karde ıştə inə zıvonədə nıvıştey – handey . Çaşquşım obey, vindıme ıştə xəlği jimon, vəziyət, bələd bim bəçəy dardon. Faməym ğədər otırnime, bə zəndım jəy ıştə məholi, Tolışə xəlği tarıx, vindıme ıştə xəlği ğədimiyədə bə zu, ısətnə rujqor, omutem piyəy çımi bı hədd vardə, rosnə səbəbon... Dılım bəvədə dəjəy ki, vindıme çə səbəbono qıləyən çımı xəlği ve ojədast, sofə dıl beye... Məqovuji (məvuji) hakənəy insoni çoki boəy bəloən bedəy bən...

-​ “Lerik” rayon qəzetədə “Zizə” tolışə səyfədə (1992-1993) dərcbə “Ovtəm-həvo” (N-1, 27.02.92) “Sarkinə” (N-2, 31.03.92) Şımə sıftənə mətbuə əsər hisob karde bəbe, ya əvvəl Şımə nıvıştəyon mətbuatədə dərcbə?

- Çımı rujnomədə çap bə iminnə şeir “ Məhəbbət “ nomədə bə şeire, “ Lənkəran” rujnomə “Tolışə səhifə” də ( 02 mart, 1991 –nə sor) çapbə. Çe “ Ruşnə” ədəbi məclisi uzvon nıvıştə şeiron, iyən co bədiiyə, folklorə numunonən çap əkəyn bə səhifədə. Əyən bıvotom, çımı bə tolışi nıvışte ve həmrəğ be, bə “Ruşnə” ədəbi məclisi uzv beədə Tolışi yolə şair, çımı ustod bə Nəriman Tolışi xıdməti həşə karde əbıni. “Lerik” rujnomədə bə tolışi “Zizə” ədəbi səhifə ofəyəkəsən Nəriman boli bə. Nəriman boli hakənəy çımı nıvıştəyonən ədəy bə səhifədə.

-​ “Lənkəran” (1991-1992) “Zizə” (1992-1993), “Tolışi sədo” (1993-2003), “Tolış” (2003-2004), “Şəvnışt” (2006-2008) mətbuə orqanonədə dərcbə Şımə xəyli əsəron sıftənə kitobonədə çapbə ni. Səbəbış çiçe? (“Sarkinə”, “Əbıni”, “Zındənim”, “Çəmə vəyu”, “İnsof ni?”, “Məhəbbət”, “Dınyo çiçi aşiğim”,”Bəndə2, “Oqətən”, “Tənhoti”...)

- Çımı tusbin iminnə kitobi çap karde hestembe bə tolışi xəyli şeir, əvoni həmməy bə iqlə kitob nəbiy cəm kardey. Həmən kali şeironsə sənibəton ko kardey lozim be. Bə şeironədə oko doə bəbe noduzə sıxanon, tırkə sıxanon, hestbin co xətoon. Həmən fikım karde, çap nıbə şeiron bıdəm kitobədə.

-​ “Dağ çiçəyi” (“Bandi vıl”) (2001) (dıminə kitob “Dınyo xosə dınyoye” (2006) bəmıku ni) kitobi tərtibot, redaktə, korrektə koon bəmı xoş nome. Çı cur be iminə kitobon jıqo tadibəsə çapo beşe?

- 1-nə kitobi (Bandi vıl) tərtibati qənaətbəxş nıbe səbəb əv be ki, bı sahədə zınəyım, məlumatım hiç nıbe. Sıftə əy bıvotom, 1 – nə kitobi çap karde səbəbko Balayar Sadiq de Nəsib Nikbini bə. De Balayari şimon bə Boku, “Gənclik” nəşriyotiku icozənamə ( qrif ) səmone, tırkiədə bə şeiron domone bo makinədə qırdə karde. Im ko 4 – 5 manq esiyəy mande. Peşo şim bə Boku, vindemon kardıme de Akif Mehtəmənsoni, əy bəmı məslləhət zınəşe ki, kitobi bıdəm çap karde “MBM” mətbəədə. Şim bə mətbəə, ıştə dastə nıvıştəyədə bə tolışə şeironən dome vəyo bo makinədə bekarde. Makinədə qırdə kardə bə şeironədə hestbe veyə hərfə xətoon. Ə makinəku beşə nusxə doy lozimbe bə redaktoron-bə Balayari, bə Nərimani, bo redaktəku dəvoney, xətoon sərostə kardey. İntasi bə vaxti dastım nırəsəy bəvon, bo redaktə bə nusxə bıdəm bəvon. Iştənım redaktə karde, xətoon sərost kardıme, nusxə edaştıme bə mətbəə. Mətbəədə sərostə kardəbə nusxə ne, de xətoon bə nusxə doəşonbe bə çap. Bo kitobon peqəte şeədə bənem jıqoye, ko – koyku dəvardəbe, rozi bimon ki, kitobi sənibəton de kamişi quzəşti çap bıdəm karde. Əvən esiyəy mande şımbəşıkır, ısətən mande. Dıminnə kitobi ( “Dınyo xosə dınyoye”) redaktor çəmə ğıryətinə boli Fəxrəddin Əboszodə bə, dəçəy navsıxaniən şə bə çap, şık bə Xıdo, ve bevəcən ni.

