 Ustod Bəhmən Saleh (Salayev Bəhmən Əsədulla zoə) çoçinə taleynə odəmonədəy. Dimədə, simadə vindəbiş, adi odəme, əmma bəçəy kardəyon, hərəkəton diyə kardəbiş, nıvıştəyon, çap bıə kitobon handəbiş, əvotiş: ım qıləy dahi insone.
Moəku bıə martə manqi 20-ədə, 1934-nə sori Nəvuzə şəvədə Masalli rayoni Amburon-Ruyəkəno diyədə. Yolə Vətən muharibə (1941-1945) vaxtədə hırdən bıə. Pıəş Əsədulla 41-ədə şə bə muharibə, əsir eqıniyə, 49-də omə bə kə noxəşi holədə. Xeyzoni həmmə qonəti səpe Bəhməni bıə. Əve ibtidai, miyonə təhsil bə di dəqıniyə: 21 sinədə oroxniyəşe Lankoni Sepadi miyonə məktəb. Ali təhsilış qiyabi sə hətta aspiranturədə handəşe, de elmi koon dastko bıə ( 1964-1974).
55 sor (1955-2009) pedaqoji fəaliyətdə bıə. Təhsilin ən ali dərəcəon, mikafoton layiq vində bıə. Elmi, texnika, təsərrufati har sahədə kuşiş bıkə şoqirdonış əy həmişə de xoşə xatiron bə yod vardedən, de həvəsi çəyku qəp jəydən: Zöhrəbanu Kişiyeva (huquqşinos-alim), Mehman Ağayev (uroloq-alim), Aydın Ağayev (sosioloq-alim), Şahrza Ağayev (pedaqoq- alim), Musarza Mirzəyev (tarıxəvon- alim), Məmmədşah Mirzə, A. Bayrami (filoloq-şairon) inən çandə elm-sənət odəmon Bəhmən Salehi şoqird bən, həmişə bəy rəhmət vığandedən.
Bənə muəllimi nimunəviyə şəxsiyyət, bənə ictimai xadimi fəal-mubariz, bənə tarıxəvon-alimi vey sərvoxt be. Iştə xəlqi sadiqə zoə be: vətənpiyəkəs, patriotbe. Tolışə xəlqi tarıxi, coğrafi, iqtisadi, huquqi həxədə nıvıştəyon bə nomin.
Əməli saleh, nomojbıvot, momin bıə Bəhmən Salehi 75 nomədə elmi, pedaqoji, astroomik, publisistik məqalə və kitobon hestışe. "Lampa” (2007) kitobədə tolışə nəsri ən çokə nımunə bıə hikoyon, miniaturon qırdı bıə. B.Salehi miniaturə, oçerk, hikoyə, povest, dramonədə ıştə tolışə xəlqi dastkoəti, çəy pişə-sənət, adət-ənənon, vəyə-koyə-telə mərasimon, məişətə vərdişon, həzo noz-neməton, etnikə-etnoqrafə etudun bə ğələm sə bıə.
Iştə umrədə B.Salehi sərmovqe dıqlə çiy bıə: ROSTƏTİ iyən HƏLOLƏTİ. Ustod bəməno, bo cıvonə nəsli, bo həmməyo ən barizə nimunə be. Xıdo əy qəni-qəni rəhmət bıko!
A.A.Bayrami
Bəhmən SALEH
Aybəjorəti klassikə
(hikayə)
Həşt sorbe doktoron nəzorətdə bim. Noxəşxonədə nıbeədə, kədə bə həşipemə diyəkardə pencə vədə oəlaxdim. Xeyzon bə çımı sə əqardi. Mualicə bənə sərostə ruyə diroz bedəbe-şedəbe, bənə lınqış zəmin nığətə xıyoli dastnırəsə bəbe. Dəvo- dəmonon ğıymət rost bəbe bə ceyrani peşt. Xeyzoni muəllimə, koəkə, sənətkoə, pensiyə məvacib bəsə omedənibe, ziyodə ehtiyocon tələb bedəbe. Balalion ıştəni bə ov-otəşi jəydəbin, ğohom-ğəbilə dast-poçə bedəbin, duston tədaruk vindəbin, tələbon dast qətdəbin. Nezə odəmon hətta bə harde-tankarde ğənaət əkəyn ki, doktoron rozi bıkən, dəvo-dəmon bə dast biyən… Har curə koməq nişo doydə bin ki, mualicə foydə bıdə.
Eli adəte, noxəşi tono bəşen-bomen, dılvandi bədon. Çımı paliyoən əvoyn dust-oşnon, hətta balalion həmroon. Əvon məseədə ki, çımı mualicə Azərboyconədə mumkun ni, çımı xoto piyəkəson, çımı noxəşiyətiku sə beşə doxtoron məslohat zınəşone ki, mını bə xaric bıvğandın. Lakin lozimə xarcon bə dast varde zındənıbin baləlion. Azən ki, şe-şe çəşə vədə bənə şami obedəbim, bə maqi nez bedəbim…
Çımı çı holiku xəbədo bıə har kəs omedəbe, imkan bıəkəs koməq kardəbe, imkan nıbəkəs dılvandi doydəbe:
-Çəmə ustod, muəllimbıon, çəmə qıyədə həx heste şımə, əhaştnimon həlok bıbən.
