 (əfsonə)
Tolışə məholi ən xosə, reçinə diyonədə qıləyni Ğızləvoy. İyo dədə-bobon məskun beədə ha ton vişə bıə.Umbur, nil, bəlel, vızım, vən... kom doon! Həm doon oqətə bıəbe, həmən təpon, dəon. Zoon lozim be çı vişonku sə beəkəy., ro oəkəy, çe vəhşiyə həyvonon çanqədə iyo vırə- məskon bəbi. Çe pentonə bandon tərəfo omə conbozə zoon çıvrəy reçinətişon vinde, aşığ bin bıvrəy. Penton vişəynə təpon, jiton dıyo maça kardə vişon. İ dastə merdi kuçış eğande iyo. Doon kulət kardışone, kə-bə eğandışone, şe-şe hey-vey bin, ətrof bo tolışon bə yolə məskən oqarde.Vişə-kımoton bıriyeşone, kuləton həmo kardışone-romeşone. Kaşteşone, perosneşone, dıveşone, pateşone-hardışone. Rujbəruj zumand bin.
Çe tayfa dılədə qıləy nimsinə vəyuən hestbe: namusin, ğeyrətin, reçin. Həmroş Bandəro vişədə bə pələnqi rast omedə. Xəyli canq kardedə de pələnqi. Əy kıştedə deşdə şəmşiə dəyqısi. Həyf ki, ıştən qonə yarə səydə, omedə bə kə, çand vaxt bədiqə şinə coni aspardedə bəştə eli, bəştə həmro- bə kəyxıvandi. Çə rujinəku ın vəyu hejo siyo tankardedə. Kəyxıvandi conbozə şuyəku omon-zomon iqlə kinəş mandəbe ki, əvən bə çordə sin tojə qədəm noəşbe. Kinə nom Vənəşə be.
Kinə çe kinə!? Həşi-Ovşumi i poə! Çe Tolışə bandon sıə vıl! Hələ əğılən bıbu bı qədə kinə çan kəs daynə eqıniye, Əncəx kinə moə cəvob doşe ki, həmro mardeku se sor dənıvardo, çımı dıli yarə dim nıvo, kinə bə hiçki ədənim. Daynon çı cəvobi vədə hiççişon nıvote, qılə-qılə oqardin bə peşo. Iştə piyemonədə dast-poçə bin, bo co kinə daynə şin, səşone, vəyə kardeşone, vəyuxıvand bin...
Əncəx cıvonon dılədə Dıləsut nomədə hestbe çok qıləy conboz. Vənəşə məhəbbətiku dast nıkəşəşe. Votışe:
-Se sor çiçe, lap da sor çəş bəkam. Dıləsut har ruj- hətta bə şəvən bəsə ıştə piyə kinəsə çəş bedəbe, odəmonku, nodononku, dərəndonku, vişədə, roədə, koədə, har vırədə...
Əvəsorbe, Həşi beşəbe.Voə tojə-tojə ov bedəbe, iyo -əyo çanqə- çanqə mandəbe. Vənəşə deştə kinə həmron bə Bandəro vişə bo vənəşə çıniye beşəbin. Kinon qıləyni votışe:
-Bandəro vişon bə tono heste qıləy nığılə də. Ha əvəsor pur bedə əvrə de vənəşə, bışəmon əyo.
Kinon de dastə dəro qınin vəyo. Vindışone de rosti bı dəədə ha toni eqətəşe vənəşə, odəm zındənıbe kon kulədə vıləçanqə bıqəti. Bə band şeədə Vənəşə dılədə qıləy niyyət qətəşbe: Bəy aşiq bıə Dıləsutiyo qıləy yolə vənəşə çanqə bıqəti. Əve ki, iyo vite, əyo vite, har ranqədə vənəşə bıçıni, i kərən diyə kardışe həmroonku diyəro eqıniyə. Qəvış qəte bə vişə, sədoş karde həmroonku:
-Səkinə, Vılənoz, Kinəvəs, huyy! Vənəşə sədo dəşe bə vişə, oqarde bəsə bəy: Vişə kinə sədoku bə ocımış oməy. Həmroon sədo doy, çifoudə həni Vənəşə hay nıdoy...
İberdəmə bə Vənəşə və beşe hay dastədə şımşi bıə bədheybət odəmon. Bəbolə kinə bərk tarsəy, jəşe curə:
-Ha inə, ha dodo! Ha Dıləsut!
Bədheybəton kinə qəv qətışone, okırnişone bə vişə nığıləy, eqınin bə də, ğeyb bin...
Bədbəxt Dıləsut! Vənəşə xəbə bəy rə rəsəy, ıştənış şodoy bə də. Xəyli ələk-vələk kardışe. Mavuji Vənəşə darzənbe,eqıniye- qinbe. Dıləsut vişə, bandi, də nəve-nəve jəydəbe ziqqə:
-Vənəşə! Vənəşə! Koncoş, koncoş?
Bandı-ku, vişə- də bəy cəvob doydəbe:
-Vənəşə, Vənəşə! Koncoş, koncoş?
Dıləsut çıl ruj-çıl şəv nəvəy ə də , ə vişə, ə bandi: Vənəşə pəydo nıbe ki nıbe. Dıləsuti dıli sə sute, kardışe nifin:
-Iştı nom bə bum eşo, ha də, ha vişə, ha band! Tıni bıvindom kor bıbuş, ku bıbuş, ha də, çımı pəvəndi çiç karde? Bəmı boçi hay doydəniş bəs?
Votedən ki, həxə aşıği nifin rə bərəse. Xıdo əv məseşe. Çə vaxtiku çə dəy sədo bıriyə be, çəy honiyon ku bin, çəy rijəon hışk bin. Pərəndon çəyo didərqin bin. Çə vaxtiku bə də "Korə də” nom noşone. Odəmon, hətta pərəndon, həyvon çə vırəku de itoti dəvardedən...
Tolışon Sədo, №09 (21), 17 mart 2012
|