-  Tolışi poeziya nımunon interneti şəbəkonədə kifayət ğədər dərc bedə, əvoni handedəşon. Çoknəye, Şıməni qane kardedə?

- İqlə Tolışi poeziyə ne, interneti şəbəkono paybaxş kardəbə co ədəbi numunonən, folklorə numunonən dast rəsəy ğədər həmməy handedəm. Bıvotom Tolışi poeziyə ımrujnə numunon hiç qənaətbəxş ni, noinsofəti bəbe. Tolışi ədəbiyot ımrujnə rujədə de rostbemoni poplınqə hərəkət kardedə. Im ruj Tolışi poeziyədə jı numunon ofəyə bedən ki, de 600 – 800 sa sor, 1000 sor bınəş bə, məktəbış bə poeziyə bərobər! De insofi bıvotəmon, məktəbış nıbə qıləy zıvonədə ədəbiyot soxte, poeziyə numunə ofəye ve yolə koye, muşkulə koye. Şık bə Xıdo, çəmə ve şairon çı koy ehdəku bərmalə omedən! İntasi iqlə çiy bə miyon biyəm ki, hələən çəmə kali ənıvışton har kəs deştə kujə, deştə ditoni, deştə məholi ləhcə nıvıştedə, bə Tolışi ədəbi zıvoni soxte, sərostə karde hələən səhlənkor, de kıvoləti dəbedən. Roste, məktəbış nıbə zıvoni ədəbi zıvoni soxte ıştən ve kurə koye, veyə vaxtış pidə. İntasi çəmə nimone co əloc, əve har bə Tolışi nıvıştəkəs bəpe bıbu həmən qıləy nimə zıvonşunas, randə bıjəno bə zıvoni, zu vışkəy ğədər sof – sərost bıkə ıştə nıvıştəyon çı ləhcə əlomətonku.

Çımı yodədəy, 1990 – nə sori ıştə bə Tolışi nıvıştə şeironım barde bə “Lerik” rujnomə redaksiyə. Vığandışone mı çı redaksiyə koəkə Nərimani ( Nəriman Tolışi) tono, de Tolışi ədəbiyoti əv dastbəko bedə. Əy handışe çımı 1-2 qılə şeir, sırəy. Çəy tono bə kəson votışone ki, bımon şeir vote əbıni, bımonədə səhvon, xətoon veye. Əmo Nərimani vote ki, bı şeironədə çiyi nıbuən, ənıvıştədə jı çiyi heste... Nəriman boli kali səhvon nişo doşe bəmı, kali səhvon, xətoon ıştən sərostə kardıme, ə şeiron bin bə miyon bekardənin. Çımı votəy əve ki, har ənıvışt hejo bo omute kuluşiyənine, bəştə inə zıvoni, bəştə xəlği həybətış bənine!

Tolışi Milliyə Rostbemoni roədə bə əmandə koon diyə kardeədə, Tolışi poeziyə ımrujnə rujədə 100 faizən nıbu, qənaətbəxş hisob kardedəm.

-​  Kon sıvoli çəş kardəbişon əy bəşmə bədəym?

- Roste, parson veyin, dılonmon pure, intasi jə qıləy əlomətdorə pars ni iminnə əy çaş bəkəym. Əmo çəyku dərəmdəbim ki, bəmı bədoyon ım parsi: “ İnson boçi omedə bə dınyo? “ Sıxani rosti bıvotom, bı parsi hiç sərostə cəvobən nəzınim doy... Qasbu bı parsi sərostə cəvob doy zınə Tolış bə dınyo oməni hələ.

Im dı poə bə Tolışi xəlği ənə çətiniyon, ənə dardon, ənə muşkulon ki heste, bənəy qıləy Tolışi bə dınyo omey çənə ağılmandə koye əyən zıne zınedənim... Imən dard ni... Ən yolə dard əve ki, ənə dardon dılədəbə Tolışon veyni “ Çəmə hiç dard ni, muşkulə komon ni, problemmon ni !” voteədə odəmi tusbin Xıdo kəy sutedə, evoşnedə...

Dılom dəvardə bıvotom, inson bə ətrofi, bə dınyo, bə jimoni de fəhmi dəbedənıbu, ıştə milləti dardı – səri zınedə nıbu, ıştə maşkinə ruji, ıştə xəlği maşkinə ruji fik kardə nıbu, no – peqət kardə nıbu, çəy bə dınyo omeyən hiç məhnəş ni! Im sıxan iqlə bə fəhminon, bə alimi, bə şairi, ya bə muəllimi dəxılmand ni, bə milləti həmməy, bə har qılə Tolışi aide!

- Ve səğ bıbən, bımandən de xəy – səloməti.

Musahibə bardışe:

Allahverdi BAYRAMİ

30.06.2015