Cokəson votedəbin:
-Iştı avlodon bəmənoən azizin, nezə həmromon, tıni darədə əhaştnimon…
Əslən bəmı qon omedəbe ki, cəmati ıştən dard-sər heste, boçi bəvon ziyodə şələ bıbum? Əve bə şəkəs-oməkəsi dığğətin bedəbim, ıştə razi-niyazi bəvon votedəbim, deştə xoşə diyəni əvoni muşayət kardedəbim…
Əvha, qıləy maşin ome mande çəmə kəy vədə, ço nəfər evoy, oməyn çımı paliyo. Xəyli dılvandi doy bədiqə çımı lefçə jiyo jıçiy dənoşone, beşin şin. Ə maşin çı soyku tojə beşəbe, qıləyən ome. Tikəy bəpeştə iyən ço nəfər oməyn nıştin çımı qırdo. ”Tıni darədə nibənomon” votışone, Çımı çəpə tono mandə zoə dastış dənoy bə cif, bekardışe, "Imən I həzo manat çımıku” Ha jıqo se kəsi tikrorən jıqo votışe, pulə dastəçon noy bəsə qədə mizisə.
Çımı səy tərəfo mandə cıvonə zoə az vocib zınedəbim. De çımı yolə zoə məktəbi həmrobe. Şəş sor bənav çımı yolə zoə səğçilə maşin bə ğarz peqətışe, roməşe. Penc həzo bəpe bədəy, hələ doəşni. Maşinsoybi çan kərə bəy votəşe, lələm noxəşe, puli bıdə, doəşni, har dəfə vonəyi vardəşe:
-Pulım ni, ğarzi dılədə tasedəm, çıç bıkəm maşini bəhvatım? Çı cur dustiş, səb bıkə, bədoməni..
Se manq bədiqə oməy, lovə-mınnət kardışe:
-Kə kardedəm, Bənə tı dust çoknə rozi bəbe, bekə-beyurd, besə-bepo bımandım, ıştı ğarzi bıdəm? Çəş bıkə, kə kardıme, ıştı puli bədom.
Şəş manq bədiqə oməy, bə zarı-zıx dəşe, bənə mori zıvon bekardışe, lovə kardışe:
-Yolə kinəm bə şu şedə, hələ qədəlişonən pidə, kom vırə xoki ekəm bəştə sə. Əmon bıdən, bıdə kinə dəro bıkəm, şımə puli bədom…
Mıddəti bəpeştə de polisə pəqoni oməy, ın səfə ıştən sıxan eğandışe:
-Xarcım ve beşə. Diyəkən, bə kom mərtəbə rost bıəm, bəşmə veyə koməqım bəbe. Tikəy səb bıkənən, şımə ğarzi ibədı bədom…
Həminə odəm esə çımı maqə yonqo səyku mandəbe, çı "həzo” doə şəxson dılədəbe. Çımı tono masa kuti noə bıə bə pulon bənə ğolə kıtı diyə kardəbe, de zıvoni ıştə lıputon lıştəbe, çəy marc-marçi məsdəbim, fikim bəykube. Əyən ıştə cifədə I sa mənot bekardışe, noşe çə se həzo səpe, peqətışe-dənoşe çımı lefçə jiton. Dastış bekarde dənoşe bəştə cif. "Əy, sıpə zoə, pulış peqəte, piyəme damə bıbum, ğoği qəte çımı xırtə, ğururi imkon nıdoy damə bıbum. Dast jıqo yonqo jiyo şe- ome, imi co kəs fame nəzıni. Çımı çəy zəhlə şeyro, bəçəy har hərəkəti dığğət kardəbim, çəy çı cur odəm be çok zınedəbim oxo.
Çəy həmroon çı koon bexəbə beşin-şin. İ çəşım çəvon səpe, i çəşımən bı "nubunibıkədə” (çəş dəvasədə) be. Hay eğande, rısvo karde holımən nıbe. Ləzi bədiqə əvən dumə həmroon dəro qıniye-şe…
Çı maqə yonqoku diyə kardedəbim bə şə-omə odəmon, bə dəro qınıyə-omə maşinon. Fik-xəyolım qa peyo-osmonədə, qa jiyo–zəminədə qardəbe, çımı heste-ni dəkır bəbe bənə zardə simi… Əmma qıləy ifadə çımon arədə bə nido be: "Aybəjorəti klassikə”
Tolışon Sədo, №09 (21), 17 mart 2012
|
